Στη σκακιέρα Ρωσίας-Δύσης, η Ουκρανία κινδυνεύει με διαμελισμό

Με προειδοποιήσεις και «κατηγορώ» μεταξύ Ρωσίας και Δύσης συνεχίζεται το πολιτικό «θρίλερ» στην Ουκρανία εν μέσω ενός ακήρυχτου εμφυλίου πολέμου που κινδυνεύει να οδηγήσει στον διαμελισμό της πρώην σοβιετικής δημοκρατίας. Η Μόσχα καταγγέλλει ότι η ουκρανική αντιπολίτευση καταστρατήγησε τη συμβιβαστική συμφωνία και κατέλαβε την εξουσία, ενώ η Δύση προειδοποιεί το Κρεμλίνο να μην παρέμβει στην ουκρανική κρίση με στρατεύματα ή οικονομικά όπλα.

Η νέα ουκρανική ηγεσία είναι έτοιμη να μιλήσει με τη Ρωσία, αλλά προτεραιότητα είναι η Ευρώπη, διακήρυξε ο μεταβατικός πρόεδρος της χώρας Ολεξάντερ Τουρτσίνοφ, στενότερος συνεργάτης της Γιούλια Τιμοσένκο και αντιπρόεδρος του κόμματός της, σε διάγγελμά του το βράδυ της Κυριακής, ένα 24ωρο μετά την καθαίρεση και τη φυγή του Βίκτορ Γιανουκόβιτς.

Ο Ολεξάντερ Τουρτσίνοφ δήλωσε ότι η νέα ηγεσία είναι έτοιμη για διάλογο με τη Μόσχα προκειμένου να θέσουν τις σχέσεις τους σε μία «νέα βάση ισότητας και καλής γειτονίας, που λαμβάνει υπόψη την ευρωπαϊκή επιλογή της Ουκρανίας», και προσέθεσε ότι προτεραιότητα αποτελεί η επιστροφή στο δρόμο της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης.

Λίγη ώρα νωρίτερα, το Κρεμλίνο ανακοίνωσε πως στη δεύτερη τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν το τελευταίο 48ωρο ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε στον Αμερικανό ομόλογό του Τζον Κέρι ότι η αντιπολίτευση δεν συμμορφώθηκε με τη συμφωνία που υπεγράφη την Παρασκευή και κατέλαβε την εξουσία.

«Η ουκρανική αντιπολίτευση έχει παρεκκλίνει από τη συμφωνία, κατέλαβε στην πράξη την εξουσία στο Κίεβο, αρνείται να αφοπλιστεί και συνεχίζει να υπολογίζει στη βία» δήλωσε ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας.

Η κατάληξη της ουκρανικής κρίσης έχει οδηγήσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν ενώπιον μίας απόφασης που πιθανόν θα καθορίσει τόσο τη δική του πολιτική κληρονομιά, όσο και το μέλλον του δυτικού του γείτονα που έχει παγιδευτεί σε μία μάχη Ανατολής-Δύσης με ψυχροπολεμικό κλίμα, σημειώνει το Reuters.

Η απώλεια της εξουσίας από τον Γιανουκόβιτς έχει στερήσει στο Κρεμλίνο έναν ζωτικό σύμμαχο στην προσπάθεια διατήρησης της Ουκρανίας στη ρωσική σφαίρα επιρροής. Ωστόσο, ενέχει κινδύνους η ανοιχτή σύγκρουση με τη Δύση.

Η Μόσχα μπορεί, αν και δύσκολα, να βελτιώσει το πακέτο διάσωσης ύψους 15 δισ. δολαρίων που προσέφερε τον Δεκέμβριο ως δέλεαρ. Όμως, πιο βίαια μέτρα, όπως η κατάληψη των ρωσόφωνων εδαφών της ανατολικής Ουκρανίας, θα κινδύνευαν να πυροδοτήσουν μία ακόμη πιο σοβαρή σύγκρουση.

Ο ίδιος ο Βλαντιμίρ Πούτιν προς το παρόν σιωπά, δεν λέει τίποτα δημοσίως, αν και έχει συνομιλήσει τηλεφωνικά τόσο με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, όσο και την Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ.

Η επικοινωνία με την Μέρκελ έγινε την Κυριακή και η σχετική ανακοίνωση του Κρεμλίνου δεν ανέφερε τίποτε άλλον πέραν του ότι συζήτησαν την τρέχουσα κατάσταση. Σε ανάλογη ανακοίνωση της καγκελαρίας αναφέρεται ότι συμφώνησαν ότι «είναι κεφαλαιώδους σημασίας η διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας» της Ουκρανίας.

Όμως, οι διαδηλωτές στην Πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου περιμένουν εναγωνίως να δουν ποιες θα είναι οι κινήσεις του Ρώσου προέδρου.

«Όλοι γνωρίζουμε ότι ο Πούτιν θέλει να ανακατεύεται» λέει 25χρονος διαδηλωτής από την Κριμαία (πρώην ρωσικό έδαφος που στο πλαίσιο της ΕΣΣΔ παραχωρήθηκε στην Ουκρανία το 1953 από τον Νικίτα Χρουστσόφ).

«Εάν αποφασίσει να επιχειρήσει να καταλάβει την Κριμαία ή άλλες περιοχές στα ανατολικά θα πολεμήσουμε. Δεν θα επιτρέψουμε να διαιρεθεί η Ουκρανία» είπε αντικατοπτρίζοντας τον πραγματικό κίνδυνο με τον οποίο βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη η πρώην σοβιετική δημοκρατία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, διά της συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας Σούζαν Ράις, προειδοποίησαν ήδη το Κρεμλίνο πως θα ήταν «βαρύ λάθος» η αποστολή στρατιωτικών δυνάμεων στην Ουκρανία.

«Αυτό θα ήταν βαρύ σφάλμα. Δεν είναι προς το συμφέρον ούτε της Ουκρανίας, της Ρωσίας, της Ευρώπης ή των ΗΠΑ να βλέπουν μια χώρα να διαιρείται» δήλωσε η Ράις απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου της εκπομπής «Meet the Press» του NBC για το υποθετικό σενάριο να έστελνε η Μόσχα στρατεύματα στην Ουκρανία για να επανατοποθετήσει κυβέρνηση φιλική προς τη Μόσχα.

Προειδοποιήσεις προς το Κρεμλίνο ήλθαν επίσης από βρετανικής πλευράς, με τον επικεφαλής διπλωματίας Ουίλιαμ Χέιγκ να προειδοποιεί το Κρεμλίνο να μην επιχειρήσει να επέμβει και να υπονομεύσει τις οικονομικές σχέσεις της Ουκρανίας με τον υπόλοιπο κόσμο.

Ο Ρώσος υπουργός Οικονομικών Αντον Σιλουάνοφ δήλωσε την Κυριακή πως η Μόσχα θα αποδεσμεύσει τη δεύτερη δόση, ύψους δύο δισ. δολαρίων, προς το Κίεβο μόνο αφότου σχηματιστεί νέα κυβέρνηση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντέδρασε αναλόγως, με τον κοινοτικό επίτροπο Όλι Ρεν να προαναγγέλλει «ουσιαστική βοήθεια» εάν η επόμενη ουκρανική κυβέρνηση κοιτάξει προς τη Δύση αντί για την Ανατολή, σημειώνει το Reuters.

Και στο σημείο αυτό ήλθε η βρετανική προειδοποίηση. «Εφόσον υπάρξει ένα οικονομικό πακέτο, θα είναι σημαντικό η Ρωσία να μην κάνει τίποτα για να υπονομεύσει αυτό το οικονομικό πακέτο» είπε ο Ουίλιαμ Χέιγκ στην τηλεόραση του BBC.

Ερωτηθείς εάν ανησυχεί ότι η Ρωσία ίσως «στείλει τα άρματα μάχης» για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα των ρωσόφωνων πληθυσμών της ανατολικής Ουκρανίας, ο Χέιγκ προειδοποίησε κατά «εξωτερικής απειλής» ή ρωσικής επέμβασης.

«Δεν είναι πραγματικά προς το συμφέρον της Ρωσίας να κάνει κάτι τέτοιο. Πρέπει να κρατήσουμε ανοικτούς τους διαύλους επικοινωνίας με τη Ρωσία όπως και κάνουμε […] έτσι ώστε ο λαός της Ουκρανίας να μπορέσει να επιλέξει τη δική του πορεία προς το μέλλον. Υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι και πολλές αβεβαιότητες» ανέφερε.

Ο Ουίλιαμ Χέιγκ θα έχει τηλεφωνική επικοινωνία τη Δευτέρα με τον Σεργκέι Λαβρόφ.

Η ανάγκη σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας υπογραμμίστηκε και από τη γαλλική προεδρία έπειτα από τηλεφώνημα Ολάντ-Μέρκελ. «Η ενότητα και η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας πρέπει να τύχουν σεβασμού» υπογράμμισε το Μέγαρο των Ηλυσίων, χαιρετίζοντας «τη δημοκρατική μετάβαση που έχει αρχίσει» και καλώντας στη σύσταση κυβέρνησης ευρείας συμμετοχής και τάχιστη διενέργεια εκλογών.

Την ίδια στιγμή, πάντως η Μόσχα έδωσε μία ένδειξη προθέσεων στέλνοντας τον Αλεξέι Πουσκόφ, έμπιστο του Πούτιν και ανώτατο μέλος της Δούμα, σε συνάντηση περιφερειακών ηγετών από τις κυρίως ρωσόφωνες περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας το Σάββατο.

Στη συνάντηση, που έλαβε χώρα στην πόλη Χαρκίφ στα βορειοανατολικά, οι περιφερειακοί ηγέτες διεμήνυσαν ότι δεν αναγνωρίζουν πλέον τις αποφάσεις που λαμβάνει το εθνικό Κοινοβούλιο, χαρτί που θα μπορούσε να παίξει η Μόσχα εάν έχει σχέδια προσάρτησης.

Την Κυριακή σημειώθηκαν συγκρούσεις στην Κριμαία μεταξύ φιλορώσων και φιλοευρωπαίων διαδηλωτών όπως περιγράφηκε από το Κρεμλίνο, ενώ στη Σεβαστούπολη, όπου διατηρεί ναυτική βάση ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας, διαδήλωσαν 2.000 άτομα με συνθήματα «ενάντια στους φασίστες που έχουν καταλάβει την εξουσία στο Κίεβο».

Ευαγγελία Μπίφη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ