Προεδρικές στην Αργεντινή: Περονισμός νέας κοπής ή πολιτική αλλαγή;

Στις κάλπες προσέρχονται στην Κυριακή οι πολίτες της Αργεντινής για την εκλογή του νέου προέδρου της χώρας. Η διαδικασία είναι σχεδόν ιστορική, καθώς μπαίνει τέλος στον περονισμό των τελευταίων 12 χρόνων με τη μορφή του «Κιρσνερισμού».

Για την ιστορία ο «Κιρσνερισμός» ξεκίνησε στην Αργεντινή το 2003, όταν ο Νέστορ Κίρνσερ εξελέγη πρόεδρος σε μια εξαιρετικά δύσκολη οικονομικά και κοινωνικά περίοδο. Ο ίδιος συνήθιζε να λέει ότι «έλαβα λιγότερες ψήφους από τον αριθμό των ανέργων».

Πράγματι, η Αργεντινή εκείνα τα χρόνια αγωνιζόταν να ξεπεράσει την χρεοκοπία, την κάθετη πτώση του βιοτικού επιπέδου και την αλματώδη αύξηση της φτώχειας.

Με συνταγή «κλασικού περονισμού» (κρατικές επενδύσεις και αύξηση μισθών, επιδόματα κλπ) αλλά και γενναίο «κούρεμα» χρέους, η Αργεντινή κατάφερε να σταθεί στα πόδια της.

Επί Νέστορ Κίρνσερ μπήκε επίσης τέλος στην ατιμωρησία των στρατιωτικών και των συνεργατών τους στα χρόνια της δικτατορίας (1976-1983) με αποτέλεσμα δεκάδες να οδηγηθούν στη Δικαιοσύνη.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 2007, το έργο του ανέλαβε να συνεχίσει η σύζυγός του Κριστίνα Φερνάντες, η οποία επανεξελέγη το 2011 με το συντριπτικό 54,11%. Ο ίδιος ο Κίρνσερ πέθανε ξαφνικά το 2010.

Στα χρόνια της Φερνάντες το μοντέλο (proyecto, όπως αποκαλείται χαρακτηριστικά) εμπεδώθηκε ακόμα περισσότερο με εθνικοποιήσεις, όπως του πετρελαϊκού κολοσσού YPF, ασφυκτικό έλεγχο στις εισαγωγές, ευρύτατη επιδοματική πολιτική, αλλά και θεαματικές -για μια συντηρητική και καθολική κοινωνία- μεταρρυθμίσεις σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως ο νόμος για τους γάμους των ομόφυλων ζευγαριών.

Η Φερνάντες δεν είχε δικαίωμα τρίτης συνεχόμενης θητείας και έτσι ο επίσημος υποψήφιος των περονιστών είναι ο νυν κυβερνήτης της επαρχίας του Μπουένος Αίρες, Ντανιέλ Σιόλι. Ο Σιόλι υπήρξε αντιπρόεδρος επί Νέστορ Κίρσνερ.

O Σιόλι ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα τα χρόνια της προεδρίας του Κάρλος Μένεμ (1989-1999), ενός περονιστή που όμως εφάρμοσε νεοφιλελεύθερες πολιτικές, συνέδεσε το πέσο με το αμερικανικό δολάριο (σε ισοτιμία 1:1) και βελτίωσε θεαματικά τις σχέσεις με τις ΗΠΑ.

Το νεοφιλελεύθερο παρελθόν του Σιόλι δεν τον κάνει ιδιαίτερα αγαπητό στον σκληρό πυρήνα των «κιρσνεριστών», ο οποίος σχεδόν αναγκαστικά καλείται να τον ψηφίσει.

Μάλιστα, η νυν πρόεδρος φρόντισε να βάλει δίπλα του ως υποψήφιο αντιπρόεδρο τον Κάρλος Σανίνι, έναν από τους πλέον στενούς συνεργάτες των Κίρσνερ.

Οι κακές γλώσσες και η Αντιπολίτευση θεωρούν ότι αυτός θα είναι ο πραγματικός πρόεδρος, εφόσον εκλεγεί ο Σιόλι.

Ο ίδιος βέβαια απορρίπτει αυτές τις θεωρίες, ξεκαθαρίζοντας ότι αυτός θα κάνει κουμάντο, εγκαινιάζοντας ενδεχομένως έναν νέας κοπής περονισμό. Συνηθίζει άλλωστε ο περονισμός να μεταλλάσσεται στο πέρασμα του χρόνου, αρκεί να υπάρχει μια ισχυρή πολιτική προσωπικότητα να καθοδηγεί.

Ο Σιόλι δεν είναι χαρισματικός και συγκρουσιακός, όπως η Κριστίνα Φερνάντες, ανέκαθεν διατηρούσε ήπιους τόνους και στήριζε (έστω και αν δεν συμφωνούσε απόλυτα) τις πολιτικές της προέδρου.

Τις προηγούμενες ημέρες παρουσίασε και τα πρόσωπα που θα αναλάβουν τα κυριότερα υπουργεία, σε περίπτωση που γίνει πρόεδρος, μεταξύ αυτών και η ελληνικής καταγωγής Σιλβίνα Μπατάκις.

Απέναντι στον Σιόλι βρίσκεται ο τέως κυβερνήτης της πρωτεύουσας, Μαουρίσιο Μάκρι, ως επικεφαλής του συνδυασμού Cambiemos (Ας αλλάξουμε): Συντηρητικής προέλευσης ο ίδιος, εξασφάλισε τη στήριξη μέρους του ιστορικού κόμματος των Ριζοσπαστών (UCR), αλλά και άλλων κεντροδεξιών δυνάμεων.

Επιτυχημένος επιχειρηματίας, πρόεδρος παλαιότερα της Boca Juniors και ορκισμένος εχθρός των περονιστών, ο Μάκρι προβάλει την ανάγκη για πολιτική και οικονομική αλλαγή, χωρίς όμως να απορρίπτει και ορισμένες από τις επιδοματικές πολιτικές των περονιστών.

Οι αντίπαλοί του βέβαια θεωρούν ότι υποχρεώθηκε να τις υιοθετήσει, ώστε να κερδίσει ψήφους των λαϊκότερων στρωμάτων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Μάκρι έβαλε και άγαλμα του Χουάν Περόν σε κεντρικό σημείο του Μπουένος Αϊρες, μια πόλη που ιστορικά, λόγω του αστικού της πληθυσμού, δεν στηρίζει τους περονιστές.

Υπάρχει και ένας τρίτος υποψήφιος με υψηλά ποσοστά. Πρόκειται για τον «αντάρτη» περονιστή (πρώην υπουργό των Κίρσνερ) Σέρχιο Μάσα, ο οποίος δηλώνει οπαδός μιας «δίκαιης αλλαγής»: δεν απορρίπτει αρκετές από τις πολιτικές του κόμματος από το οποίο προέρχεται, όμως προτείνει μια γενικότερη πολιτική και οικονομική στροφή.

Στις προκριματικές εκλογές που έγιναν τον Αύγουστο, ο Σιόλι κέρδισε με άνεση την πρώτη θέση, ωστόσο, η διαφορά του από τον δεύτερο Μάκρι κινήθηκε στα επίπεδα του 8%.

Ένα τέτοιο άνοιγμα ψαλίδας δίνει ελπίδες -και αυτό ουσιαστικά είναι το μεγάλο ζητούμενο της Κυριακής- για δεύτερο γύρο.

Με βάση το Σύνταγμα της Αργεντινής, ο δεύτερος γύρος στις προεδρικές εκλογές δεν είναι απαραίτητος, αν το πρώτος συγκεντρώσει 45% ή τουλάχιστον 40% και η διαφορά του από τον δεύτερο είναι της τάξης του 10%.

Εάν τελικά οι εκλογές οδηγηθούν σε δεύτερο γύρο, πολλά μπορούν να συμβούν, δεδομένου ότι κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πού θα κατευθυνθούν οι ψήφοι του αντάρτη περονιστή Μάσα ή των άλλων υποψήφιων, κυρίως από το χώρο της Αριστεράς.

Αξίζει να σημειωθεί ότι για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια ακούστηκαν καταγγελίες για εκλογική νοθεία, με αφορμή την περιφερειακή κάλπη στο Τουκουμάν, μια επαρχία στα βόρεια της χώρας.

Οι προκλήσεις της επόμενης μέρας

Οι προκλήσεις της επόμενης μέρας είναι πολλές. Όλο και περισσότεροι αναγνωρίζουν ότι το παρόν οικονομικό μοντέλο χρειάζεται αλλαγές και ότι η χώρα πρέπει να στραφεί στη διεθνή κοινότητα, πέρα από τις εμπορικές συμφωνίες με την Ρωσία και την Κίνα ή τις συμμαχίες με το Ιράν και τη Βενεζουέλα.

Κρίσιμο είναι το θέμα της διαπραγμάτευσης με τα κερδοσκοπικά funds, ζήτημα που χρονίζει, ο έλεγχος του πληθωρισμού, η φτώχεια, το στεγαστικό (μείζον θέμα για πολλές χώρες της περιοχής), αλλά και η καταπολέμηση της νέας μορφής εγκληματικότητας που ακούει στο όνομα βαρόνοι ναρκωτικών. Ακούγονται μάλιστα φωνές και για χρήση των Ενόπλων Δυνάμεων στα πρότυπα του Μεξικού, όπου όμως δεν έφερε ιδιαίτερα αποτελέσματα.

Αυτό που για την ώρα όλοι ξορκίζουν είναι το ενδεχόμενο υποτίμησης του νομίσματος, σε μια χώρα που λατρεύει το αμερικανικό δολάριο και η ισοτιμία του στην παράλληλη αγορά είναι σχεδόν διπλάσια από την επίσημη.

Η βασική διαφορά των υποψηφίων –ιδίως των επικρατέστερων- είναι πόσο γρήγορα θα προχωρήσουν αυτές οι αλλαγές.

Προς το παρόν, το μεγάλο ζητούμενο είναι αν ο διάδοχος της Κριστίνα Φερνάντες και νέος ένοικος της Casa Rosada, θα εκλεγεί από τον πρώτο γύρο.

Απόστολος Ρουμπάνης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ