Γονιδιακή θεραπεία για τη γήρανση χαρίζει χρόνια σε πειραματόζωα

Γονιδιακή θεραπεία ενάντια στη γήρανση δοκιμάστηκε για πρώτη φορά από Ισπανούς ερευνητές σε ποντίκια. Ειδικοί από το Εθνικό Κέντρο για τον Καρκίνο της Ισπανίας (CNIO) με επικεφαλής τη διευθύντρια του Κέντρου Μαρία Μπλάσκο έδειξαν, όπως αναφέρουν στην επιθεώρηση «EMBO Molecular Medicine», ότι το προσδόκιμο ζωής των ποντικών μπορεί να επιμηκυνθεί με την εφαρμογή της γονιδιακής θεραπείας η οποία φάνηκε μάλιστα ότι ήταν τόσο αποτελεσματική όσο και ασφαλής.

Αναζωογονητική θεραπεία

Οι επιστήμονες του CNIO σε συνεργασία με συναδέλφους τους από το Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης εφήρμοσαν τη γονιδιακή θεραπεία σε ενήλικα ποντίκια (ηλικίας ενός έτους) καθώς και σε ηλικιωμένα ποντίκια (ηλικίας δύο ετών). Όπως αναφέρουν και στις δύο ηλικιακές ομάδες η θεραπεία απεδείχθη άκρως… αναζωογονητική.

Συγκεκριμένα τα ζώα ηλικίας ενός έτους έζησαν 24% περισσότερο κατά μέσο όρο μετά την εφαρμογή της γονιδιακής θεραπείας ενώ όσα ήταν ηλικίας δύο ετών έζησαν κατά 13% κατά μέσο όρο. Παράλληλα η γονιδιακή παρέμβαση προσέφερε σημαντική βελτίωση στην υγεία των ποντικών καθυστερώντας την εμφάνιση ασθενειών του γήρατος όπως η οστεοπόρωση και η ινσουλινοαντίσταση ενώ παράλληλα χάρισε καλύτερες επιδόσεις σε σημαντικούς τομείς όπως ο νευρομυϊκός συντονισμός.

Με «όχημα» ιό

Σε τι συνίστατο όμως η θεραπεία που εφήρμοσαν οι Ισπανοί ειδικοί; Χρησιμοποιήθηκε ένας αβλαβής ιός ως «όχημα μεταφοράς» του γονιδίου ενός ενζύμου που ονομάζεται τελομεράση ( του αποκαλούμενου και ενζύμου της «αθανασίας» το οποίο «επιδιορθώνει» τις φθορές των τελομερών, των άκρων των χρωμοσωμάτων που παίζουν καταλυτικό ρόλο στη διαίρεση των κυττάρων και στη γήρανση, επιβραδύνοντας έτσι τον θάνατο των κυττάρων και κατ’ επέκταση του ίδιου του οργανισμού). Με τον ιό αυτό οι ειδικοί μόλυναν τα ζώα προκειμένου να μεταφέρουν εντός των κυττάρων το γονίδιο της τελομεράσης.

«Η μελέτη δείχνει ότι είναι πιθανό να αναπτυχθεί μια αντιγηραντική γονιδιακή θεραπεία με βάση την τελομεράση χωρίς να αυξάνεται η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου» γράφουν οι ερευνητές και προσθέτουν: «Οι ηλικιωμένοι οργανισμοί συσσωρεύουν βλάβες στο DNA τους εξαιτίας του ότι τα τελομερή των χρωμοσωμάτων κονταίνουν. Τα νέα ευρήματα δείχνουν ότι η γονιδιακή θεραπεία που βασίζεται στην παραγωγή της τελομεράσης μπορεί να επιδιορθώσει ή να καθυστερήσει αυτού του είδους τις βλάβες».

Χωρίς κίνδυνο καρκινογένεσης

Το γεγονός ότι από τα πειράματα προέκυψε πως η γονιδιακή θεραπεία δεν αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου είναι άκρως σημαντικό. Ιδού το γιατί: στα περισσότερα κύτταρα το γονίδιο της τελομεράσης είναι ενεργό μόνο πριν από τη γέννηση. Τα κύτταρα δηλαδή ενός ενήλικου οργανισμού, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν διαθέτουν τελομεράση. Οι εξαιρέσεις αυτές αφορούν τα ενήλικα βλαστικά κύτταρα καθώς και τα καρκινικά κύτταρα τα οποία διαιρούνται χωρίς περιορισμούς και είναι ουσιαστικώς «αθάνατα» σε αντίθεση με τα φυσιολογικά κύτταρα του οργανισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η έκφραση της τελομεράσης είναι πιθανότατα το «κλειδί» της αθανασίας των καρκινικών κυττάρων.

Ακριβώς αυτός ο κίνδυνος της ανάπτυξης καρκινικών όγκων έχει «βάλει στον πάγο» πολλές έρευνες για αντιγηραντικές θεραπείες βασισμένες στην τελομεράση. Ωστόσο η νέα μελέτη προσφέρει αισιοδοξία. Τα ποντίκια των Ισπανών ειδικών που έλαβαν τη γονιδιακή θεραπεία ήταν απαλλαγμένα από καρκίνο πιθανότατα επειδή, όπως υποστηρίζουν οι ίδιοι οι ερευνητές, η θεραπεία εφαρμόστηκε όταν ήταν ενήλικα με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αρκετός χρόνος ώστε να γίνουν αρκετές διαιρέσεις των κυττάρων που να οδηγούν στην εμφάνιση όγκων.

Ασφαλής, δοκιμασμένη «μεταφορά»

Είναι επίσης πολύ σημαντικό το τι είδους ιοί χρησιμοποιήθηκαν από τους ερευνητές για τη μεταφορά του γονιδίου της τελομεράσης στα κύτταρα. Οι ίδιοι οι επιστήμονες αναφέρουν ότι χρησιμοποίησαν ασφαλείς ιούς οι οποίοι έχουν ήδη δοκιμαστεί στο πλαίσιο γονιδιακής θεραπείας για την αιμορροφιλία και τις οφθαλμοπάθειες.

Παρότι, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, η μελέτη αυτή δεν αναμένεται να οδηγήσει σε αντιγηραντικές θεραπείες για τον άνθρωπο, αφού απαιτούνται πολύ περισσότερες έρευνες ώστε να αποδειχθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της μεθόδου, αναμένεται να ανοίξει νέους δρόμους για την αντιμετώπιση ασθενειών της γήρανσης όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα ή η ινσουλινοαντίσταση που οδηγεί σε διαβήτη. Όπως σημείωσε η Δρ Μπλάσκο «πιστεύουμε ότι θεραπεύοντας τη γήρανση των κυττάρων θα μπορούμε κάποια ημέρα να προλαμβάνουμε αυτές τις ασθένειες».

Βήμα Science

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ