Η Κάθριν Αστον και ο Σέιχ Μοχαμούντ για την ασφάλεια στη Σομαλία

Η ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), Κάθριν Αστον, και ο πρόεδρος της Σομαλίας, Χασάν Σέιχ Μοχαμούντ, συναντήθηκαν στις 30 Ιανουαρίου στις Βρυξέλλες.

Καρπός εκείνης της συνάντησης υπήρξε, μεταξύ άλλων, ένα άρθρο που συνυπογράφουν οι δύο αξιωματούχοι, με αντικείμενο την πρόοδο που έχει σημειώσει η χώρα το τελευταίο διάστημα και τις προσπάθειες που πρέπει ακόμα να γίνουν ώστε να παραμείνει μια ασφαλή χώρα.

Στο τέλος, τα άρθρο κλείνει με την ανάγκη στήριξης της ΕΕ και την πρόταση οργάνωσης διάσκεψης το φθινόπωρο που θα συγκαλέσει τις ευρωπαϊκές χώρες και άλλους φορείς με προοπτική τη παροχή οικονομικής βοήθειας.

Ακολουθεί το άρθρο:

των
Κάθριν Αστον, ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για την ΚΕΠΠΑ
Χασάν Σέιχ Μοχαμούντ, πρόεδρος της Σομαλίας

Λίγοι ήσαν εκείνοι που πριν από λίγους μήνες ανέμεναν ότι η Σομαλία θα αποτελούσε ένα παράδειγμα προόδου στον αγώνα για την έξοδο μιας χώρας από τη δυστυχία ενός εμφυλίου πολέμου και την ένδεια. Και όμως, αυτό ακριβώς είναι που έχει συμβεί! Η Σομαλία δεν είναι πλέον ένα διαλυμένο κράτος. Αντί να τροφοδοτεί τα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης με τρομακτικούς τίτλους για θαλάσσια πειρατεία και αιματοχυσίες στους δρόμους, η Σομαλία επιβεβαιώνει το χιλιοειπωμένο ρητό «no news is good news». Η νέα Σομαλία συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση και με άλλους διεθνείς εταίρους και διαψεύδει τον κυνισμό των «έξω». Οι κακοπροαίρετοι ταραξίες μπορεί να γαβγίζουν, αλλά το σομαλικό καραβάνι της ειρήνης προχωρά στο δρόμο του.

Πώς συνέβη αυτό; Με λίγα λόγια, προγραμματίσαμε να αντιμετωπίσουμε μια σειρά από ξεχωριστά αλλά αλληλένδετα ζητήματα. Μια επιτυχημένη στρατιωτική εκστρατεία κατόρθωσε να επιτύχει τον ασφυκτικό αποκλεισμό του Al Shabaab ενώ, παράλληλα και καθημερινά, όσοι αυτομολούν εγκαταλείπουν τη βία και αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον σε αυτή τη νέα Σομαλία. Η πειρατεία περιορίστηκε το 2012 κατά 95% σε σχέση με το 2011. Πολλοί Σομαλοί επιστρέφουν από την εξορία, επενδύουν και βοηθούν στην οικοδόμηση ενός νέου κράτους. Η πρωτεύουσα Μογκαντίσου παρουσιάζει οργασμό δραστηριότητας. Το άρωμα του καφέ έχει αντικαταστήσει την οσμή της πυρίτιδας. Οι ένοπλες ομάδες, που αποτελούσαν κάποτε τα όργανα διαφόρων πολεμάρχων, διαπραγματεύονται τώρα την ένταξή τους σε έναν εθνικό στρατό. Περιφέρειες της χώρας, οι οποίες καλούνταν στο παρελθόν να επιβιώσουν μόνες τους κατά τη διάρκεια του εικοσαετούς εμφυλίου πολέμου, έχουν τώρα ξεκινήσει μια συζήτηση για το πώς θα αποτελέσουν μέρος ενός ομοσπονδιακού συστήματος. Όλα αυτά δεν αποτελούν υλικό για δραματικούς τίτλους εφημερίδων, αλλά αποτελούν όντως απόδειξη ανθρώπινης προόδου.

Όλα αυτά δεν έγιναν τυχαία. Ένας από τους λόγους για τους οποίους αποφασίσαμε να γράψουμε αυτό το κείμενο από κοινού, είναι διότι πιστεύουμε ότι μια σύμπραξη μεταξύ Σομαλών και Ευρωπαίων βοήθησε ώστε να τεθούν τα θεμέλια της προόδου. Σκοπεύουμε τώρα να σταθεροποιήσουμε την πρόοδο αυτή. Στις δυσκολότερες στιγμές που αντιμετώπισε η Σομαλία τα τελευταία είκοσι χρόνια, η ΕΕ ήταν παρούσα, παρέχοντας τη στήριξή της. Όταν το φάσμα της πείνας απειλούσε τη χώρα, η ευρωπαϊκή ανθρωπιστική βοήθεια δεν σταμάτησε ούτε στιγμή. Όταν φάνηκαν οι δυνατότητες για μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη, πραγματοποιήθηκαν επενδύσεις. Όταν έγινε φανερό ότι η πειρατεία από τη Σομαλία απειλούσε τους θαλάσσιους διαδρόμους του Ινδικού Ωκεανού, η ναυτική δύναμη της Ευρωπαϊκή Ένωσης υπήρξε εκείνη που έπαιξε τον αποφασιστικό ρόλο ώστε να συγκρατηθούν οι πειρατές.

Χρειάστηκαν προς τούτο, μια στρατιωτική εκστρατεία στην οποία αφρικανικές χώρες πολέμησαν – και συνεχίζουν να πολεμούν – εξ ονόματος της Αφρικανικής Ένωσης και με την απαραίτητη στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για τη δημιουργία συνθηκών ασφαλείας και ενός χώρου για πολιτικό διάλογο, η εκλογή ενός νέου προέδρου και η έναρξη μιας διαδικασίας συμφιλίωσης.

Τώρα όμως, πρόκειται να διασφαλίσουμε την ειρήνη και να συνεργαστούμε με στόχο την ανάπτυξη συνθηκών ομαλότητας, στις οποίες οι πολιτικές διαμάχες δεν θα λύνονται με την προσφυγή στη βία, η διαφθορά δεν θα αποτελεί εναλλακτική λύση, τα συμφέροντα των διαφόρων φατριών θα υποχωρούν μπροστά στα συμφέροντα των πολιτών και η χώρα θα βρίσκεται σε ειρηνικές σχέσεις με τους γείτονές της.

Δεν υπάρχουν περιθώρια για επιείκεια, καθυστερήσεις ή αποσπασματικές προσεγγίσεις από τη διεθνή κοινότητα. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στο τόξο αστάθειας που περιβάλλει τις νότιες παρυφές της Ευρώπης, από το Σαχέλ έως τη Συρία, για να αντιληφθούμε ότι μια ενδεχόμενη επιτυχία στη Σομαλία θα αποτελέσει παράδειγμα για την αύξηση της σταθερότητας και ασφάλειας για όλη την Ευρώπη.

Το κλειδί της επιτυχίας έγκειται στο να διατηρηθεί αυτή η δυναμική, να αποσαφηνιστούν οι προτεραιότητες και να εμπεδωθεί κλίμα εμπιστοσύνης στην νεοαποκτηθείσα ικανότητα της Σομαλίας να οικοδομήσει το μέλλον της. Η κυβέρνηση της Σομαλίας διαθέτει σχέδιο για την εθνική συμφιλίωση, την οικοδόμηση ενός νέου ομοσπονδιακού κράτους, την καθιέρωση κράτους δικαίου, τη διασφάλιση διαφάνειας στη δημοσιονομική διαχείριση και την παροχή έτσι εγγυήσεων προς τους γείτονές της ότι δεν αποτελεί πλέον έναν εξαγωγέα ανασφάλειας αλλά έναν εγγυητή της περιφερειακής σταθερότητας. Πιστεύουμε ότι όλα αυτά είναι εφικτά. Αλλά πρέπει να δράσουμε τώρα. Εάν δεν το πράξουμε, θα αφήσουμε ένα κενό για όλους εκείνους που επιθυμούν την αποτυχία στη Σομαλία.

Σήμερα, προτεραιότητα παραμένει η ασφάλεια. Χωρίς την ύπαρξη ασφάλειας για κάθε Σομαλό πολίτη, δεν θα υπάρχει ούτε κράτος δικαίου ούτε χώρος για οικονομική ανάπτυξη. Η χώρα χρειάζεται εθνικό στρατό, αστυνομική δύναμη, λιμενική αστυνομία και δικαστικό σύστημα που να είναι προσβάσιμο σε όλους τους Σομαλούς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται ήδη στο επίκεντρο αυτής της στρατηγικής. Μια εκπαιδευτική αποστολή της ΕΕ η οποία έχει ήδη εκπαιδεύσει δύο τάγματα του Σομαλικού Εθνικού Στρατού θα συνεχίσει τώρα το έργο της στη Σομαλία. Έχει δρομολογηθεί ένα νέο πρόγραμμα για τη στήριξη της ανάπτυξης μιας παράκτιας αστυνομίας και αναμένεται ότι τούτο θα βοηθήσει τελικά τη φύλαξη της ακτογραμμής της Σομαλίας από τους πειρατές, από την παράνομη αλιεία και από τις απορρίψεις τοξικών αποβλήτων. Η χρηματοδότηση από την ΕΕ ενίσχυσε το κράτος δικαίου στη Σομαλία και η ενίσχυση αυτή θα εντατικοποιηθεί. Όσο θα ξεδιπλώνεται αυτή η στρατηγική και θα παρουσιάζει επιτυχία, θα καθίσταται δυνατή η σταδιακή μείωση του ρόλου της Αποστολής της Αφρικανικής Ένωσης στη Σομαλία.

Με την εμπέδωση κλίματος ασφάλειας, η κυβέρνηση της Σομαλίας μπορεί να επιταχύνει τη διαδικασία συμφιλίωσης. Πρόκειται για πολυσύνθετο ζήτημα, αλλά οι εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου απέδειξαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Σομαλών προτιμούν μια έντιμη διαδικασία κοινωνικής ενσωμάτωσης από την επιβίωση σε συνθήκες αποσύνθεσης. Σύντομα θα δημιουργηθούν νέοι θεσμοί τοπικής αυτοδιοίκησης χωρίς αποκλεισμούς, και οι οποίοι θα απευθύνονται σε πολλά περιθωριοποιημένα άτομα. Αυτά τα γεωγραφικά διαμερίσματα και περιφέρειες θα συναπαρτίσουν μια ομοσπονδιακή κρατική δομή. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση υπόσχεται ότι τούτο θα γίνει κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι γείτονες της Σομαλίας – που φιλοξενούν Σομαλούς πρόσφυγες και δέχονται επιθέσεις από τρομοκράτες – να μην αισθάνονται ότι απειλούνται.

Εν τω μεταξύ, η δημιουργία κρατικών υποδομών αποτελεί προτεραιότητα. Τα νέα έσοδα που αποκτά σταδιακά η Σομαλία θα πρέπει να τυγχάνουν καλής διαχείρισης, απελευθερωμένης από κάθε ίχνος διαφθοράς. Τούτο είναι βασικής σημασίας ώστε να διατηρηθεί η νομιμοφροσύνη των πολιτών και η εμπιστοσύνη της διεθνούς κοινότητας. Η Σομαλία έχει καθυστερούμενες οφειλές για χρέη σε διεθνείς οργανισμούς και επιθυμεί την επίλυση αυτού του θέματος και την επιστροφή της στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές. Θα μπορέσει να πράξει τούτο μόνον εφόσον αποδείξει ότι διαθέτει ένα σύστημα δημοσιονομικής διαχείρισης το οποίο να ανταποκρίνεται στα διεθνή πρότυπα.

Δεν είναι δυνατόν να ζητείται από τη Σομαλία να επιτύχει αυτούς τους στόχους μόνη της. Μια επιτυχία εξαρτηθεί από την ύπαρξη εταιρικής σχέσης ανάμεσα στη Σομαλία και τη διεθνή κοινότητα, από μια αυθεντική εταιρική σχέση στην οποία η Σομαλία θα εκπληρώνει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ενός κυρίαρχου κράτους. Η διευθέτηση αυτή, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για ειρήνη και ευημερία στη Σομαλία, θα διασφαλιστεί με ένα νέο σύμφωνο ανάμεσα στη Σομαλία και τους πολυάριθμους φίλους της στη διεθνή κοινότητα. Το έργο αυτό έχει αρχίσει, και έχουμε συμφωνήσει και οι δύο ότι θα δημιουργήσουμε το σχετικό πλαίσιο σε διάσκεψη που θα συνδιοργανώσουν η Σομαλία και η Ευρωπαϊκή Ένωση το προσεχές φθινόπωρο.

Είμαστε βέβαιοι ότι στη διάσκεψη θα καταδειχθεί κάτι, που είναι όχι μόνο βασικής σημασίας αλλά και εξαιρετικά σπάνιο στον σημερινό κόσμο: πώς δηλαδή, με την υπομονετική συνεργασία με στόχο την προώθηση ενός πραγματικά συλλογικού σκοπού, μπορούν να αντιμετωπιστούν ακόμη και τα δυσκολότερα προβλήματα.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ