Ο ραβίνος που έσωσε τους Εβραίους του Βόλου από το Ολοκαύτωμα

Το όνομά του έχει μείνει στην Ιστορία ως ο ραβίνος που έσωσε τους Εβραίους του Βόλου από το Ολοκαύτωμα. Ο Μωυσής Πεσσάχ τιμήθηκε από την Πολιτεία για τις υπηρεσίες που προσέφερε για την άμυνα της πατρίδας. Φέτος στο «Δάσος των Εβραίων Μαρτύρων» στην Ιερουσαλήμ τιμήθηκε η μνήμη του σε ειδική εκδήλωση.

Ο Μωυσής Πεσάχ ήταν θρησκευτικός ηγέτης της ισραηλιτικής κοινότητας του Βόλου. Γεννήθηκε στη Λάρισα το 1869 και σπούδασε στη Θεσσαλονίκη Εβραϊκή Φιλολογία και Φιλοσοφία. Άσκησε το επάγγελμα του δασκάλου το 1892 στην ισραηλιτική κοινότητα Βόλου και το 1925 έγινε Αρχιραβίνος.

«Ο Πεσσάχ ήταν αρχιραβίνος του Βόλου και όλης της Ελλάδας. Εκλέχθηκε εκείνη την τρομερή περίοδο επειδή είχε διασυνδέσεις με όλες τις Αρχές. Ήταν σοφός άνθρωπος» λέει στο in.gr ο πρόεδρος της ισραηλιτικής κοινότητας του Βόλου, Μαρσέλ Σολομών.

Ο ραβίνος Πεσσάχ ξεκίνησε και ενορχήστρωσε τη διάσωση της εβραϊκής κοινότητας του Βόλου με τη βοήθεια του μητροπολίτη Δημητριάδος Ιωακείμ Αλεξόπουλου. Με τη δράση τους κατάφεραν να σώσουν το 74% της τοπικής εβραϊκής κοινότητας σε μία χώρα που το 85% των Εβραίων σκοτώθηκαν στο Ολοκαύτωμα.

Στις 30 Σεπτεμβρίου του 1943 ο γερμανός στρατιωτικός διοικητής Κουρτ Ρίκερτ κάλεσε το ραβίνο Πεσάχ στο αρχηγείο του, απαιτώντας να του δώσει μία λίστα με όλους τους Εβραίους της πόλης και με τα περιουσιακά τους στοιχεία μέσα σε 24 ώρες.

Ο ραβίνος κατάλαβε αμέσως τον σκοπό των Γερμανών και με μια σειρά δράσεων και διακινδυνεύοντας τη ζωή του ίδιου και της οικογένειας τους κατάφερε να διασώσει τους Εβραίους του Βόλου. Αφού ζήτησε και πήρε παράταση τριών ημερών για να υποβάλλει τη λίστα, ο ραβίνος απευθύνθηκε στον φίλο του και αρχιεπίσκοπο Ιωακείμ, για να ζητήσει τη βοήθεια του.

Ο αρχιεπίσκοπος επικοινώνησε με τον Χέλμουτ Σέφελ τον Γερμανό πρόξενο στο Βόλο με τον οποίο είχε καλές σχέσεις και ο οποίος του είπε ότι οι Έλληνες Εβραίοι πρέπει να φύγουν άμεσα από την περιοχή. Ο Ιωακείμ μετέφερε τα νέα στο ραβίνο, δίνοντάς του και μια επιστολή προς όλους τους κληρικούς των χωριών γύρω από το Βόλο, προτρέποντας τους να κάνουν τα πάντα για να προστατεύσουν τους Εβραίους.

Περίπου 130 Εβραίοι έφυγαν από το Βόλο με σκοπό να κρυφτούν στα βουνά και στα απομακρυσμένα ορεινά χωριά. Μεταξύ των Εβραίων που έφυγαν ήταν και ο ίδιος ο ραβίνος Πέσσαχ με την οικογένεια του, ο οποίος και εντάχθηκε στους αντάρτες.

Οι δύο γιοι του (φωτογραφία αριστερά) αιχμαλωτίστηκαν από τους Γερμανούς και δολοφονήθηκαν, ενώ η σύζυγός του πέθανε από τις κακουχίες την περίοδο που κρύβονταν στα βουνά.

Μετά τον πόλεμο ο Πεσσάχ έχοντας υποστεί και ο ίδιος τις δικές του απώλειες επέστρεψε στο Βόλο μαζί με 700 μέλη της κοινότητας με τους οποίους ξεκίνησε τις προσπάθειες για την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης πόλης.

Τον Απρίλιο του 1955, ο Βόλος χτυπήθηκε από έναν καταστροφικό σεισμό. Ο ηλικιωμένος πλέον ραβίνος αναγκάστηκε να μείνει σε σκηνή. Πέθανε στις 13 Νοεμβρίου εκείνης της χρονιάς.

«Ο Βόλος είχε τη μικρότερη απώλεια Εβραίων, πλην της Ζακύνθου, χάρη στη δράση και την ευφυή μέριμνα του Πέσαχ, με τη βοήθεια του επισκόπου Ιωακείμ και του Γερμανού πρόξενου» σημειώνει ο πρόεδρος της ισραηλιτικής κοινότητας Βόλου.

«Ο Πεσσάχ έχει ανακηρυχθεί μεγάλος ευεργέτης και το όνομα του βρίσκεται στη συναγωγή μαζί με άλλους ευεργέτες που έχουν αναδειχθεί από την κοινότητα μας» προσθέτει.

Ο αρχιραβίνος Μωυσής Πεσσάχ παρασημοφορήθηκε μετά τον πόλεμο από την Πολιτεία -και συγκεκριμένα από τον τότε βασιλέα Παύλο- και από τον διοικητή των συμμαχικών δυνάμεων στη Μεσόγειο.

Κική Μαργαρίτη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ