Μεμονωμένο γονίδιο «έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της γλώσσας»

36

Μικρές μεταλλάξεις που εμφανίστηκαν στην πορεία της εξέλιξης σε ένα γονίδιο, το οποίο ρυθμίζει τη δράση δεκάδων άλλων γονιδίων, ίσως εξηγεί εν μέρει γιατί ο άνθρωπος ανέπτυξε γλώσσα, ενώ οι χιμπατζήδες περιορίζονται στις άναρθρες κραυγές, εκτιμούν Αμερικανοί ερευνητές.

Η νέα μελέτη, που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature, αφορά το γονίδιο FOXP2, το οποίο αποδείχθηκε το 2001 ότι εμπλέκεται σε μια σπάνια κληρονομική διαταραχή της ομιλίας και της γλώσσας.

Μετέπειτα έρευνες είχαν δείξει ότι η πρωτεΐνη FOXP2 που κωδικοποιείται από το γονίδιο λειτουργεί ως «μεταγραφικός παράγοντας», ρυθμίζει δηλαδή την έκφραση δεκάδων άλλων γονιδίων στον εγκέφαλο και στο ανθρώπινο στόμα.

Η ανθρώπινη πρωτεΐνη FOXP2 διαφέρει από την αντίστοιχη πρωτεΐνη των χιμπατζήδων μόνο σε δύο αμινοξέα (τα οποία είναι οι δομικοί λίθοι όλων των πρωτεϊνών). Έρευνες που βασίστηκαν σε τεχνικές μοριακής χρονολόγησης έχουν δείξει μάλιστα ότι οι διαφορές αυτές εμφανίστηκαν περίπου όταν οι πρόγονοι του ανθρώπου διαχωρίστηκαν από τους πιθήκους, πριν από 4 με 7 εκατομμύρια χρόνια.

Τώρα, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Αντζελες ανακαλύπτουν ότι αυτές οι δύο μορφές της FOXP2 (του ανθρώπου και του χιμπατζή) ρυθμίζουν τα γονίδια του εγκεφάλου με διαφορετικό τρόπο.

Ο Δρ Ντάνιελ Γκέσουιντ, καθηγητής Νευρολογίας, Ψυχιατρικής και Ανθρώπινης Γενετικής, εισήγαγε τις δύο μορφές του γονιδίου σε καλλιέργειες ανθρώπινων εγκεφαλικών κυττάρων.

Διαπίστωσε ότι η ανθρώπινη πρωτεΐνη αύξησε την έκφραση 61 γονιδίων και μείωσε την έκφραση 51 γονιδίων, συγκριτικά με την πρωτεΐνη του χιμπατζή. Η διαπίστωση επιβεβαιώθηκε στη συνέχεια με αναλύσεις της γονιδιακής έκφρασης σε ιστό εγκεφάλου από ανθρώπους και πιθήκους.

Προηγούμενη μελέτη στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου είχε δείξει ότι οι άνθρωποι που φέρουν παθολογικές μεταλλάξεις στο γονίδιο FOXP2 παρουσιάζουν διαταραχές της γλώσσας και της ομιλίας, καθώς και δοκιμές ανωμαλίες στην κάτω σιαγόνα, οι οποίες εμποδίζουν την εκφορά του λόγου.

Ο Δρ Γκέσουιντπιστεύει τώρα ότι το FOXP2 έπαιξε κεντρικό ρόλο στην εξέλιξη του ανθρώπου, διευκρινίζει πάντως ότι η εμφάνιση της γλώσσας ήταν μια περίπλοκη διαδικασία στην οποία σίγουρα εμπλέκονται πολλοί ακόμα παράγοντες.

«Δεν είμαι το είδος του ανθρώπου που πιστεύει ότι ένα και μόνο γονίδιο θα μαςεξηγήσει τα πάντα, ωστόσο [η έρευνα] ήταν πραγματικά εντυπωσιακή και τοποθετεί το FOXP2 σε μια σχετικά κεντρική θέση» σχολιάζει στο Nature.com.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ,Associated Press