Ποιοι είναι οι μυστηριώδεις «φιλορώσοι ένοπλοι» στην ανατολική Ουκρανία;

Οι ισορροπίες στην ανατολική Ουκρανία, ούτως ή άλλως επισφαλείς από την πτώση του Γιανουκόβιτς, έχουν αρχίσει σιγά σιγά να καταρρέουν, με τον έλεγχο να διεκδικούν ένοπλοι που κοιτάζουν προς τη Ρωσία. Η ίδια η Μόσχα αρνείται πως υποκινεί τις αναταραχές, οι δυτικές χώρες την κατηγορούν πως ψεύδεται, και το κύριο το ερώτημα παραμένει: Ποιοι, και με τίνος την υποστήριξη, είναι οι μασκοφόροι ένοπλοι στο Σλαβιάνσκ και τις υπόλοιπες πόλεις;

Βίντεο και ηχογραφήσεις υποστηρίζουν ότι δίνουν την απάντηση.

Το Σλαβιάνσκ είναι μία από τις πόλεις στις ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ όπου η κυριαρχία του Κιέβου μοιάζει να κλυδωνίζεται, με κτίρια όπως δημαρχεία και κεντρικά της αστυνομίας να έχουν πέσει στον έλεγχο φιλορώσων.

Καταλήψεις με συνθήματα εναντίον της νέας ηγεσίας του Κιέβου και υπέρ της Μόσχας δεν είναι καθόλου πρωτοφανείς για αυτές τις περιοχές. Μετά την ανατροπή του Γιανουκόβιτς, διαδηλώσεις υπέρ του εξελίσσονταν συχνά σε «εφόδους» και καταλήψεις, οι οποίες ωστόσο δεν κρατούσαν για πολύ. Όμως οι κινητοποιήσεις που ξεκίνησαν το περασμένο Σαββατοκύριακο έχουν ποιοτική διαφορά κεντρικής σημασίας.

Στις προηγούμενες καταλήψεις, οι διαδηλωτές ήταν εξοπλισμένοι, στις πιο ακραίες περιπτώσεις, με ρόπαλα ή πέτρες και αποχωρούσαν χωρίς ιδιαίτερη ένταση. Καμία σχέση με αυτά που συμβαίνουν αυτές τις ημέρες στο Σλαβιάνσκ, το Λουγκάνσκ, ή τις σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ αντίπαλων διαδηλώσεων στο Χάρκοβο.

Αυτή τη φορά, στα κτίρια παρατάσσονται φιλορώσοι που, φορώντας τις ίδιες στολές παραλλαγής, κρατούν όλοι τον ίδιο τύπο όπλων -πολλοί φορούν μάσκες, αυτοί που φαίνεται να είναι και οι πιο «δραστήριοι», άλλοι όχι. Η κατάσταση θυμίζει περισσότερο τα όσα είχαν προηγηθεί στην Κριμαία πριν την προσάρτηση στη Ρωσία, τότε που «ομάδες αυτοάμυνας» έβγαιναν με στρατιωτικά οχήματα και παράταξη τακτικών στρατιωτικών δυνάμεων στους δρόμους της χερσονήσου.

Οι φιλορωσικές τάσεις σε σημαντικό τμήμα του πληθυσμού θεωρούνται μεν δεδομένο για τις ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας, αν και δεν θεωρούνται τόσο διαδεδομένες όσο στην Κριμαία. Αυτό σίγουρα τροφοδοτεί τις διαδηλώσεις εναντίον της νέας ηγεσίας στο Κίεβο, αλλά το καινοφανές είναι η «ημι-στρατιωτική» μορφή που έχουν πάρει οι κινητοποιήσεις.

Τα ουκρανικά ΜΜΕ υποστηρίζουν συχνά ότι ανάμεσα στους ενόπλους που σήμερα έχουν καταλάβει κτίρια βρίσκονται ρώσοι στρατιώτες και στελέχη ρωσικών υπηρεσιών. Άλλες ερμηνείες βλέπουν τις τάξεις των ενόπλων να «στελεχώνονται» και με μέλη τοπικών έγκληματικών οργανώσεων, που έχουν διασυνδέσεις με ισχυρούς τοπικούς επιχειρηματίες (και δεν υπάρχει πραγματικά λόγος για τον οποίο το ένα θα απέκλειε το άλλο).

Τις κατηγορίες πως οι ένοπλοι έχουν την υποστήριξη, τουλάχιστον υλική, των ρωσικών δυνάμεων έχουν αρθρώσει ανοικτά και οι δυτικές κυβερνήσεις. Η Μόσχα επανειλημμένα αρνείται όχι μόνο την αποστολή πρακτόρων στα ανατολικά της Ουκρανίας, αλλά εν γένει «εμπλοκή στα τεκταινόμενα» (απορρίπτοντας δηλαδή κάθε είδους συνδρομή).

Οι ταραχές, υποστηρίζει η Ρωσία, οφείλονται στο ότι το ίδιο το Κίεβο «αγνοεί τα δικαιώματα των πολιτών στα ανατολικά της Ουκρανίας» και ξεκινούν από «αυθόρμητες κινητοποιήσεις». Ανάλογη είναι και η στάση των ρωσικών ΜΜΕ, που πάγια περιγράφουν ως «διαδηλωτές εναντίον της κυβέρνησης πραξικοπηματιών στο Κίεβο» τους φιλορώσους ενόπλους που έχουν βγει στους δρόμους -ο βαρύτερος όρος στον οποίο φτάνει, για παράδειγμα, το Ria Novosti είναι «ακτιβιστές».

Από την άλλη, ντοκουμέντα -ανεπιβεβαίωτης, σε κάθε περίπτωση, γνησιότητας- που βγαίνουν στη δημοσιότητα υποστηρίζουν ότι ρίχνουν φως στο ποιοι κρατούν τα όπλα.

Ένα από αυτά δημοσιοποίησαν οι ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες. Πρόκειται για καταγραφή τηλεφωνήματος που από την ουκρανική SBU που στα ΜΜΕ της χώρας μεταδίδεται ως ενδεικτικό του τι συμβαίνει στα ανατολικά.

Σε αυτό ακούγεται η φωνή ενός από τους «αρχηγούς» των ενόπλων στο Σλαβιάνσκ, ο οποίος δίνει αναφορά σε κάποιον με ρωσικό τηλεφωνικό αριθμό. Η «συμβουλή» που παίρνει ο ένοπλος στο Σλαβιάνσκ είναι να βάλει τον αναπληρωτή του να μιλήσει στο πλήθος, επειδή ο αναπληρωτής έχει ουκρανική προφορά. Επίσης, όταν πληροφορείται ότι «φτάνουν ενισχύσεις από το Λουγκάνσκ», ζητά να έρθουν φέρνοντας και όπλα που μπορούν να αντιμετωπίσουν τεθωρακισμένα.

Ανάλογο είναι και βίντεο που εμφανίστηκε στο Διαδίκτυο το μεσημέρι της Δευτέρας και έκτοτε έχει διαδοθεί αρκετά -φτάνοντας μέχρι και στο site του BBC. Σε αυτό, εμφανίζεται ένας από αυτούς μυστηριώδεις ενόπλους που δεν φορά πλέον μάσκα, φορά στρατιωτική στολή χωρίς διακριτικά και δίνει οδηγίες σε αστυνομικούς της τοπικής δύναμης του Σλαβιάνσκ.

Το σπάνιο και ενδιαφέρον είναι ότι ο ένστολος δεν διστάζει όταν του ζητείται η ταυτότητά του: «Αντισυνταγματάρχης του ρωσικού στρατού» λέει. Και αυτό το υλικό μεταδίδεται αρκετά στα ουκρανικά ΜΜΕ.

Ο σχολιασμός επικεντρώνεται φυσικά στην ομολογία του φερόμενου αντισυνταγματάρχη, αλλά αγνοείται κάτι άλλο, πολύ σημαντικό: Οι ουκρανοί αστυνομικοί δεν έχουν πρόβλημα να συνεχίσουν να ακούν τον, κατά δήλωσή του, ξένο αξιωματικό. Ανάλογες σκηνές πρέπει να είχαν εκτυλιχθεί και στην Κριμαία, όπου η διάθεση των ουκρανικών δυνάμεων να μείνουν αφοσιωμένοι στο Κίεβο αποδείχθηκε βραχύβια.

Βασίλης Ψυχογιός

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ