Στο μυαλό του ασθενή που αποκάλυψε τους μηχανισμούς της μνήμης

Λίγοι άνθρωποι έχουν προσφέρει στις νευροεπιστήμες όσο ο Χένρι Γκούσταβ Μολέισον, ένας αμερικανός ασθενής που έχασε την ικανότητα να σχηματίζει αναμνήσεις έπειτα από επέμβαση για την αντιμετώπιση της επιληψίας. Η περίπτωσή του οδήγησε σε νέες θεωρίες για τους μηχανισμούς της μνήμης και το ρόλο μιας περιοχής που ονομάζεται ιππόκαμπος. Και η προσφορά του «ασθενή H.M.», όπως έγινε γνωστός στη βιβλιογραφία, συνεχίζεται τώρα και μετά θάνατον.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο δημοσιεύουν τα αποτελέσματα της ανατομικής μελέτης στον διατηρημένο εγκέφαλο του H.M, τον οποίο έκοψαν έκοψαν σε 2.401 λεπτές φέτες προκειμένου να δημιουργήσουν ένα λεπτομερές τρισδιάστατο μοντέλο.

Η ανάλυση, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Νature Communications, επιβεβαιώνει οριστικά τις υποθέσεις των νευροεπιστημόνων για το τι συνέβη στον διάσημο ασθενή.

Ο Χένρι Γκούσταβ Μολέισον γεννήθηκε το 1926 και εμφάνισε σοβαρή επιληψία σε μικρή ηλικία. Το 1953 υποβλήθηκε σε επέμβαση από τον αμερικανό χειρουργό Ουίλιαμ Σκόβιλ, ο οποίος προχώρησε στην αφαίρεση αρκετών δομών του εγκεφάλου, ανάμεσά τους και οι δύο ιππόκαμποι.

Οι επιληπτικές κρίσεις εξαφανίστηκαν, όμως ο H.M. έχασε την ικανότητα να αποθηκεύει νέες αναμνήσεις. Η περίπτωση του προσέφερε τις πρώτες σαφείς ενδείξεις για τη λειτουργία του ιπποκάμπου, ο οποίος πιστεύεται σήμερα ότι συμμετέχει στην εδραίωση αναμνήσεων μέσω της μεταφοράς τους από τη βραχυπρόθεσμη στη μακροπρόθεσμη μνήμη.

Ο χειρουργός Ουίλιαμ Σκόβιλ είχε κρατήσει σχεδιάγραμμα των περιοχών του εγκεφάλου που είχε αφαιρέσει. Μέχρι το θάνατο του H.M. το 2008, όμως, κανείς δεν μπορούσε να είναι σίγουρος ότι τα σχέδια ήταν ακριβή.

Η οριστική απόδειξη έρχεται τώρα από την ανατομική μελέτη του Δρ Τζάκοπο Ανέσι στο Παρατηρητήριο Εγκεφάλου του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο. Το τρισδιάστατο μοντέλο που δημιούργησε δείχνει ότι ένα τμήμα του ιπποκάμπου έμενε ανέπαφο, είχε όμως αποσυνδεθεί από άλλες δομές που συμμετέχουν στην εδραίωση των αναμνήσεων.

Όπως αναφέρει ο δικτυακός τόπος του Nature, ο Ανέσι χρειάστηκε 53 ώρες κοπιαστικής δουλειάς για να τεμαχίσει τον εγκέφαλο του H.M. σε φέτες. Η όλη η διαδικασία προβλήθηκε μέσω webcast, το οποίο παρακολούθησαν μεταξύ άλλων οι υπεύθυνοι ενός θεατρικού θιάσου στη Βρετανία.

Το θεατρικό έργο που έγραψαν, με τίτλο 2401 Αντικείμενα, κέρδισε τους κριτικούς στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου το 2011.

Εκτός από την επιστήμη, ο H.M. κατέκτησε έτσι και την τέχνη.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ