Η γλυκοπατάτα τροποποιήθηκε γενετικά από μόνη της

Η φύση αποδεικνύεται ότι είχε εφεύρει τα «μεταλλαγμένα» τρόφιμα πολύ πριν εμφανιστούν στο τραπέζι μας: όλες οι ποικιλίες γλυκοπατάτας, ακόμα και μερικά άγρια συγγενικά φυτά, φέρουν ξένα, βακτηριακά γονίδια. Και το εντυπωσιακό είναι ότι τα γονίδια αυτά μεταφέρθηκαν με τον ίδιο τρόπο που δημιουργούνται νέες ποικιλίες στο εργαστήριο.

«Λόγω της παρουσίας αυτού του «ξένου» DNA, η γλυκοπατάτα μπορεί να θεωρηθεί φυσικός Γενετικά Τροποποιημένος Οργανισμός» αναφέρει ανακοίνωση του Πανεπιστημίου της Γάνδης στο Βέλγιο όπου πραγματοποιήθηκε η μελέτη.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν τα ξένα γονίδια στη διάρκεια γενετικών αναλύσεων για τον εντοπισμό ιογενών ασθενειών. Όταν εντόπισαν γονίδια από βακτήρια του γένους Agrobacterium, υπέθεσαν αρχικά ότι επρόκειτο για μόλυνση των δειγμάτων.

Όταν όμως εξέτασαν περισσότερες ποικιλίες, κατάλαβαν ότι είχαν ανακαλύψει μια νέα περίπτωση οριζόντιας μεταφοράς γονιδίων, δηλαδή μεταφοράς γονιδίων ανάμεσα σε διαφορετικούς οργανισμούς.

Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ότι συμβαίνει συχνά ανάμεσα σε βακτήρια, τα τελευταία χρόνια όμως συσσωρεύονται ενδείξεις για μεταφορά μικροβιακών γονιδίων και σε φυτά και ζώα.

Γονίδια του Agrobacterium εντοπίστηκαν και στις 291 ποικιλίες γλυκοπατάτας που εξετάστηκαν, ακόμα και σε συγγενικά είδη που δεν καλλιεργούνται, αναφέρουν οι ερευνητές στη διαδικτυακή έκδοση της επιθεώρηση PNAS. Η μελέτη θα γίνει μάλιστα εξώφυλλο στην έντυπη έκδοση.

Περαιτέρω πειράματα έδειξαν ότι τα γονίδια αυτά εκφράζονται (είναι ενεργά) στο φυτό της γλυκοπατάτας, αν και ο ρόλος τους στην ανάπτυξη του φυτού παραμένει άγνωστος.

Τα βακτήρια του γένους Agrobacterium ήταν γνωστό ότι μπορούν να μεταφέρουν ορισμένα από τα γονίδιά τους στο γονιδίωμα διαφόρων φυτών. Μικρά, κυκλικά τμήματα γενετικού υλικού, τα οποία ονομάζονται T-DNA (DNA μεταφοράς) εξέρχονται από τα βακτηριακά κύτταρα ενσωματώνουν τον εαυτό τους στα κύτταρα του φυτού.

Στη φύση, τα βακτήρια Agrobacterium χρησιμοποιούν αυτό το μηχανισμό για να εγκαθίστανται στους ιστούς του φυτού, όπου προκαλούν την εμφάνιση οζιδίων σαν όγκους.

Ωστόσο, λόγω της ικανότητάς του να μεταφέρει γονίδια στα φυτά, το Agrobacterium χρησιμοποιείται σήμερα ευρέως στη βιοτεχνολογία και είναι μάλιστα το κύριο εργαλείο για τη δημιουργία γενετικά τροποποιημένων φυτών (στη φύση, το βακτήριο μολύνει μόνο λίγα από τα κύτταρα του φυτού, ωστόσο οι ερευνητές μπορούν να συλλέγουν αυτά τα τροποποιημένα κύτταρα και να δημιουργούν ολόκληρα φυτά).

Παραμένει ασαφές αν τα βακτηριακά γονίδια έχουν χρησιμότητα για το φυτό της γλυκοπατάτας (Ipomoea batatas), η οποία προέρχεται από τη Νότιο Αμερική και δεν έχει σχέση με την κανονική πατάτα. Λόγω της εντατικής καλλιέργειας, η βιομηχανική γλυκοπατάτα έχει χάσει πια την ικανότητα να ανθίζει και να αναπαράγεται με σπόρους.

Όπως φαίνεται, οι τεχνικές που εφαρμόζει η βιομηχανία βιοτεχνολογίας για την παραγωγή νέων «μεταλλαγμένων» εφαρμόζονται από τη φύση εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Η τελευταία ανακάλυψη «δείχνει ότι η γενετική τροποποίηση συμβαίνει και στη φύση» λέει η καθηγήτρια Λίβε Γκέισεν, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

«Σε σχέση με τους «φυσικούς» γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς, οι οποίοι είναι πέρα από τον έλεγχό μας, οι γενετικοί οργανισμοί που δημιουργούνται από τον άνθρωπο έχουν το πλεονέκτημα ότι τα χαρακτηριστικά που προσθέτουμε στο φυτό είναι απολύτως γνωστά».

Επιμέλεια: Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ