Χουάν Κάρλος: Ο εκλεκτός του Φράνκο που έγινε ο βασιλιάς της Μεταπολίτευσης

O Χουάν Κάρλος σφράγισε με την παρουσία και την προσωπικότητά του την ισπανική μεταπολίτευση, ανεβαίνοντας στο θρόνο το 1975, όχι διαδεχόμενος τον πατέρα του, όπως συνηθίζεται, αλλά τον δικτάτορα Φράνκο, ο οποίος κυβέρνησε την Ισπανία για περίπου τέσσερις δεκαετίες.

Γεννήθηκε στην Ρώμη το 1938, όπου ζούσε η οικογένειά του, μαζί με τον παππού του Αλφόνσο ΙΓ’, τον τελευταίο βασιλιά της Ισπανίας μέχρι την ανακήρυξη της Β’ Δημοκρατίας, το 1931.

Η Β’ Δημοκρατία τελείωσε με τον Εμφύλιο Πόλεμο και την άνοδο του Φράνκο στην εξουσία, το 1939.

Το 1969, ο δικτάτορας όρισε τον Χουάν Κάρλος διάδοχό του στο ύπατο αξίωμα της Ισπανίας (τα χρόνια του Φράνκο η μοναρχία είχε μπει στο «ψυγείο»), «προσπερνώντας» τον πατέρα του Χουάν Κάρλος με τον οποίο ποτέ δεν είχε καλές σχέσεις.

Μετά τον θάνατο του Φράνκο, ο Χουάν Κάρλος έγινε βασιλιάς, αναλαμβάνοντας το δύσκολο έργο της συνεννόησης με τους πολιτικούς για τη μετάβαση της χώρας, από μια δικτατορία (που επί δεκαετίες ζούσε στην απομόνωση), σε μια σύγχρονη δημοκρατία δυτικού τύπου.

Το έργο του γινόταν ακόμα πιο δύσκολο με δεδομένη τη δυσπιστία με την οποία τον αντιμετώπιζε ένα μεγάλο μέρος της Ισπανίας, λόγω της στενής σχέσης του με το καθεστώς.

Ένα από τα πρόσωπα-«κλειδιά» σε αυτή την προσπάθεια ήταν ο μόλις 43 ετών τότε Αδόλφο Σουάρεθ, ο οποίος εξελέγη πρωθυπουργός (1976-1981), αναλαμβάνοντας το έργο να ενώσει τις «δύο Ισπανίες», όπως του είχε πει ο ίδιος ο Χουάν Κάρλος.

Η «δεύτερη Ισπανία» ήρθε στην εξουσία το 1982 με τους Σοσιαλιστές του Φελίπε Γκονθάλεθ. Τα επόμενα 15 χρόνια η Ισπανία μπήκε ξανά στον παγκόσμιο χάρτη, έγινε μέλος της ΕΕ, διοργάνωσε Ολυμπιακούς Αγώνες, σημείωσε σημαντική οικονομική ανάπτυξη.

Aπό τις πιο δύσκολες στιγμές των πρώτων χρόνων της βασιλείας του, ήταν η απόπειρα πραξικοπήματος, στις 23 Φεβρουαρίου 1981, όταν ένα μέλος της Πολιτοφυλακής επιχείρησε να καταλάβει το Κοινοβούλιο, ελπίζοντας στη στήριξη του βασιλιά.

Ο ίδιος ο Χουάν Κάρλος καταδίκασε με τηλεοπτικό διάγγελμα την απόπειρα, η οποία έληξε άδοξα.

Ακόμα πιο δύσκολα χρόνια ήρθαν στη συνέχεια, όταν η Μαδρίτη βρέθηκε στο στόχαστρο της ισλαμικής τρομοκρατίας με τις επιθέσεις της 11ης Μαρτίου 2004.

Από τα χρόνια ακόμα του Φράνκο, το 1962, ο Χουάν Κάρλος παντρεύτηκε στην Αθήνα την Σοφία, κόρη του τότε βασιλιά Παύλου. Ο γάμος και η προίκα που το ελληνικό κράτος είχε δώσει στην πριγκίπισσα Σοφία είχε προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις.

Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στη Βρετανία, όπου η ζωή της βασιλικής οικογένειας τροφοδοτεί τα ΜΜΕ και τους φακούς των παπαράτσι, στην Ισπανία η βασιλική οικογένεια γενικά δεν απασχολούσε έντονα τα Μέσα Ενημέρωσης.

Εξαίρεση, οι γάμοι των παιδιών του βασιλιά και οι επισκέψεις του βασιλικού ζεύγους στο εξωτερικό, ιδίως στις χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής.

Στην ιστορία έμεινε η κόντρα του με τον πρόεδρο της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες, όταν ο τελευταίος στη διάρκεια Συνόδου μίλησε με απαξιωτικά λόγια για τον τέως πρωθυπουργό της Ισπανίας Χοσέ Μαρία Αθνάρ, παρουσία του τότε πρωθυπουργού Χοσέ Θαπατέρο.

Ο Χουάν Κάρλος πετάχτηκε από τη θέση του και φώναξε προς τον Τσάβες: «γιατί δεν το βουλώνεις;»

Τα τελευταία χρόνια η εικόνα της βασιλικής οικογένειας «θόλωσε» στα μάτια της κοινής γνώμης: σκάνδαλα και οικονομικές ατασθαλίες από τον γαμπρό του, αλλά και ατυχείς επιλογές από τον ίδιο τον Χουάν Κάρλος.

Η πλέον κορυφαία, το σαφάρι στην Αφρική και η φωτογράφιση με τον νεκρό ελέφαντα. Και όλα αυτά την ώρα που η χώρα ζούσε σε ρυθμούς λιτότητας.

Από κοντά και τα προβλήματα υγείας, τα χειρουργεία και η αίσθηση ότι ο βασιλιάς δεν έχει πλέον την αντοχή που χρειάζεται.

Και μέσα σε όλα αυτά, ήρθε να προστεθεί η απόφαση της Καταλονίας για δημοψήφισμα υπέρ της ανεξαρτησίας. Για πρώτη φορά τα περασμένα Χριστούγεννα η τηλεόραση της Καταλονίας δεν διέκοψε το πρόγραμμά της για να μεταδώσει το μήνυμα του βασιλιά. Έτσι κανένας δεν τον άκουσε στην Καταλονία να λέει ότι «στην Ισπανία χωράμε όλοι».

Ο Χουάν Κάρλος είναι ο τρίτος ηλικιωμένος βασιλιάς της Ευρώπης που αποχωρεί υπέρ ενός σαφώς νεότερου διαδόχου. Είχε προηγηθεί η βασίλισσα της Ολλανδίας Βεατρίκη και ο βασιλιάς του Βελγίου Αλβέρτος Β’.

Σημειώνεται ότι σε πρόσφατη δημοσκόπηση, η κοινή γνώμη αντιμετωπίζει θετικά τον διάδοχο Φίλιππο.

Απόστολος Ρουμπάνης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ