Πορτογαλία των… δύο κυβερνήσεων: Αυτής που «υπάρχει», εκείνης που περιμένει

Η Λισαβώνα οδεύει ολοταχώς προς μία πρωτόγνωρη θεσμική εμπλοκή την ερχόμενη εβδομάδα: Ο κεντροδεξιός συνασπισμός του Πέδρο Πάσους Κοέλιου είναι η νέα κυβέρνηση μετά τις εκλογές, αλλά μόνο στα χαρτιά: Όταν εμφανιστεί στο Κοινοβούλιο με το κυβερνητικό της πρόγραμμα, το μπλοκ των κεντροαριστερών και αριστερών κομμάτων θα την ρίξει -ήδη, ο Κόστα του Σοσιαλιστικού Κόμματος παρουσίασε το δικό του κυβερνητικό πρόγραμμα, σαν να ήταν ήδη στην ηγεσία.

Τα πράγματα περιπλέκει ακόμη περισσότερο η επερχόμενη εκλογή του προέδρου, απομακρύνοντας τις κάλπες.

Στη νέο Κοινοβούλιο που προέκυψε από τις εκλογές, το κεντροδεξιό PDS του Πέδρο Πάσους Κοέλιου και το CDS του Πάολο Πόρτας (που ήταν η κυβέρνηση που εφάρμοσε το πορτογαλικό μνημόνιο) βγήκε πρώτο αλλά χωρίς αυτοδυναμία. Δεύτερο ήταν το αντιπολιτευόμενο Σοσιαλιστικό Κόμμα PS (που έβαλε την Πορτογαλία στο μνημόνιο) και τις υπόλοιπες έδρες πήραν το Μπλοκ της Αριστεράς και το Κομμουνιστικό Κόμμα.

Την κυβερνητική εντολή πήρε, ακόμη κι αν δεν έχει πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, ο Κοέλιου και το Σάββατο, όπως προβλέπεται, παρουσίασε το κυβερνητικό του πρόγραμμα. Όμως τώρα πλησιάζει η ώρα της αλήθειας.

Επίσης το απόγευμα του Σαββάτου, ο Αντόνιο Κόστα του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS) παρουσίασε το δικό του… κυβερνητικό πρόγραμμα, του σχήματος για συγκυβέρνηση στο οποίο κατέληξε με το Μπλοκ της Αριστεράς και το Κομμουνιστικό Κόμμα (PC) -το τελευταίο προσυπέγραψε, με δυσκολία, τη συμφωνία.

Το κυβερνητικό πρόγραμμα της αντιπολίτευσης προβλέπει μείωση του ελλείμματος στο 1,5% μέχρι το 2019 με παράλληλα μέτρα υποχώρησης από τα μέτρα λιτότητας των προηγούμενων χρόνων. Ο κατώτατος μισθός, δε, προβλέπεται να αυξηθεί σταδιακά στα 600 ευρώ μέχρι το 2019.

Η παρουσίαση του Κόστα, μίας «αντιπολίτευσης» που παρουσιάζει πώς θα κυβερνήσει, μπορεί να φαινόταν οξύμωρη αλλά δεν είναι πιο οξύμωρη από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Πορτογαλία: «Το τελευταίο πράγμα που θα κάναμε θα ήταν να μην προσπαθήσουμε να ρίξουμε την κεντροδεξιά κυβέρνηση» είπε, με το βλέμμα στο Κοινοβούλιο.

Η ψηφοφορία θα γίνει πιθανότατα την Τρίτη, και η συμφωνία μεταξύ των κομμάτων του αριστερού στρατοπέδου που έκλεισε την Παρασκευή καθιστά την κυβέρνηση Κοέλιου ουσιαστικά θνησιγενή και με τη βούλα.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα πράγματα τελείωσαν. Υπάρχει πάντοτε το ουσιαστικό πολιτικό πρόβλημα του πώς θα μπορούσαν να συγκεραστούν οι διαφορετικές γραμμές των κομμάτων του αριστερού στρατοπέδου -οι διαφορές είχαν κάνει τόσο δύσκολο τον ενδιάμεσο διάλογο ώστε με δισταγμό το κομμουνιστικό PC, που ήταν εξαρχής αντίθετο ακόμη και στην παραμονή στην Ευρωζώνη, κατάφερε να συμφωνήσει.

Υπάρχει όμως, πριν από αυτό, ο παράγοντας του θεσμικού ρόλου του προέδρου, Άνιμπαλ Καβάκο Σίλβα (που προέρχεται από την κεντροδεξιά). Ο Σίλβα είχε αρνηθεί να δώσει κυβερνητική εντολή στον Κόστα, λέγοντας πως θα μπορούσε να κυβερνήσει μόνο με το PC -κάτι δηλαδή που για τον Σίλβα θα «έθετε σε κίνδυνο» την ευρωπαϊκή πορεία της Πορτογαλίας, και ως εκ τούτου απέρριψε.

Ο συνηθισμένος δρόμος των πρόωρων εκλογών αμέσως δεν είναι διαθέσιμος: Τον Ιανουάριο, θα πρέπει να εκλεγεί ο νέος πρόεδρος της χώρας, οπότε συνταγματικά απαγορεύεται ο νυν πρόεδρος να διαλύσει τη Βουλή.

Εάν ο Σίλβα επιμείνει στην θέση του εναντίον συγκυβέρνησης του αριστερού στρατοπέδου, θα μπορούσε να κρατήσει υπηρεσιακά στη θέση της την κυβέρνηση του Κοέλιου μέχρι να γίνουν νέες εκλογές -τον Ιούνιο. Μέχρι τότε, η Λισαβώνα θα βρισκόταν μετέωρη και αυτό είναι, θεωρητικά, και το όπλο του Σίλβα για να εκβιάσει συνεργασία των δύο μεγάλων.

Βασίλης Ψυχογιός

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ