H Μέρκελ παίρνει πάνω της το προσφυγικό ενώ οι ρωγμές ανοίγουν

Οι πρόσφυγες που φτάνουν ή προσπαθούν να φτάσουν στη Γερμανία έχουν βρει μία νέα ηρωίδα: Δίνουν το όνομα της Μέρκελ στα παιδιά τους και κάνουν ουρά για μία selfie με την καγκελάριο -όμως το κλίμα είναι το αντίστροφο εντός της γερμανικής πολιτικής σκηνής. Η στάση της στο προσφυγικό έχει ανοίξει ρωγμές σε ολόκληρο το στρατόπεδο των Χριστιανοδημοκρατών, η δημοτικότητά της παρουσιάζει τα πρώτα σημάδια υποχώρησης αλλά η ίδια επιμένει και αναλαμβάνει προσωπικά την κρίση: «Η Γερμανία θα τα καταφέρει, δεν μπορεί να μπει όριο στην αποδοχή προσφύγων».

«Μίλησα από καρδιάς»: Η καγκελάριος ήταν το βράδυ της Τετάρτης η μοναδική καλεσμένη σε εκπομπή στο ARD με το ένα και μοναδικό θέμα, το προσφυγικό. Η Μέρκελ επανέλαβε την στάση της απέναντι στο προσφυγικό, και απέναντι στην ενισχυόμενη αντίθεση στο ίδιο της το πολιτικό στρατόπεδο, και έκανε κάτι μάλλον ασυνήθιστο για την ίδια – έμεινε αμετακίνητα σταθερή στη θέση της, επιλέγοντας να κρατήσει μέχρι τέλους την πορεία της στο ζήτημα παρά τον (ακόμη ακαθόριστο) κίνδυνο πολιτικού κόστους.

Η φράση της αυτή, το «μίλησα από καρδιάς» που είπε στο ARD, βρίσκεται όχι χωρίς λόγο στην κορυφή του γερμανικού Τύπου την Πέμπτη. Η εμφάνισή της ήταν, κατά γενική ομολογία στα πρωτοσέλιδα και τις αναλύσεις, αρκετά ιδιαίτερη: Μία Μέρκελ συναισθηματική, ενεργητική, και παρ΄όλα αυτά με την πλάτη στον τοίχο (όπως ενδεικτικά αναφέρει η FAZ), μία πολύ ιδιότυπη και «ειλικρινής κυβερνητική διακήρυξη» (κατά το Spiegel), εμφάνιση μίας «νέας καγκελαρίου» (κατά την αποτίμηση της Sueddeutsche).

Την ίδια ώρα, μερικά κρατίδια μακριά από το στούντιο στο Βερολίνο, το ξενοφοβικό AfD είχε καταφέρει να κινητοποιήσει περίπου 8.000 διαδηλωτές στη Ερφούρτη (Θουριγγία) με συνθήματα κατά των μεταναστών. Και εναντίον της Μέρκελ, που απεικονιζόταν με μαντίλα σε φόντο μία Γερμανία με μιναρέδες. Το AfD, που είχε αρχικά σχηματιστεί στην αντίθεση στα προγράμματα ευρωδιασώσεων, πλέον επικεντρώνεται σε ξενοφοβική ρητορική και έχει γίνει «συγκοινωνούν δοχείο» με το κίνημα της Pegida, το οποίο επίσης αναβιώνει τις τελευταίες εβδομάδες.

Προς το παρόν, τα σημάδια αυτά δεν έχουν έκταση που να δικαιολογεί πανικό στην πολιτική ηγεσία: Η όποια δημοσκοπική άνοδος φαίνεται περιορισμένη, η κάμψη στη δημοτικότητα της Μέρκελ (περίπου δύο μονάδες) δεν είναι τόσο έντονη που, θεωρητικά, να απειλή τη φήμη της «τεφλόν Άνγκελα» (στην εικόνα της οποίας, υποτίθεται, δεν μπορεί να κολλήσει τίποτε).

Γιατί βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο η καγκελάριος; Η προσφυγική κρίση έχει φέρει εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες στη Γερμανία, σε αριθμούς που έχουν φέρει στα όριά τους τις υπηρεσίες υποδοχής. Ακόμη χειρότερα όμως, η δυσφορία μέσα στους Χριστιανοδημοκράτες (CDU) έχει αρχίσει να γίνεται ηχηρότερη, με τμήματα της βάσης του κόμματος -από δημάρχους μέχρι περιφερειακά στελέχη- να εκφράζουν όλο και πιο ανοικτά τις επικρίσεις τους.

Η σάλπιγγα του «πολέμου» είχε ηχήσει πρώτα από τη Βαυαρία, και τον αρχηγό του αδελφού κόμματος CSU Χορστ Ζέχοφερ και στο ενδιάμεσο έχει αρχίσει να βρίσκει συνέχεια σε όλη τη Γερμανία.

Η στάση της Μέρκελ δεν είναι σε καμία περίπτωση πολιτική «ανοικτών συνόρων»: Το ζήτημα για τη Γερμανία αφορά αποκλειστικά τους πρόσφυγες, το Βερολίνο (όπως φάνηκε και στις αναφορές της από κοινού με τον Ολάντ στην Ευρωβουλή) περιμένει μία κοινή ευρωπαϊκή πολιτική που θα έχει ως έναν από τους κεντρικούς πυλώνες τον έλεγχο και την επαναπροώθηση ενώ για την ενσωμάτωση των προσφύγων στη Γερμανία απέρριψε, ξανά, το «μούλτικουλτι ως ψέμα».

Αυτό που ζητούν οι επικριτές της είναι ένα νεύμα, μία «συμπληρωματική» δήλωση διά στόματος της καγκελαρίου, πως ναι μεν η Γερμανία είναι ανοικτή στους πρόσφυγες αλλά η «χωρητικότητα» έχει όρια. Αναλυτές έχουν επισημάνει πως αυτό δεν θα χρειαζόταν καν να γίνει με αξιολογική χροιά, η Μέρκελ θα μπορούσε πολύ απλά να επικαλεστεί τους αριθμούς και να πει, καθαρά «λογιστικά», πως υπάρχουν εκ των πραγμάτων περιορισμοί στις γερμανικές δυνατότητες. Αυτή τη λέξη, τους «περιορισμούς», θέλουν να ακούσουν από τα χείλη της Μέρκελ.

Αυτό ρώτησε η δημοσιογράφος την καγκελάριο το βράδυ της Τρίτης -και η Μέρκελ απέρριψε, εκ νέου και με συνείδηση του πολιτικού διαλόγου, τον περιορισμό των προσφύγων πολέμου που φτάνουν στη Γερμανία. «Πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει κάτι τέτοιο; Δεν μπορούν να κλείσουν τα σύνορα. Δεν υπάρχει παύση στην είσοδο προσφύγων» είπε χωρίς περιστροφές.

Επανέλαβε πολλές φορές πως «θα τα καταφέρουμε», αλλά όταν η δημοσιογράφος την ρώτησε έαν είναι έτοιμη να ρισκάρει την ίδια της τη θέση στην καγκελαρία πάνω στη διαχείριση του προσφυγικού, απέφυγε να μιλήσει με τέτοιους όρους: «Είμαι πρόθυμη να εργαστώ σκληρά μόνο όσο μπορώ, πρέπει να ακολουθήσω το δικό μου δρόμο» είπε. Σε μία κρίση που, εδώ και καιρό για τα γερμανικά ΜΜΕ, έχει γίνει εντελώς δική της.

Το γραφείο της καγκελαρίου έχει εδώ και αρκετές ημέρες αρχίσει να συγκεντρώνει απευθείας τις αρμοδιότητες για τη διαχείριση του προσφυγικού, παρακάμπτοντας το υπουργείο Εσωτερικών (του λιγότερο αισιόδοξου πως «θα τα καταφέρουμε» Τόμας ντε Μεζιέρ). Πρόκειται μόνο για μία πλευρά της αποτύπωσης από την επιλογή της Μέρκελ να πάρει πολιτικά στα χέρια της την κρίση.

Βασίλης Ψυχογιός

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ