Πράσινο φως για την κατασκευή του μεγαλύτερου οπτικού τηλεσκοπίου

Οι χώρες-μέλη του σημαντικότερου ευρωπαϊκού οργανισμού αστρονομίας ενέκριναν τελικά την κατασκευή του «Εξαιρετικά Μεγάλου Τηλεσκοπίου», ή ELT, ενός φουτουριστικού παρατηρητηρίου στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, το οποίο θα φέρει το μεγαλύτερο κάτοπτρο του κόσμου, διαμέτρου 40 μέτρων.

Όταν ολοκληρωθεί η κατασκευή του γύρω στο 2022, το όργανο του ενός δισ. ευρώ θα είναι τόσο ισχυρό ώστε θα μπορεί να παρατηρεί άμεσα ακόμα και πλανήτες στο μέγεθος της Γης που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από μακρινά άστρα.

«Θα μπορούμε να παρατηρούμε μακρινούς γαλαξίες στη διαδικασία του σχηματισμού τους, να βλέπουμε τις επιδράσεις των μελανών οπών στο περιβάλλον τους, ή ακόμα και να αναζητούμε πλανήτες σε «κατοικήσιμες ζώνες» πέρα από το Ηλιακό Σύστημα, εκεί όπου θα μπορούσε να υπάρχει ζωή» σχολίασε η Ίζομπελ Χουκ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η οποία εργάζεται στην ανάπτυξη του τηλεσκοπίου.

Το ELT, μια εγκατάσταση του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου (ESO), θα κατασκευαστεί στο όρος Αρμαζόνες, στη μέση της ερήμου Ατακάμα στη Χιλή. Η κορυφή του βουνού, σε υψόμετρο 3.060 μέτρων, βρίσκεται σχεδόν πάντα πάνω από τα σύννεφα και προσφέρει ανέφελο ουρανό 320 μέρες το χρόνο. Η υγρασία της ατμόσφαιρας στην Ατακάμα είναι σχεδόν μηδενική, περιορίζοντας στο ελάχιστο την παραμόρφωση της εικόνας από τα μόρια νερού.

Το περιστρεφόμενο κέλυφος του τηλεσκοπίου θα έχει μέγεθος ποδοσφαιρικού γηπέδου. Το πρωτεύον κάτοπτρο, διαμέτρου 39 μέτρων, θα αποτελείται από σχεδόν 800 εξαγωνικά τμήματα και θα συλλέγει 12 φορές περισσότερο φως σε σχέση με το μεγαλύτερο οπτικό τηλεσκόπιο που λειτουργεί σήμερα.

Συγκριτικά, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έχει κάτοπτρο διαμέτρου 2,4 μέτρων.

Εκτός όμως ότι θα διαθέτει τη μεγαλύτερη επιφάνεια συλλογής φωτός, το ELT θα αξιοποιεί επίσης τεχνολογίες προσαρμοζόμενων οπτικών, οι οποίες εξουδετερώνουν σε πραγματικό χρόνο τις παραμορφώσεις που προκαλεί η γήινη ατμόσφαιρα. Το τηλεσκόπιο θα λειτουργεί στην περιοχή του ορατού φωτός και του εγγύς υπέρυθρου.

Για να ξεκινήσει όμως η κατασκευή του τηλεσκοπίου, θα πρέπει πρώτα να ανοιχτεί δρόμος στο όρος Αρμαζόνες και να ισοπεδωθεί η κορυφή του βουνού.

Σύμφωνα με τους κανονισμούς του ESO, το σχέδιο μπορεί να προχωρήσει στην κύρια φάση υλοποίησης μόνο αφότου συγκεντρωθεί το 90% των απαιτούμενων κονδυλίων, τα οποία εκτιμώνται σήμερα στα 1,083 δισ. ευρώ.

Το πράσινο φως για την υλοποίηση του ELT δόθηκε κατά τη συνάντηση των χωρών-μελών του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου (ESO), η οποία πραγματοποιήθηκε στη Γερμανία. Έξι χώρες (Αυστρία, Τσεχία, Γερμανία, Ολλανδία, Σουηδία, Ελβετία) έδωσαν το οριστικό «ναι» για το σχέδιο, ενώ τέσσερις χώρες (Βέλγιο, Φινλανδία, Ιταλία, Βρετανία) δήλωσαν την υποστήριξή τους περιμένοντας την οριστική έγκριση από τα κοινοβούλιά τους, και τέσσερις άλλες (Δανία, Πορτογαλία, Γαλλία, Ισπανία) δήλωσαν ότι εργάζονται προκειμένου να δώσουν την οριστική τους έγκριση.

Η Ελλάδα δεν είναι μέλος του ESO.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ,Associated Press