Φόβους για ύφεση άνω του 4,6% διατυπώνει ο ΙΟΒΕ, εκρηκτική η ανεργία

Η ύφεση το 2013 πιθανώς να ξεπεράσει το 4,6%, σίγουρα πάντως θα είναι ηπιότερη από αυτή του 2012, προειδοποιεί το ΙΟΒΕ στην έκθεσή του για την ελληνική οικονομία το α’ τρίμηνο του 2013.

Το Ινστιτούτο επισημαίνει ότι οι εξελίξεις στην Κύπρο, αποτελούν πηγή έντονου προβληματισμού και ανησυχίας για την Ελλάδα, χωρίς ακόμη να έχουν διαφανεί οι επιπτώσεις τους.

Στα προβλήματα που απειλούν με επαναφορά σε καθεστώς αβεβαιότητας αναφέρει την επιμονή της έντονης ύφεσης, την εκρηκτική ανεργία, την αδυναμία είσπραξης εσόδων.

Αναγνωρίζει πάντως και θετικά σημάδια δίνοντας ελπίδα ότι δεν αποκλείεται να υπάρξει μάλιστα και θετικό σοκ όσον αφορά τους ρυθμούς του ΑΕΠ λόγω των καλών προοπτικών του τουρισμού, αλλά και προοπτικών για πραγματοποίηση επενδύσεων στην Ελλάδα στα επόμενα τρίμηνα.

Σε κάθε περίπτωση ξεκαθαρίζει ότι δεν υπάρχει χώρος για νέα μέτρα και ασκεί κριτική για την οικονομική πολιτική που εξαντλείται στην «στρατηγική της δόσης».

• Διαβάστε όλη την μελέτη

Απαντώντας σε ερώτηση για το αν υπάρχει ενδεχόμενο κουρέματος καταθέσεων στην Ελλάδα, ο επικεφαλής του ΙΟΒΕ σημείωσε ότι «δεν είναι επιλογή για την Ελλάδα. Για εμάς δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. Δεν ξέρω σε άλλες χώρες τι θα γίνει».

«Τα πράγματα (Ελλάδα – Κύπρος) δεν είναι συγκρίσιμα. Έχουν εξασφαλιστεί τα χρήματα για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Δεν βλέπω να οδηγούμαστε σε τέτοιες λύσεις. Είναι υποθετικό σενάριο σε αυτήν τη φάση», σημείωσε ο πρόεδρος του ΙΟΒΕ Οδυσσέας Κυριακόπουλος.

Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο τον ΙΟΒΕ Ραφαήλ Μωυσή, το πρόγραμμα στην Ελλάδα μπορεί να βγει αρκεί να ακολουθηθεί αυστηρά και να υλοποιηθούν οι προϋποθέσεις και οι δεσμεύσεις που αναφέρονται στο μνημόνιο. Ο ίδιος επισήμανε ωστόσο ότι το κρίσιμο ραντεβού με την τρόικα δεν είναι αυτό που βρίσκεται σε εξέλιξη τις ημέρες αυτές, αλλά αυτό που έχει προγραμματιστεί για το καλοκαίρι.

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ:

• Είναι αρκετά πιθανό η ύφεση να επιδεινωθεί το 2013 σε σχέση με την προηγούμενη πρόβλεψη του ΙΟΒΕ (4,6%), αν και θα είναι σε κάθε περίπτωση ηπιότερη του 2012. Όπως επισημαίνεται, οι πρόσφατες εξελίξεις γύρω από την Κύπρο γεννούν νέα δεδομένα, διαδικασία που ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί. Επομένως, η επίδρασή τους στην ελληνική οικονομία δεν είναι δυνατόν προς το παρόν να αποτιμηθεί με σχετική βεβαιότητα. Από την άλλη πλευρά, εμφατικότερη πορεία υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων και ευόδωση του αυξημένου επενδυτικού ενδιαφέροντος μπορεί να λειτουργήσει με θετικό τρόπο στην οικονομία.

• Το ΙΟΒΕ σημειώνει ότι η υλοποίηση των εκτεταμένων δημοσιονομικών παρεμβάσεων που αποφασίστηκαν για το 2013, ύψους €9,5 δισ., εκ των οποίων €7,4 δισ. στην πλευρά των δημόσιων δαπανών (κυρίως συντάξεις, μισθοί, επιδόματα), θα έχει και φέτος σημαντικό αντίκτυπο στα εισοδήματα, στη ζήτηση, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, και ακολούθως στην παραγωγική δραστηριότητα, οξύνοντας περαιτέρω την ανεργία.

• Η πτώση των επενδύσεων το 2013 θα είναι η ηπιότερη σε σχέση με το 2012, στην περιοχή του 10%, ενώ αναμένεται και περιορισμός των καταναλωτικών δυνατοτήτων του ιδιωτικού τομέα φέτος, περίπου στα περυσινά επίπεδα (~-9%). Πτώση θα υπάρξει και στη δημόσια κατανάλωση το 2013, ισχυρότερη από ότι το 2012.

• Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, υπάρχει πιθανή ή μικρή ενίσχυση των εξαγωγών υπηρεσιών από την υψηλότερη τουριστική κίνηση, αλλά και υποχώρηση των εισαγωγών, η οποία θα οδηγήσει σε νέα συρρίκνωση του ελλείμματος του ισοζυγίου εξωτερικού τομέα το 2013, σε εθνικολογιστικούς όρους, που δεν αποκλείεται να είναι πλεονασματικό.

Παράλληλα, το ΙΟΒΕ προβλέπει:

• Άνοδο της ανεργίας για ακόμα έναν χρόνο το 2013, στο 27,6%.

• Σταθερότητα τιμών το 2013, στο ελάχιστο επίπεδο των τελευταίων 40 ετών. Ο πληθωρισμός εκτιμάται ότι θα είναι φέτος μηδενικός.

Οι πηγές προβληματισμού

Παράγων προβληματισμού παραμένει το γεγονός ότι η ύφεση εξακολουθεί να είναι έντονη, αν και στο τελευταίο τρίμηνο του 2012 υπήρξε μικρότερη από όση ήταν στο αντίστοιχο τρίμηνο του 2011 (5,7% έναντι 7,9%). Τον Ιανουάριο σημειώθηκε μικρή πτώση της βιομηχανικής παραγωγής, μείωση των νέων παραγγελιών στη βιομηχανία καθώς και μεγάλη πτώση του κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο.

Πρόβλημα τεράστιας οικονομικής και κοινωνικής σημασίας παραμένει το υψηλό ποσοστό της ανεργίας (στο 26,4% τον Δεκέμβριο) τόσο ως προς τα απόλυτα μεγέθη, όσο και ως προς τη διάρθρωσή της και ειδικά την εξέλιξη της μακροχρόνιας ανεργίας, αλλά και της ανεργίας των νέων.

Σε στοιχείο σοβαρού προβληματισμού επίσης εξελίσσεται η αδυναμία είσπραξης εσόδων που αποδίδεται αφ’ ενός στην καθυστέρηση καταβολής οφειλών από τη «μη φοροδιαφεύγουσα» μερίδα του πληθυσμού (η οποία ενδεχομένως αναμένει αποσαφήνιση του θέματος των δόσεων) και αφ’ ετέρου στη φοροδιαφυγή, με αυξητικές μάλιστα ενδείξεις για την τελευταία.

Παράγοντα προβληματισμού αποτελεί οπωσδήποτε η ένταση που δημιουργείται γύρω από υφιστάμενες ή σχεδιαζόμενες επενδύσεις, καθώς αυτές αξιολογούνται ως μια εικόνα αντίδρασης σε κάθε επενδυτική προσπάθεια της χώρας.

Ανατροπή του σκηνικού

Το σκηνικό, επισημαίνει ο ΙΟΒΕ, ανατράπηκε τις τελευταίες τρεις εβδομάδες του τριμήνου ως συνέπεια δύο σημαντικών αρνητικών εξελίξεων:

Τα δραματικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Κύπρο αποτέλεσαν, προφανώς, τη μία. Αυτά, εκτός από την τοπική διάσταση, την επίδραση δηλαδή που έχουν στους Κύπριους πολίτες και στην τοπική οικονομία, έχουν μια ευρύτερη και ακόμη σοβαρότερη διάσταση, αφού τα μέτρα που επιλέχθηκαν να εφαρμοστούν, θίγουν και παραβιάζουν θεμελιώδεις και διεθνώς καθιερωμένους θεσμούς και αρχές.

Είχε όμως προηγηθεί χρονικά μια άλλη εξέλιξη στην Αθήνα, όχι βέβαια τόσο εκρηκτικού χαρακτήρα όπως τα γεγονότα της Κύπρου αλλά, επίσης αρνητική για την εικόνα και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.

Αυτή υπήρξε η επιστροφή στο καθεστώς δυστοκίας στις διαπραγματεύσεις με την τρόικα κατά την τελευταία επίσκεψή της και η (καθυστερημένη ή μη) καταβολή της τελευταίας δόσης από την εναπομένουσα χρηματοδοτική ενίσχυση.

Η εικόνα της ελληνικής οικονομίας είχε έτσι υποστεί πλήγμα πριν την εκδήλωση της κυπριακής κρίσης, με χαρακτηριστική συνέπεια τα περιθώρια αποδόσεων των 10-ετών ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου έναντι των αποδόσεων των αντιστοίχων γερμανικών τίτλων να γυρίσουν σε έντονα ανοδική τάση όταν διαπιστώθηκε η καθυστέρηση ολοκλήρωσης της αξιολόγησης από την τρόικα.

Η οικονομική πολιτική εξαντλείται στη «στρατηγική της δόσης»

Η εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις με την τρόικα ανέδειξε μια δυσάρεστη και με δυσμενείς προοπτικές προοιωνίζουσα πραγματικότητα: η οικονομική πολιτική φαίνεται να εξαντλείται γύρω από τη «στρατηγική της δόσης» σε βάρος μιας στρατηγικής που αποβλέπει στην επίλυση ορισμένων από τα βραχυπρόθεσμα προβλήματα, αλλά και στη γενικότερη μεσοπρόθεσμη στρατηγική ανάπτυξης της χώρας, ανεξάρτητα δηλαδή από την εδώ παρουσία της τρόικας, επισημαίνει το ΙΟΒΕ.

«Δεν ανήκει στο ΙΟΒΕ η αρμοδιότητα διατύπωσης κριτικής για τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουν τη διαπραγμάτευση οι εκπρόσωποι των δανειστών,ούτε για την εικόνα που εμφάνισε η δική μας πλευρά της διαπραγμάτευσης. Αυτό που μπορούμε και έχουμε υποχρέωση να επισημάνουμε, είναι οι συνέπειες αυτής της κατάστασης όπως καταγράφονται στις δικές
μας, αναγνωρισμένης αξιοπιστίας, έρευνες επιχειρηματικής και καταναλωτικής εμπιστοσύνης» τονίζεται στην έκθεση.

Το ΙΟΒΕ είχε μετρήσει και καταγράψει στα δελτία οικονομικής συγκυρίας το περασμένο καλοκαίρι και φθινόπωρο, ότι οι πολύ χαμηλές προσδοκίες που αποτυπώνονταν στους δείκτες επιχειρηματικής και καταναλωτικής εμπιστοσύνης, οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό στις παρατεταμένες διαπραγματεύσεις με την τρόικα και την αβεβαιότητα ως προς την έκβασή τους.

Η επιστροφή σε καθεστώς αβεβαιότητας θα οδηγήσει σε επιδείνωση της επιχειρηματικής και καταναλωτικής εμπιστοσύνης, που θα επηρεάσει κατά κύριο λόγο τον εξαιρετικά ευαίσθητο τομέα που είναι ο τραπεζικός και μέσω αυτού τον κρίσιμο για την ανάκαμψη παράγοντα που είναι η ρευστότητα στην πραγματική οικονομία.

Η επανάκαμψη των καταθέσεων μπορεί να αντιστραφεί, αν δεν υπάρξουν άμεσα και σαφή δείγματα σοβαρής αντιμετώπισης εκ μέρους της οικονομικής και τραπεζικής ηγεσίας, επισημαίνει ακόμη το Ινστιτούτο.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ