Πιο διαφανές αλλά αδιαπραγμάτευτο το πυρηνικό πρόγραμμα, λέει ο Ιρανός πρόεδρος

Χαράσσοντας πιο «ανοιχτή» γραμμή, που καλλιεργεί περιορισμένες έστω προσδοκίες στη Δύση για μία ευκαιρία διαλόγου προς αποκλιμάκωση των εντάσεων, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος του Ιράν Χασάν Ροχανί δεσμεύεται για «μετριοπαθή πορεία» και μεγαλύτερη διαφάνεια σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Ξεκαθαρίζει, ωστόσο, η διακοπή του εμπλουτισμού ουρανίου δεν βρίσκεται στο τραπέζι -απόφαση που ούτως ή άλλως δεν ανήκει στη σφαίρα της εξουσίας του, αλλά στον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ και τους ισχυρούς Φρουρούς της Επανάστασης.

Στην πρώτη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μετά την εκλογή-έκπληξη στην προεδρία του Ιράν με ποσοστό οριακά άνω του 50%, ο μετριοπαθής κληρικός Χασάν Ροχανί δήλωσε τη Δευτέρα πως η κυβέρνησή του θα εργαστεί προς «εποικοδομητική αλληλεπίδραση με τον κόσμο» ευχαριστώντας τον ιρανικό λαό γιατί «επέλεξε τη μετριοπάθεια».

«Ελπίζω ότι όλες οι χώρες θα χρησιμοποιήσουν αυτή την ευκαιρία» είπε ο Ροχανί.

Ερωτηθείς εάν θα ήταν έτοιμος για απευθείας συνομιλίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες , ο νέος Ιρανός πρόεδρος επισήμανε ότι το ζήτημα των σχέσεων μεταξύ του Ιράν και της Αμερικής είναι περίπλοκο και δύσκολο. «Είναι μια παλιά πληγή που πρέπει να γιατρευτεί» είπε προσθέτοντας ότι οι δύο χώρες πρέπει να κοιτάξουν προς το μέλλον.

Επανέλαβε όμως παρελθοντικές διακηρύξεις του ιρανικού καθεστώτος, θέτοντας τρεις όρους για απευθείας συνομιλίες με τις ΗΠΑ: Να μην αναμειγνύονται ποτέ οι ΗΠΑ στις εσωτερικές υποθέσεις του Ιράν, να αναγνωρίσουν το δικαίωμα του ιρανικού έθνους στο πυρηνικό πρόγραμμα και να θέσουν τέλος στις κατασταλτικές πιέσεις έναντι της χώρας.

Ο Λευκός Οίκος είχε χαρακτηρίσει την Κυριακή «πιθανώς ελπιδοφόρα ένδειξη» την εκλογή του Χασάν Ροχανί στην προεδρία του Ιράν εφόσον ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις του να «είναι καθαρός» όσον αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.

Στην ίδια συνέντευξη Τύπου ο Ροχανί κατήγγειλε της κυρώσεις σε βάρος της χώρας του και δήλωσε ότι η οικονομία θα είναι η πρώτη του προτεραιότητα.

Πολλά ερωτήματα παραμένουν, ωστόσο, αναπάντητα. Ο νέος πρόεδρος παραμέρισε το ζήτημα της στενής συμμαχίας του Ιράν με το καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ στη Συρία, αρκούμενος να δηλώσει ότι οι προσπάθειες για τερματισμό του εμφυλίου πολέμου και αποκατάσταση της σταθερότητας «εναπόκεινται στον συριακό λαό».

Η συνέντευξη Τύπου του Χασάν Ροχανί τερματίστηκε αιφνιδίως όταν ένας ένας άνδρας στο ακροατήριο φώναξε υπέρ της αποφυλάκισης του μετριοπαθούς αντιπολιτευόμενου ηγέτη Μιρχοσεΐν Μουσαβί, ο οποίος βρίσκεται σε κατ’ οικόν περιορισμό εδώ και δύο χρόνια. Ο νέος πρόεδρος του Ιράν δεν έκανε κανένα σχόλιο.

Ο Χασάν Ροχανί δεν έχει την εξουσία να καθορίσει την πολιτική γραμμή του Ιράν σε καίρια ζητήματα, όπως την κατεύθυνση του πυρηνικού προγράμματος της χώρας ή τις σχέσεις με τη Δύση. Όλες αυτές οι αποφάσεις εναπόκεινται στον Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ και τους ισχυρούς Φρουρούς της Επανάστασης, οι οποίοι έχουν δείξει μέχρι στιγμής ότι στηρίζουν τον Ροχανί ωστόσο μπορούν εύκολα να στραφούν εναντίον του εάν τον θεωρήσουν απειλή για την εξουσία τους.

Ο συνολικός τόνος της πρώτης ομιλίας του νεοκλεγέντος Ροχανί -που αναλαμβάνει επισήμως καθήκοντα τον Αύγουστο- πιθανώς θα εκληφθεί πάντως από τη Δύση ως ένδειξη ότι η νίκη του θα μπορούσε ίσως να ανοίξει νέα παράθυρα διαλόγου προς αποκλιμάκωση της έντασης με το πυρηνικό πρόγραμμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

* Ο Ροχανί, που είχε αποκτήσει το προσωνύμιο «σεΐχης της διπλωματίας», ήταν επικεφαλής των διαπραγματεύσεων για τα πυρηνικά από το 2003 έως το 2005 υπό την προεδρία του μεταρρυθμιστή Μοχαμάντ Χαταμί. Τότε το Ιράν είχε δεχτεί την αναστολή της δραστηριότητάς του στον εμπλουτισμό ουρανίου ύστερα από διαπραγματεύσεις με την ευρωπαϊκή τρόικα (Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία).

Η Δύση καλεί σε συνεργασία τον νέο πρόεδρο

Η Ευρωπαϊκή Ένωση καλεί ήδη τον νέο πρόεδρο να επιδείξει μεγαλύτερη συνεργασία, με την Κάθριν Άστον να δηλώνει πως η «27» αναμένουν την εγκαθίδρυση της νέας κυβέρνησης προσδοκώντας σε στενότερη συνεργασία.

Η Βρετανία διά του υπουργού Εξωτερικών Ουίλιαμ Χέιγκ κάλεσε, επίσης, τον νέο πρόεδρο να καταβάλλει προσπάθειες για διαπραγματεύσιμη λύση στο ζήτημα του πυρηνικού προγράμματος της χώρας.

Το Λονδίνο δηλώνει ότι θα ανταποκριθεί στις προσπάθειες συνεννόησης και ταυτόχρονα διαμηνύει προς την Τεχεράνη ότι δεν θα πρέπει να αμφιβάλλει για την αποφασιστικότητα της βρετανικής κυβέρνησης να εμποδίσει τη διασπορά των πυρηνικών όπλων. Επείγουσα χαρακτηρίζει την εξεύρεση λύσης και η κυβέρνηση της Γερμανίας.

Την ίδια στιγμή, η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) ανακοινώνει ότι το Ιράν έχει καταγράψει «σταθερή πρόοδο» προς την επέκταση του πυρηνικού του προγράμματος παρά τις διεθνείς κυρώσεις, που τελικώς δεν δείχνουν να επιβραδύνουν την πορεία της πυρηνικής δραστηριότητας, όπως αναγνώρισε ο ίδιος ο γενικός διευθυντής της ΙΑΕΑ Γιουκία Αμάνο.

Ο επικεφαλής της ΙΑΕΑ διεμήνυσε προς τη νέα ιρανική ηγεσία πως η Υπηρεσία παραμένει δεσμευμένη στο διάλογο με την Τεχεράνη προκειμένου να απαντηθούν οι ανησυχίες και τα «κατηγορώ» ότι το πρόγραμμα έχει στρατιωτικό και όχι ειρηνικό χαρακτήρα όπως σταθερά επιμένει το Ιράν.

Παράλληλα, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε τη Δευτέρα ότι οι ιρανικές προεδρικές εκλογές έδειξαν την λαϊκή δυσαρέσκεια απέναντι στην κυβέρνηση, αλλά σημείωσε ότι δεν είναι πιθανό να φέρουν μια οποιαδήποτε αλλαγή στην πολιτική σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.

«Οι ιρανικές εκλογές σαφώς δείχνουν τη βαθιά δυσαρέσκεια του ιρανικού λαού προς το καθεστώς του, αλλά δυστυχώς αυτές δεν έχουν την δύναμη να αλλάξουν τις πυρηνικές προσδοκίες του Ιράν» δήλωσε ο Νετανιάχου.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ