Πού είναι οι σαμπάνιες όσων ήθελαν Brexit; Όπου ήταν και το σχέδιο…

Μετά την κάλπη που έφερε Brexit, κυριάρχησε η αναμενόμενη εικόνα χάους και καταστροφής στο στρατόπεδο του «Μένουμε». Θα περίμενε κανείς όμως πανηγυρισμούς και πυροτεχνήματα στο στρατόπεδο του «Φεύγουμε» -εικόνες που, τελικά, έλειπαν.

Το δραματικό διάγγελμα παραίτησης του Κάμερον, για παράδειγμα, το πρωί της Παρασκευής ταίριαζε απολύτως στη βαρύτητα της στιγμής, όπως και η εκκωφαντική σιωπή του εμβρόντητου κυβερνητικού επιτελείου. Αλλά το κλίμα ήταν αλλόκοτο στο στρατόπεδο του Brexit, όταν οι Μπόρις Τζόνσον και Μάικλ Γκόουβ βγήκαν μερική ώρα αργότερα με ύφος που (ενδεικτικά) ο βρετανικός Guardian χαρακτήρισε κατάλληλο για κηδεία.

Γιατί; Ίσως ο λόγος φαίνεται στο τι λέει ότι θα επιδιώξει τώρα το στρατόπεδο του Brexit για την επόμενη ημέρα -ένα πλάνο που μοιάζει λίγο πολύ με το ό,τι ίσχυε σήμερα, αφαιρώντας μόνο την «καθυπαγόρευση» από τις Βρυξέλλες.

Μόνος που πανηγύρισε ήταν το πρωί ο Νάιτζελ Φάρατζ, κουνώντας σημαιάκια μπροστά από το Ουέστμινστερ -ο οποίος θα έχει περιορισμένο λόγο, και ακόμη μικρότερη ευθύνη, στην κατάρτιση της επόμενης ημέρας για τη Βρετανία. Σημειωτέον, ο Φάρατζ είχε αποδειχθεί απίστευτα βιαστικός τη νύχτα να… αναγνωρίσει την ήττα (μπερδεύοντας για λίγες ώρες τους πάντες).

Χρειάστηκε να έρθει η επόμενη ημέρα, το Σάββατο, για να ξεκινήσουν τα ηγετικά στελέχη του «Φεύγουμε» να παρουσιάζουν ως πραγματικό πλέον το σενάριο του πώς οραματίζονται την σχέση που θα αποκτήσει, μετά το διαζύγιο, η Βρετανία με την ΕΕ. Και, θα μπορούσε κανείς να πει, ότι αυτό το σενάριο αποκρυσταλλώθηκε σε αδρές γραμμές με το άρθρο του Μπόρις Τζόνσον στον Telegraph.

Αυτό που άρχισαν να λένε τα στελέχη του Leave από το Σάββατο ήταν ότι το Brexit «δεν είναι λόγος» να χάσει η Βρετανία την πρόσβαση στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά.

Αυτό που επιπλέον έλεγαν είναι ότι δεν υπάρχει λόγος ούτε και να χάσει το Σίτι του Λονδίνου το «ευρωπαϊκό διαβατήριό» του, δηλαδή το δικαίωμα που έχουν τα βρετανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για επί ίσοις όροις συναλλαγές στο ευρωπαϊκό πεδίο.

Όσον αφορά τα υπόλοιπα; Ο Μπόρις Τζόνσον ανέφερε σε γενικές γραμμές στο άρθρο του ότι, ουσιαστικά, για τους Βρετανούς δεν θα πρέπει να αλλάξουν και πολλά. Ελευθερία κίνησης στην ΕΕ, ελευθερία εγκατάστασης, πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας.

Οι εμπορικές και οικονομικές σχέσεις της παγκόσμιου μεν βεληνεκούς βρετανικής οικονομίας είναι ανεπτυγμένες πάνω στη βάση των εμπορικών και οικονομικών συμφωνιών που αποτελούν έναν από βασικούς πυλώνες του πενηνταετούς σχεδίου που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το στρατόπεδο του Brexit λοιπόν σε όλα αυτά δεν έχει καμία ένσταση: Αυτό που περιγράφει είναι στην πράξη, κατά μία έννοια, η… παράταση του υφιστάμενου πλαισίου, επιδίωξή του είναι μία ιδανική δηλαδή κατάσταση στην οποία η Βρετανία δεν είναι στην ΕΕ αλλά συμμετέχει στα θετικά του ευρωπαϊκού σχεδίου. Η διαφορά; «Αποδέσμευση από την σκοτεινή διαδικασία νομοθέτησης που έχει η ΕΕ» όπως έγραψε ο Τζόνσον.

Τα δύο μεγάλα «κανόνια» του Brexit, οι Τζόνσον και Γκόουβ, φρόντιζαν επίησης στις δηλώσεις του να σημειώσουν πως το Λονδίνο θα συνεχίσει να έχει «ρόλο» ως πολιτική δύναμη. Σκόπιμα οι δύο τους (βετεράνοι αρθρογράφοι όπως -σκωπτικά- σημειώνουν οι επικριτές τους) αφήνουν ασαφές σε ποιο βαθμό θα το καταφέρει αυτό το Λονδίνο χάνοντας το δικαίωμα συναπόφασης.

Η μορφή με την οποία φαίνεται ότι θα επιδιώξει όλο αυτό το μείγμα «όπως πριν, αλλά όχι ακριβώς» φαίνεται ότι είναι α λα νορβηγικά ή α λα ελβετικά, με την συμμετοχή στον ευρύτερο Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (EOX/EEA).

Η συμμετοχή όμως στον EEA με βάση τα μέχρι τώρα προηγούμενα περνάει, στο σκέλος της πρόσβασης στην αγορά υπηρεσιών (το λέγομενο «ευρωπαϊκό διαβατήριο» που θέλουν να διατηρήσει το Σίτι) και από την αμοιβαία ελευθερία κίνησης προσώπων. Είναι το ζήτημα της «ενδοευρωπαϊκής μετανάστευσης» που είχε προκαλέσει τη δυσφορία στο βρετανικό κοινό, και στη βρετανική περίπτωση αφορά κυρίως υπηκόους από τις νεότερες χώρες μέλη στην κεντρική Ευρώπη. Κι αυτό πέραν της χρηματικής συνεισφοράς, εκείνης που θα εξοικονομούσε το Λονδίνο με το Brexit.

Στη στρατηγική συνεργασία σε ζητήματα ασφάλειας δεν υπάρχει ιδιαίτερο ζήτημα, δεδομένου ότι ο βασικός χώρος σε αυτό το πεδίο είναι το ΝΑΤΟ και ο βαθμός προόδου του ευρωπαϊκού σχεδίου σε αυτό το σημείο παραμένει ελάχιστος.

Το Λονδίνο έχει οικονομικά διαπραγματευτικό βάρος και είναι, σε οποιοδήποτε περιβάλλον, τόσο αναγκαίο για τις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες όσο και εκείνες για το ίδιο -έτσι μπορεί να επιδιώξει στο μέγιστο, αλλά όχι εξ ολοκλήρου, την «ιδανική σχέση» που περιγράφουν πλέον οι υποστηρικτές του Brexit. Το τελευταίο όμως που διατίθενται να κάνουν οι υπόλοιποι «27» ή, ακόμη λιγότερο, οι Βρυξέλλες, είναι εκπτώσεις στην χώρα που ανοίγει την πόρτα της έξοδου, ώστε να αποφύγουν κίνητρα προς τρίτους.

Όσο κι αν στην ΕΕ ανήκουν (μελλοντικά, μόνο) 27 χώρες, καθοριστικός τόσο στη σχέση με τη Βρετανία όσο και στην πλοήγηση μέσα στην εξίσου βαριά κρίση που ανοίγει για την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι ο δεσμός που στάθηκε πάντοτε ο κινητήρας στην προώθηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης: Εκείνος μεταξύ Βερολίνου και Παρισιού.

Η ευρωπαϊκή πρόκληση είναι κεντρικότατης σημασίας για τις ηγεσίες και των δύο χωρών -και για τον Ολάντ το ζήτημα έχει και μία πιο άμεση, επείγουσα διάσταση, με το βλέμμα στις προεδρικές εκλογές και τη Λεπέν (εκεί δηλαδή που τα «κίνητρα» από το βρετανικό Brexit θα ήταν και πιο απτά). Δεν εξαντλείται όμως σε αυτό ο λόγος για τον οποίο το Παρίσι εμφανίζεται πιο επιτακτικό απέναντι στο Λονδίνο.

Αρκετοί στην Ευρώπη θυμούνται τον τελευταίο καιρό το καλοκαίρι του ’62, όταν ο Κόνραντ Άντεναουερ είχε πάει στο Παρίσι ενώ το Λονδίνο δίσταζε για τα ευρωπαϊκά βήματα. Ο Σαρλ ντε Γκωλ είχε τότε γυρίσει στον Άντεναουερ και του είχε πε: «Σας ρωτώ ξανά, και είναι πολύ σημαντικό ερώτημα για τη Γαλλία. Είστε έτοιμος, αν χρειαστεί, να συνεργαστούμε ακόμη και μόνο εμείς οι δύο;». Ο Άντεναουερ τότε είχε απαντήσει, όμως μετά από σκέψη και λίγο δισταγμό, «ναι». Και ο ντε Γκωλ ύψωσε τότε το Non στο Λονδίνο, το οποίο έπρεπε να περιμένει μέχρι τον Ζορζ Πομπιντού για να γίνει Oui.

Βασίλης Ψυχογιός

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ