Ετοιμαστείτε να πείτε αντίο στους λεμούριους της Μαδαγασκάρης

Κυνηγημένοι από τους λαθροθήρες και τις φωτιές που βάζουν οι χωρικοί για να αποψιλώσουν το παραδεισένιο δάσος, και τα 105 είδη λεμούριου της Μαδαγασκάρης κινδυνεύουν να εξαφανιστούν εντός 25 ετών, προειδοποιούν οι προστάτες του ενδημικού πρωτεύοντος θηλαστικού.

«Ραγίζει η καρδιά μου» λέει στο BBC ο καθηγητής Τζόνα Ρατσιμπαζάφι, διευθυντής του κέντρου έρευνας πρωτευόντων GERP στη Μαδαγασκάρη. «Μας έχει μείνει πλέον μόνο το 10% των αρχικών δασών» προειδοποiεί.

Δεν είναι τρωκτικό, είναι ο λεμούριος Microcebus murinus. Η ομάδα των λεμούριων παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία (Πηγή: Arjan Haverkamp / CC BY-SA 2.0)

Το 90% της χλωρίδας και της πανίδας της Μαδαγασκάρης δεν απαντάται πουθενά αλλού στον κόσμο, καθώς το νησί αποσπάστηκε από την ινδική υποήπειρο πριν από 88 εκατομμύρια χρόνια και παρέμεινε έκτοτε απομονωμένο από την Αφρική και την Ασία.

Οι λεμούριοι, ενδημικοί κάτοικοι του νησιού, αντιστοιχούν στο 20% του συνόλου των πρωτευόντων θηλαστικών του πλανήτη, των στενότερων συγγενών του ανθρώπου.

Από τα 105 είδη που έχουν αναγνωριστεί μέχρι σήμερα -τουλάχιστον πέντε έχουν ανακαλυφθεί από το 2010 ως σήμερα- τουλάχιστον το 90% έχει ενταχθεί στην επίσημη Κόκκινη Λίστα των απειλούμενων ειδών. Για αρκετά είδη, ο κίνδυνος εξαφάνισης είναι «κρίσιμος».

Σε αντίθεση με τροπικές χώρες όπως η Ινδονησία και η Μαλαισία, όπου η τροπική ζούγκλα δίνει τη θέση της σε βιομηχανικές καλλιέργειες φοινικόδεντρων για παραγωγή φοινικέλαιου, τα πολύτιμα δάση της Μαδαγασκάρης απειλούνται από φτωχούς, ντόπιους αγρότες.

Παρόλο που το 92% των κατοίκων ζει με λιγότερο από 2 δολάρια την ημέρα, ο πληθυσμός του νησιού μεγαλώνει ραγδαία και οι αγρότες καίνε τη ζούγκλα για να καλλιεργήσουν καλαμπόκι, ρύζι και άλλα φυτά.

Ακόμα και σε περιοχές όπου η αποψίλωση και καύση του δάσους απαγορεύεται, ο απεσταλμένος του BBC είδε τους κατοίκους να αγνοούν τις προειδοποιητικές πινακίδες.

«Υπάρχουν δεσμεύσεις στα χαρτιά αλλά μερικές φορές δεν γίνονται ποτέ πραγματικότητα» διαμαρτύρεται ο Δρ Ρατσιμπαζάφι. Δίνει ως παράδειγμα την περίπτωση ενός δάσους στο οποίο ανακαλύφθηκε ένα νέο είδος λεμούριου, έγινε όμως στάχτη μόλις δύο χρόνια αργότερα.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις φωνάζουν εδώ και χρόνια ότι οι ακολουθούμενες πρακτικές αποψίλωσης αφήνουν το έδαφος αγόνιμο έπειτα από λίγα χρόνια -το έδαφος των τροπικών χωρών είναι γενικά πολύ φτωχό.

Το πρόβλημα θα μπορούσε να περιοριστεί αν εφαρμόζονταν πρακτικές εντατικής καλλιέργειας, οι οποίες θα αύξαναν την απόδοση και θα μείωναν την ανάγκη για καλλιεργήσιμες εκτάσεις.

Αντιμέτωποι όμως με τη φτώχια, οι περισσότεροι κάτοικοι δεν συνειδητοποιούν την αξία αυτού του εμβληματικού ζώου. Με τον φτωχό πληθυσμό να διογκώνεται, πολλοί έχουν ξεπεράσει το ταμπού της κατανάλωσης λεμούριων, παρά την απαγόρευση του κυνηγιού.

Στην περιοχή ενός νέου χρυσωρυχείου, για παράδειγμα, οι νεόφερτοι εργαζόμενοι έπεισαν τους ντόπιους να κυνηγούν λεμούριους για λογαριασμό τους. Οι κυνηγοί τελικά συνειδητοποίησαν ότι αυτό δεν τους έφερε κακή τύχη, οπότε άρχισαν να τρώνε λεμούριους και οι ίδιοι.

Η έκταση του προβλήματος παραμένει άγνωστη, οι ειδικοί όμως πιστεύουν ότι σε ορισμένες περιοχές οι κυνηγοί εξοντώνουν το 10% των λεμούριων κάθε χρόνο.

Ο Ρατσιμπαζάφι και άλλοι ειδικοί προσπαθούν τα τελευταία χρόνια να πείσουν τον κόσμο ότι οι λεμούριοι είναι πιο πολύτιμοι ζωντανοί παρά νεκροί. Στην προστατευόμενη περιοχή του Μαρομιζάχα, το GERP πληρώνει κατοίκους να προσέχουν το δάσος και να ξεναγούν τουρίστες.

Αν όμως δεν αναπτυχθεί η οικονομία του νησιού, ή τουλάχιστον δεν ανακοπεί η τάση υπερπληθυσμού, οι λεμούριοι πιθανόταα δεν έχουν κανένα μέλλον.

Επιμέλεια: Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ