Δύσκολες ισορροπίες μετά το θάνατο του Αμερικανού πρεσβευτή στη Λιβύη

Ανάμεσα στην καταδίκη της δολοφονίας του Αμερικανού πρεσβευτή στη Λιβύη και της στοχοποίησης θρησκειών «ισορροπούν» οι Ηνωμένες Πολιτείες, τη στιγμή που εξαπλώνεται η οργή στον αραβικό κόσμο εξαιτίας της ταινίας κατά του προφήτη Μωάμεθ που θεωρείται βλάσφημη από τους μουσουλμάνους. Για διασφάλιση της σχέσης ΗΠΑ-Λιβύης μιλούν αμφότερες οι πλευρές, ενόσω η επίθεση στο αμερικανικό προξενείο στη Βεγγάζη καταδικάζεται διεθνώς και εγείρονται φόβοι για εξάπλωση των διαδηλώσεων.

«Όρκοι» εκδίκησης έρχονται από τους Αφγανούς Ταλιμπάν που καλούν σε επιθέσεις-αντίποινα κατά των Αμερικανών στρατιωτών στην αφγανική επικράτεια, καταδικάζουν την επίμαχη ταινία το καθεστώς του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ στο Ιράν και η σιιτική Χεζμπολάχ του Λιβάνου, σε ειρηνικές διαδηλώσεις καλούν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι στην Αίγυπτο…

Στον απόηχο της επίθεσης οργισμένου πλήθους στο κτίριο της διπλωματικής αποστολής των ΗΠΑ στη Βεγγάζη, ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα έδωσε εντολή για την ενίσχυση των μέτρων ασφαλείας σε όλες τις διπλωματικές αποστολές της χώρας ανά τον κόσμο.

Ο 52χρονος πρεσβευτής Κρις Στίβενς, διπλωμάτης καριέρας που είχε ήδη θητεύσει δύο φορές στη Λιβύη, είναι ο πρώτος πρεσβευτής των ΗΠΑ που πεθαίνει εν ώρα καθήκοντος από το 1979. Μαζί του έχασαν τη ζωή τους και τρεις φρουροί ασφαλείας του αμερικανικού προξενείου, που πυρπολήθηκε από τους ενόπλους που καθοδηγούνταν από οργή για την ταινία..

Ο Λίβυος γιατρός που παρέλαβε στο νοσοκομείο τον Κρις Στίβενς, χωρίς να γνωρίζει ότι είναι ο πρεσβευτής των ΗΠΑ, δήλωσε ότι πέθανε από ασφυξία (που του προκάλεσε αιμορραγία στομάχου) προφανώς από εισπνοή καπνού στο φλεγόμενο προξενείο. Ο Στίβενς δεν είχε άλλα τραύματα, όπως δήλωσε ο γιατρός, αναφέροντας πως επιχειρούσε επί 90 λεπτά να τον επαναφέρει.

Ελάχιστες λεπτομέρειες ήταν άμεσα διαθέσιμες για το πώς ακριβώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα στη Βεγγάζη, όμως ο θάνατος του ανώτατου διπλωμάτη των ΗΠΑ στη Λιβύη εγείρει ερωτηματικά για την ασφάλεια Αμερικανών αξιωματούχων, τη στιγμή που οι βαθύτατες αλλαγές στον αραβικό κόσμο δεν έχουν μετριάσει την οργή κατά των ΗΠΑ που υποβόσκει σε όλη την περιοχή.

Η επίθεση καταδικάστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία κάλεσε τις λιβυκές αρχές να λάβουν άμεσα μέτρα για την προστασία των διπλωματών και των ξένων εργαζομένων στη Λιβύη, καθώς και από τα Ηνωμένα Έθνη που υπογράμμισαν τις προκλήσεις ασφαλείας που αντιμετωπίζουν οι αρχές της Λιβύης. Μεγάλη ανησυχία για την επίθεση στο προξενείο εξέφρασε από την πλευρά της η Ρωσία, τονίζοντας ότι θεωρεί τρομοκρατία κάθε πράξη βίας εναντίον διπλωματών.

Αμήχανες οι ΗΠΑ – Αναζητούν ισορροπία

Η είδηση του θανάτου του Κρις Στίβενς σόκαρε την αμερικανική διακυβέρνηση με τον Μπαράκ Ομπάμα και την επικεφαλής διπλωματίας Χίλαρι Κλίντον να κάνουν στις δηλώσεις του «ισορροπία» ανάμεσα στην καταδίκη της επίθεσης και της στοχοποίησης θρησκειών, με ζητούμενο να μην πυροδοτηθεί περαιτέρω το κλίμα και να μην πληγούν οι σχέσεις με τη Λιβύη της μετά Καντάφι εποχής.

Σε ανάλογο τόνο κινήθηκαν η Λιβύη, καθώς και η Αίγυπτος -όπου είχε επίσης σημειωθεί το βράδυ της Τρίτης επίθεσης κατά της αμερικανικής πρεσβείας στο Κάιρο. Ο Αιγύπτιος πρωθυπουργός Χισάμ Καντίλ τόνισε ότι δεν πρέπει να θεωρηθούν οι ΗΠΑ υπαίτιες για την ταινία (την οποία καταδίκασε), ωστόσο κάλεσε την Ουάσινγκτον να αναλάβει δράση ενάντια στους παραγωγούς της ταινίας.

Απευθυνόμενος στους δημοσιογράφους από το Λευκό Οίκο, ο Μπαράκ Ομπάμα καταδίκασε την «αποτρόπαιη επίθεση» στη Βεγγάζη, τόνισε ότι οι ΗΠΑ θα συνεργαστούν με τη Λιβύη για να οδηγήσουν στη Δικαιοσύνη τους υπαίτιους της επίθεσης, και διεμήνυσε πως το τραγικό επεισόδιο δεν θα επιφέρει πλήγμα στις σχέσεις των δύο χωρών.

Λαμβάνοντας εν συνεχεία το λόγο, η Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον έκανε λόγο για μία επίθεση «που πρέπει να σοκάρει τις συνειδήσεις των ανθρώπων όλων των πίστεων», σημειώνοντας πως είναι έργο μίας «μικρής και βάρβαρης ομάδας» και «η φιλία Ηνωμένων Πολιτειών-Λιβύης δεν θα γίνει θύμα» αυτής της επίθεσης.

«Όλοι οι Αμερικανοί που σκοτώθηκαν στις χθεσινές επιθέσεις έκαναν την απόλυτη θυσία. Καταδικάζουμε αυτή τη βίαιη και άγρια επίθεση που κόστισε τις ζωές τους, τις οποίες είχαν αφιερώσει στο να βοηθούν τον λαό της Λιβύης να δημιουργήσει ένα καλύτερο μέλλον» υπογράμμισε η Κλίντον.

Από πλευράς του ο μεταβατικός πρόεδρος της Λιβύης Μοχάμεντ ελ-Μεγκαρίφ απολογήθηκε «στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον αμερικανικό λαό και ολόκληρο τον κόσμο» για την επίθεση στην ανατολική πόλη της Βεγγάζης, μιλώντας για δειλό χτύπημα. Δεσμεύθηκε να οδηγήσει τους υπαίτιους ενώπιον της Δικαιοσύνης και να διατηρήσει τις στενές σχέσεις της Λιβύης με τις ΗΠΑ.

Παράλληλα, η αμερικανική πρεσβεία στην Καμπούλ απευθύνθηκε στην αφγανική ηγεσία καλώντας την να συνδράμει στη «διατήρηση της ηρεμίας».

Η επίμαχη ταινία

Η ταινία με τον προφήτη Μωάμεθ, που φέρει τον τίτλο «Η Αθωότητα των Μουσουλμάνων» και την υπογραφή του Αμερικανο-ισραηλινού Σάμ Μπάσιλ, καταδικάζεται έντονα στον αραβικό κόσμο και είναι πλέον ορατός ο φόβος εξάπλωσης των διαδηλώσεων αγανάκτησης, καθώς για τους μουσουλμάνους είναι προσβλητική και μόνο η απεικόνιση του Μωάμεθ, πόσω μάλλον με τρόπο απαξιωτικό.

Ήδη η αστυνομία της Τυνησίας έκανε χρήση δακρυγόνων για να διαλύσει εκατοντάδες σαλαφιστές που διαδήλωναν έξω από την αμερικανική πρεσβεία στην Τύνιδα, διαμαρτυρόμενοι για την ταινία.

Ο 56χρονος Αμερικανο-ισραηλινός κτηματομεσίτης από το Λος Άντζελες -ο οποίος είχε δηλώσει στην Wall Street Journal πως το Ισλάμ είναι «καρκίνωμα»- φέρεται πλέον να κρύβεται.

Σε επικοινωνία του με το πρακτορείο Associated Press από άγνωστη τοποθεσία, ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης του φιλμ δήλωσε ότι πρόκειται για μία πολιτική ταινία. «Οι ΗΠΑ έχασαν πολλά χρήματα και πολλούς ανθρώπους στους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, όμως πολεμούσαμε με ιδέες» ανέφερε.

Αποσπάσματα της ταινίας έχουν αναρτηθεί στο Διαδίκτυο. Ο Μωάμεθ παρουσιάζεται ως απατεώνας, ψευτοθρησκευόμενος, ενώ εμφανίζεται και σε ερωτική σκηνή με γυναίκα. Ο Μπασίλ ανέφερε στο AP πως η ταινία στοίχισε πέντε εκατομμύρια δολάρια και μέρος του ποσού δόθηκε από περίπου 100 εβραίους δωρητές.

Το συγκεκριμένο φιλμ «διαφήμιζε» και ο Αμερικανός πάστορας της Φλόριντα Τέρι Τζόουνς, ο οποίος είχε προκαλέσει την οργή των μουσουλμάνων με δηλώσεις του το 2010 ότι θα έκαιγε το Κοράνι ανήμερα της επετείου των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ.

Εκπρόσωπος του ισραηλινού υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε ότι «ουδείς γνωρίζει ποιος είναι» ο Σαμ Μπάσιλ. «Δεν είναι γνωστός στους κινηματογραφικούς κύκλους του Ισραήλ και ο,τιδήποτε έκανε δεν το έκανε για το Ισραήλ, με το Ισραήλ ή μέσω του Ισραήλ κατ’ οιονδήποτε τρόπο» ξεκαθάρισε.

Ακολούθως ο Ισραηλινός πρωθυπουργός εξέδωσε ανακοίνωση καταδικάζοντας αμφότερες την επίθεση και την αντι-ισλαμική ταινία. «Είδαμε ξανά την τρομοκρατία να χτυπάει, με τον τραγικό φόνο του Αμερικανού πρεσβευτή στη Λιβύη και τριών υπαλλήλων του αμερικανικού προξενείου στη Βεγγάζη. Ο λαός του Ισραήλ στέκεται στο πλευρό του αμερικανικού λαού στον πόνο του» αναφέρει ο Μπ.Νετανιάχου.

Το Βατικανό καταδίκασε, εν τω μεταξύ, «τις αδικαιολόγητες προσβολές και προκλήσεις» εναντίον των μουσουλμάνων, χαρακτηρίζοντας παράλληλα «απαράδεκτη» τη χρήση βίας αναφερόμενο στην επίθεση κατά του αμερικανικού προξενείου.

Αναβρασμός στον αραβικό κόσμο

Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι της Αιγύπτου, η μεγαλύτερη πολιτική δύναμη της χώρας, κάλεσαν σε ειρηνικές διαδηλώσεις την Παρασκευή κόντρα στην ταινία. Το κίνημα, από το οποίο προέρχεται ο πρόεδρος Μοχάμεντ Μούρσι, καλεί τους Αιγύπτιους να συγκεντρωθούν έξω από τα τζαμιά της χώρας για να διαμαρτυρηθούν.

Πολλές χριστιανικές οργανώσεις της Αιγύπτου κάλεσαν επίσης τους κόπτες της χώρας να διαδηλώσουν την Τετάρτη έξω από την αμερικανική πρεσβεία. Σύμφωνα με τον αιγυπτιακό Τύπο και ορισμένους ριζοσπάστες μουσουλμάνους, κόπτες που ζουν στις ΗΠΑ εμπλέκονται στην παραγωγή της επίμαχης ταινίας.

Η αιγυπτιακή κυβέρνηση έχει επισήμως καταγγείλει την ταινία, χαρακτηρίζοντας την «ανήθικη και προσβλητική», ζητά όμως από τους Αιγύπτιους να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση.

Το βράδυ της Τρίτης διαδηλωτές είχαν εισέλθει στον προαύλιο χώρο της αμερικανικής πρεσβείας στο Κάιρο. Έσκισαν την αμερικανική σημαία και στη θέση της ύψωσαν μια πελώρια μαύρη σημαία, στην οποία ήταν γραμμένη η φράση «Δεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης του».

Το Ιράν χαρακτήρισε, εν τω μεταξύ, «απεχθή» την ταινία, λέγοντας διά του εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών ότι «η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν καταδικάζει έντονα την προσβολή του Ισλάμ και συμπάσχει με το πληγωμένο ισλαμικό έθνος».

Ο ίδιος μίλησε για σιωπή της αμερικανικής κυβέρνησης μπροστά σε τέτοιες πράξεις, λέγοντας ότι είναι ευθύνη των ΗΠΑ «να σταματήσει αυτή η επικίνδυνη τάση». Ταυτόχρονα, η σιιτική οργάνωση του Λιβάνου Χεζμπολάχ καταδίκασε την ίδια ταινία ως προσβολή των θρησκευτικών πεποιθήσεων, επισημαίνοντας ότι είναι χαρακτηριστική της δυτικής πολιτικής.

Την ίδια ώρα, οι αρχές του Αφγανιστάν απέκλεισαν την πρόσβαση στο YouTube προκειμένου να μην δουν οι Αφγανοί την ταινία. «Αυτή η προσβλητική ενέργεια προκάλεσε αντιπαράθεση μεταξύ θρησκειών και πολιτισμών σε όλον τον κόσμο. Είναι ένα πλήγμα κατά της ειρήνης και της συνύπαρξης» αναφέρεται σε ανακοίνωση που εξέδωσε ο Αφγανός πρόεδρος.

Οι Ταλιμπάν κάλεσαν, εν τω μεταξύ, τους Αφγανούς να ετοιμαστούν για αντίποινα σε βάρος των Αμερικανών στρατιωτών εξαιτίας της ταινίας.

Ευαγγελία Μπίφη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ