Οι υπηρεσίες γενετικής γενεαλογίας «θυμίζουν περισσότερο αστρολογία»

Υποτίθεται ότι μπορούν να σας πουν αν είστε απόγονος των Βίκινγκ, της Κλεοπάτρας ή του Ναπολέοντα. Οι επιστήμονες όμως προειδοποιούν ότι οι γενεαλογικές αναλύσεις που βασίζονται σε εμπορικά γενετικά τεστ μοιάζουν περισσότερο με γενικόλογες αστρολογικές προβλέψεις.

Στην αμερικανική και ευρωπαϊκή αγορά δραστηριοποιούνται σήμερα αρκετές εταιρείες γενετικών υπηρεσιών, οι οποίες αναλαμβάνουν να εξετάσουν δείγματα σάλιου που τους στέλνουν οι πελάτες μέσω του ταχυδρομείου. Για 150 έως 300 περίπου δολάρια, ορισμένες από τις εταιρείες αυτές υποστηρίζουν ότι μπορούν να ιχνηλατήσουν το οικογενειακό ιστορικό του πελάτη σε βάθος χιλιετιών.

Οι ισχυρισμοί αυτοί μπαίνουν τώρα στο στόχαστρο της βρετανικής οργάνωσης Sense About Science, η οποία εργάζεται για την ορθή κατανόηση της επιστήμης από το ευρύ κοινό,

Το πρόβλημα είναι ότι οι εκτιμήσεις αυτές είναι τόσο γενικές ώστε «δεν έχουν νόημα σε προσωπικό επίπεδο, ή απλά βασίζονται σε ισχνές ενδείξεις», όπως αναφέρουν οι Ντέιβιντ Μπάλντινγκ και Μαρκ Τόμας, καθηγητές του University College του Λονδίνου.

«Η βιομηχανία γενετικής γενεαλογίας εκμεταλλεύεται ένα φαινόμενο που γνωρίζουμε από άλλους τομείς όπως τα ωροσκόπια, στα οποία οι γενικές πληροφορίες ερμηνεύονται ως περισσότερο προσωπικές από ό,τι πραγματικά είναι» γράφουν οι συντάκτες της έκθεσης.

Οι γενετικές αναλύσεις μπορούν όντως σε ορισμένες περιπτώσεις να εντοπίσουν γονιδιακές ποικιλομορφίες που σχετίζονται με συγκεκριμένους πληθυσμούς, πχ της Ευρώπης ή της Ασίας. Ωστόσο οι γενικές αυτές διαπιστώσεις δεν δικαιολογούν τις συγκεκριμένες εκτιμήσεις που προσφέρουν ορισμένες υπηρεσίες.

Στην καρδιά του προβλήματος βρίσκεται το γεγονός ότι ολόκληροι οι πληθυσμοί της Ευρώπης, της Αμερικής και της Ασίας κατάγονται από μικρές προγονικές ομάδες που μετανάστευσαν από την Αφρική πριν από περίπου 100.000 χρόνια.

Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι σύγχρονοι άνθρωποι είναι στην πραγματικότητα συγγενείς μεταξύ τους, οπότε οι περισσότεροι από αυτούς είναι πιθανό να φέρουν γονίδια του Ναπολέοντα ή οποιουδήποτε άλλου ιστορικού προσώπου.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα προσφέρει μελέτη του 2003, η οποία εκτιμούσε ότι υπάρχουν σήμερα 16 εκατομμύρια άνθρωποι που μπορούν να υπερηφανευτούν ότι είναι απόγονοι του Μογγόλου κατακτητή Τζένκις Χαν.

Όπως το θέτει ο καθηγητής Μαρκ Τόμας, συγγραφέας σημαντικών βιβλίων για τη Γενετική και την Εξέλιξη, «στη διάρκεια της μακράς πορείας μας στην Ιστορία -δύο γονείς, τέσσερις παππούδες κ.ο.κ.- όλοι σύντομα ξεμένουν από προγόνους και πρέπει επομένως να τους μοιραστούν».

»Ως αποτέλεσμα, σχεδόν όλοι οι Βρετανοί είναι απόγονοι των Βίκινγκ, των Ρωμαίων, των Αφρικανών μεταναστών, των βραχμάνων από την Ινδία, ή ό,τι άλλο θέλει να φανταστεί κανείς».

Πέρα όμως από την ψευδαίσθηση μεγαλείου που μπορούν να δημιουργήσουν, οι υπηρεσίες γενετικής γενεαλογίας μπορούν να έχουν και σοβαρότερες συνέπειες: το 2010, ένας ακροδεξιός Ούγγρος Βουλευτής «απέδειξε» με γενετικές εξετάσεις ότι δεν έχει καταγωγή από Εβραίους ή Ρομά. Ο ισχυρισμός του απορρίφθηκε από ανεξάρτητους επιστήμονες ως εσφαλμένος και ηθικά απαράδεκτος.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ