Σημαντικές ανωμαλίες στο «στάνταρτ μοντέλο της ανθρώπινης βιολογίας»

Τα κύτταρα HeLa, τα οποία απομονώθηκαν το 1951 από μια αμερικανίδα που έπασχε από καρκίνο, χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες ως στάνταρτ μοντέλο της ανθρώπινης βιολογίας. Τώρα, όμως, ο προσδιορισμός της πλήρους γενετικής αλληλουχίας αποκαλύπτει σημαντικές ανωμαλίες στα ιστορικά αυτά κύτταρα, μια ανακάλυψη που ενδέχεται να έχει συνέπειες για τα αποτελέσματα χιλιάδων προηγούμενων ερευνών.

Τα κύτταρα HeLa παίρνουν το όνομά τους από τη Χενριέτα Λακς, μια αφροαμερικανίδα που πέθανε από καρκίνο των ωοθηκών το 1951, λίγο μετά τη δωρεά της στην επιστήμη. Πρόκειται για καρκινικά κύτταρα που έχουν γίνει «αθάνατα», δηλαδή διατηρούν επ΄αόριστον την ικανότητά τους να πολλαπλασιάζονται.

Η ιδιαιτερότητα αυτή διευκολύνει σημαντικά την καλλιέργεια αυτών των κυττάρων στο εργαστήριο, καθιστώντας την κυτταρική σειρά HeLa στάνταρτ εργαλείο για τις βιοϊατρικές μελέτες. Τα αθάνατα κύτταρα βοήθησαν μεταξύ άλλων στην ανάπτυξη του εμβολίου της πολιομυελίτιδας, προσέφεραν σημαντικά νέα στοιχεία για τον καρκίνο και το AIDS και χρησιμοποιήθηκαν σε έρευνες που βραβεύτηκαν με δύο Νόμπελ.

Τώρα, ερευνητές του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας (EMBL) στη Χαϊδελβέργη παρουσιάζουν την πλήρη γενετική αλληλουχία μιας σειράς HeLa, στην οποία εντοπίζονται εκτεταμένες χρωμοσωμικές και γονιδιακές ανωμαλίες, περισσότερες από ό,τι ανέμεναν οι ερευνητές.

Πολλές περιοχές του γονιδιώματος των HeLa έχουν αλλάξει θέση και φέρουν γονίδια σε περισσότερα ή λιγότερα αντίγραφα από το κανονικό. Τα χρωμοσώματα δείχνουν να έχουν κατακερματιστεί, μια ανωμαλία που απαντάται στο 2 με 3 τοις εκατό των ανθρώπινων καρκίνων.

Τα αποτελέσματα «δείχνουν πόσο περίπλοκα είναι από γενετική άποψη τα κύτταρα HeLa σε σχέση με τους φυσιολογικούς ανθρώπινους ιστούς» σχολιάζει ο Λαρς Στάινμετζ, επικεφαλής της μελέτης στο EMBL.

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η ύπαρξη αυτών των ανωμαλιών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στις βιοϊατρικές μελέτες που χρησιμοποιούν σειρές HeLa. Για παράδειγμα, οι σύγχρονες μοριακές μελέτες που βασίζονται σε HeLa χρησιμοποιούν ως βάση αναφοράς τις αλληλουχίες του Προγράμματος Ανθρώπινου Γονιδιώματος. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι οι αλληλουχίες αυτές έχουν μεγάλες διαφορές από το χαοτικό γονιδίωμα της κυτταρικής σειράς.

Όπως αναφέρει ο Δρ Στάινμενζ, «η μελέτη μας υπογραμμίζει πόσο σημαντικό είναι να λαμβάνονται υπόψη τα ανώμαλα χαρακτηριστικά των κυττάρων HeLa στο σχεδιασμό και την ανάλυση πειραμάτων. Έχει επίσης το δυναμικό να βελτιώσει τη χρήση κυττάρων HeLa ως μοντέλου της ανθρώπινης βιολογίας».

Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση G3: Genes, Genomes and Genetics.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ