Πείραμα θέτει υπό αμφισβήτηση την έννοια της ελεύθερης βούλησης

36

Οι αποφάσεις λαμβάνονται από ασυνείδητους μηχανισμούς του εγκεφάλου και επομένως η ιδέα της ελεύθερης βούλησης είναι απλώς ψευδαίσθηση, υποδεικνύουν τα πειράματα Γερμανών νευροεπιστημόνων.

Χρησιμοποιώντας ένα είδος μαγνητικής τομογραφίας για την παρακολούθηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας, οι ερευνητές μπορούσαν να «μαντέψουν» τις αποφάσεις των εθελοντών πριν τις συνειδητοποιήσουν οι ίδιοι.

«Οι αποφάσεις μας προκαθορίζονται ασυνείδητα πριν αναλάβει η συνείδηση» σχολιάζει στο περιοδικό New Scientist ο Τζον Ντίλαν Χέινς, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας στο Κέντρο Υπολογιστικής Νευροεπιστήμης Βernstein στο Βερολίνο. Η μελέτη δημοσιεύεται στο Nature Neuroscience.

Η άποψη ότι η ελεύθερη βούληση δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση απασχολεί φιλόσοφους και επιστήμονες πολύ καιρό, χωρίς ωστόσο να έχουν καταλήξει ποτέ σε ομοφωνία. Ο πρώτες ενδείξεις υπέρ αυτής της ριζοσπαστικής θεωρίας χρονολογούνται από τις αρχές της δεκαετίας του 80, όταν ο εκλιπών νευροεπιστήμονας Μπέντζαμιν Λίμπετ είχε ανακαλύψει ένα «ύποπτο» εγκεφαλικό σήμα που εμφανιζόταν τρία δέκατα του δευτερολέπτου πριν από τη συνειδητή λήψη μιας απόφασης.

Αυτή τη φορά, ο Δρ Χέινς χρησιμοποίησε την τεχνική του λειτουργικού μαγνητικού συντονισμού (fMRI), η οποία επιτρέπει την παρακολούθηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας σε πραγματικό χρόνο. Ενώ βρίσκονταν μέσα στον τομογράφο, οι εθελοντές κλήθηκαν να πατούν ένα κουμπί με το αριστερό ή το δεξί χέρι όποτε ήθελαν οι ίδιοι.

Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι η απόφαση του εθελοντή να πατήσει το κουμπί μια δεδομένη χρονική στιγμή μπορούσε να προβλεφθεί από τα μοτίβα ενεργοποίησης του μετωπιαίου φλοιού επτά ολόκληρα δευτερόλεπτα νωρίτερα.

Βάσει των στοιχείων αυτών, οι ερευνητές μπορούσαν να προβλέψουν την τελική απόφαση στο 60% των περιπτώσεων, συγκριτικά με 50% αν η πρόβλεψη γινόταν εντελώς στην τύχη.

Ο Δρ Χέινς δέχεται ότι οι αποφάσεις που παίρνουμε είναι πράγματι θέμα επιλογής, ωστόσο η επιλογή αυτή δεν γίνεται από τη συνείδηση αλλά αυτόματα. «Η συνειδητή μου βούληση είναι συνεπής με την ασυνείδητή μου βούληση -είναι η ίδια διαδικασία» σχολιάζει.

Περισσότερα στοιχεία ίσως προκύψουν από πειράματα που σχεδιάζουν τώρα οι επιστήμονες για να διαπιστώσουν αν οι ασυνείδητες αποφάσεις είναι αμετάκλητες ή αν μπορεί κανείς και να αλλάζει γνώμη.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ