Τι είναι η γρίπη των πτηνών και πώς θα προστατευτείτε

37

Τα πρόσφατα κρούσματα της γρίπης των πτηνών σε χώρες της βαλκανικής χερσονήσου, έχουν δημιουργήσει δικαιολογημένη ανησυχία στους αρμόδιους φορείς της χώρας και τους πολίτες. Ενημερωθείτε για τη νόσο και τους κινδύνους που ελλοχεύουν για τη δημόσια υγεία.

Πρόκειται για μια ζωονόσο που προκαλείται από ιούς, οι οποίοι φυσιολογικά προσβάλουν μόνο πτηνά και λιγότερο συχνά τους χοίρους. Αν και όλα τα πτηνά μπορούν να προσβληθούν, ιδιαίτερα ευάλωτα είναι τα οικόσιτα πουλερικά (πάιπιες, κότες, χήνες, γαλοπούλες) με επιδημικές προεκτάσεις.

Η νόσος στα πτηνά έχει δύο μορφές. Η πρώτη προκαλεί ήπια συμπτώματα, όπως αλλοίωση του φτερώματος και μείωση της παραγωγής και της ποιότητας των αβγών. Η πιο σημαντική είναι η δεύτερη, η οποία αναγνωρίστηκε στην Ιταλία το 1878 και η θνητότητά της προσεγγίζει το 100%. Τα πτηνά μπορεί να πεθάνουν την ίδια ημέρα που εμφανίζουν τα συμπτώματα.

Μεταδίδεται στον άνθρωπο;

Συνήθως οι ιοί της γρίπης των πτηνών δεν προσβάλλουν τον άνθρωπο, αλλά από το 1997 έχουν καταγραφεί αρκετές περιπτώσεις ανθρώπινης προσβολής. Η πιο πρόσφατη περίπτωση αναφέρθηκε στη Τζακάρτα της Ινδονησίας στις 20 Ιουλίου του 2005, όπου τα αποτελέσματα εξετάσεων από ειδικευμένο εργαστήριο του Χονγκ Κονγκ επιβεβαίωσαν ότι ο θάνατος ενός άνδρα και των δύο παιδιών του οφείλονταν όντως στη γρίπη των πτηνών.

Τότε οι εκπρόσωποι του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας εμφανίστηκαν καθησυχαστικοί, καθώς σχεδόν σε όλα τα κρούσματα σε ανθρώπους η διερεύνηση αποκάλυψε ότι τα θύματα είχαν με κάποιο τρόπο έρθει σε επαφή με μολυσμένα πτηνά.

Ο ΠΟΥ, πάντως, έχει προειδοποιήσει ότι η γρίπη των πτηνών θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να μεταλλαχθεί και να προκαλέσει πανδημία με εκατομμύρια θύματα. Η Ινδονησία είναι πληθυσμιακά η τέταρτη μεγαλύτερη χώρα του κόσμου.

Από τα τέλη του 2003, οπότε ξέσπασε η τελευταία επιδημία, περισσότεροι από 50 άνθρωποι έχουν πεθάνει στην Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ και την Καμπότζη και εκατομμύρια πουλερικά έχουν θανατωθεί στην ευρύτερη ΝΑ Ασία.

Σε τι διαφέρουν οι ιοί της γρίπης των πτηνών από τους ιούς της γρίπης των ανθρώπων;

Ο ιός της γρίπης τύπου Α έχει διάφορους υποτύπους ανάλογα με τον συνδυασμό των πρωτεϊνών της επιφανείας του. Όταν μιλάμε για ιού της γρίπης των πτηνών αναφερόμαστε στους υποτύπους εκείνους που προσβάλουν κυρίως τα πτηνά και αντίστοιχα όταν μιλάμε για τους ιούς της γρίπης του ανθρώπου, αναφερόμαστε σε εκείνους τους υποτύπους που προσβάλουν ευρέως του ανθρώπους.

Πώς μεταδίδεται η γρίπη των πτηνών;

Τα μολυσμένα πτηνά αποβάλουν τον ιό στη σίελο, στις ρινικές εκκρίσεις και στα περιττώματα. Η μετάδοση γίνεται με άμεση επαφή των πτηνών με τις μολυσμένες εκκρίσεις ή επιφάνειες που έχουν μολυνθεί από εκκρίσεις. Ο άνθρωπος μολύνεται και αυτός με άμεση επαφή με μολυσμένα πτηνά ή με μολυσμένες επιφάνειες.

Πώς θεραπεύεται;

Οι φαρμακευτικοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της συνηθισμένης γρίπης είναι αποτελεσματικοί και για τη γρίπη των πτηνών. Οι ιοί αυτοί όμως μπορούν να εμφανίσουν αντίσταση στα φάρμακα αυτά και να χάσουν έτσι την αποτελεσματικότητά τους.

Ποιος είναι ο κίνδυνος για τον άνθρωπο από τη γρίπη των πτηνών;

Γενικά ο άνθρωπος δεν κινδυνεύει από τους ιούς της γρίπης των πτηνών. Σε περιπτώσεις όμως επιδημίας σε οικόσιτα πουλερικά (κότες, πάπιες, γαλοπούλες), υπάρχει πιθανότητα τα άτομα που έρχονται σε επαφή με τα άρρωστα πουλερικά ή με επιφάνειες που έχουν μολυνθεί από εκκρίσεις που περιέχουν τον ιό να προσβληθούν.

Παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη επιδημία στην Ασία με τον ιό της γρίπης των πτηνών τύπου Α (Η5Ν1), όπου είχαμε ακόμα και θανάτους ανθρώπων.

Σε τέτοιες περιπτώσεις λοιπόν πρέπει να αποφεύγεται η επαφή με μολυσμένα πτηνά ή επιφάνειες, καθώς επίσης να επιδεικνύεται προσοχή κατά τη σφαγή ή το μαγείρεμα πουλερικών.

Ποιος είναι ο κίνδυνος για τον άνθρωπο από το πρόσφατο ξέσπασμα της γρίπης των πτηνών;

Υπεύθυνος για το ξέσπασμα αυτό είναι ο ιός της γρίπης τύπου Α (Η5Ν1). Φυσιολογικά ο ιός αυτός δεν προσβάλει τον άνθρωπο. Το 1997 όμως σημειώθηκε η πρώτη περίπτωση ανθρώπινης προσβολής στο Χονγκ Κονγκ. Από τότε έχουν καταγραφεί και άλλες περιπτώσεις ανθρώπινης προσβολής κατά τη διάρκεια επιδημιών του ιού ανάμεσα στα πουλερικά. Η θνητότητα αυτών των περιπτώσεων αγγίζει το 50%.

Όσο αφορά την άμεση μετάδοση του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο, πιστεύεται ότι είναι σπάνια. Επειδή όμως όλοι οι ιοί της οικογένειας της γρίπης έχουν την ιδιότητα να αλλάζουν μέσω ανταλλαγής γονιδίων, οι επιστήμονες ανησυχούν ότι κάποια στιγμή ο ιός Η5Ν1 θα αποκτήσει την ικανότητα να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο οδηγώντας σε πανδημία γρίπης. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν κάποιος έχει προσβληθεί συγχρόνως από γρίπη των πτηνών και από την γρίπη των ανθρώπων.

Πώς αντιμετωπίζεται η γρίπη από τον ιό H5N1 στον άνθρωπο;

Δυστυχώς ο ιός H5N1 εμφανίζει αντίσταση στους γνωστούς αντιϊικούς παράγοντες αμανταδίνη και ριμανταδίνη και διεξάγονται έρευνες όσο αφορά τους παράγοντες oseltamavir και zanamavir.

Υπάρχει εμβόλιο;

Προς το παρόν δεν υπάρχει εμβόλιο για τον ιό Η5Ν1 αλλά γίνονται προσπάθειες παρασκευής του.

Ποια είναι τα μέτρα ελέγχου της νόσου;

Το πιο σημαντικό μέτρο είναι η άμεση θανάτωση των προσβεβλημένων πτηνών καθώς και όσων έχουν εκτεθεί στον ιό και η κατάλληλη απομάκρυνση των πτωμάτων. Επίσης χρειάζεται όσα πτηνοτροφεία βρέθηκαν να έχουν μολυσμένα πουλερικά να εισέλθουν σε κατάσταση καραντίνας και να απολυμανθούν.

Ο ιός θανατώνεται με θέρμανση (3 ώρες στους 56 βαθμούς Κελσίου ή 30 λεπτά στους 60 βαθμούς Κελσίου) καθώς και με τα συνηθισμένα απολυμαντικά.

Ο ιός μπορεί να επιβιώσει σε χαμηλές θερμοκρασίες σε προσβεβλημένη κοπριά για τουλάχιστον τρεις μήνες, καθώς και στο νερό για τέσσερις ημέρες στους 22 βαθμούς Κελσίου και 30 ημέρες στους 0 βαθμούς Κελσίου.

Πώς μεταδίδεται η νόσος στο εσωτερικό μιας χώρας;

Τα μολυσμένα πτηνά αποβάλουν από τις εκκρίσεις μεγάλες ποσότητες του ιού, μολύνοντας έτσι στη σκόνη, το χώμα, τα κλουβιά, τον εξοπλισμό, την τροφή, το ρουχισμό και ιδιαίτερα τα υποδήματα όσων εργάζονται σε πτηνοτροφία, κάνοντας έτσι την μετάδοση του ιού εύκολη υπόθεση.

Ο ιός επίσης μπορεί να μεταδοθεί από τα σώματα και τα πόδια άλλων ζώων, όπως τα τρωκτικά καθώς επίσης και από τις μύγες. Εύκολη είναι η μετάδοση του ιού από άγρια πουλιά μέσω των περιττωμάτων τους που πέφτουν σε ανοιχτές πτηνοτροφικές μονάδες.

Πώς μεταδίδεται η νόσος από χώρα σε χώρα;

Βασικός παράγων εξάπλωσης της νόσου είναι το διεθνές εμπόριο ζώντων πουλερικών καθώς και οι μετακινήσεις των αποδημητικών πτηνών.

Οι αγριόπαπιες είναι οι φυσικοί ξενιστές των ιών της γρίπης των πτηνών και διανύουν μεγάλες αποστάσεις μεταδίδοντες τη νόσο. Οι ίδιες είναι ανθεκτικές και εμφανίζουν ήπια συμπτώματα.

Εφαρμόζονται τα κατάλληλα μέτρα ελέγχου της νόσου;

Σε μερικές περιπτώσεις ναι, όπως στην Ιαπωνία και στην Κορέα, αλλά σε άλλες χώρες η κατάσταση είναι προβληματική καθώς οι κυβερνήσεις δεν έχουν τους απαιτούμενους οικονομικούς πόρους για να εφαρμόσουν τα αναγκαία μέτρα.

Η ανάγκη ελέγχου των κατά τόπους επιδημιών είναι επιτακτική καθώς όσο μεγαλύτερες διαστάσεις λαμβάνουν, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα προσβολής ανθρώπων καθώς και η πιθανότητα δημιουργίας νέου στελέχους του ιού ικανού να δημιουργήσει μια νέα πανδημία γρίπης ανάλογη αυτής του 1918 που στοίχισε τη ζωή σε 50 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.

Στη χώρα μας, οι αρμόδιες αρχές βρίσκονται σε επαγρύπνηση μετά την εμφάνιση κρουσμάτων της νόσου σε Τουρκία και Ρουμανία. Έχουν ήδη παραγγελθεί διακόσιες χιλιάδες κουτιά και 250.000 κιλά σκόνης του ειδικού αντιβιοτικού που συνιστάται για την αντιμετώπιση της γρίπης των πουλερικών. Προληπτικά, έχουν επίσης παραγγελθεί και ποσότητες άλλου φαρμάκου πανδημίας γρίπης.

Η Ελλάδα, είναι μία από τις λίγες χώρες που διαθέτει ένα εθνικό προσχέδιο δράσης για την πανδημία γρίπης το οποίο πρόκειται να ολοκληρωθεί στην τελική του μορφή στα μέσα Νοεμβρίου, τόσο από την πλευρά των συναρμόδιων υπουργείων όσο και από την πλευρά της ΕΕ, από τα αποτελέσματα της άτυπης συνόδου των υπουργών Υγείας.

health.in.gr

health.in.gr