Πώς και πότε οι τράπεζες αποκτούν πρόσβαση στον ELA

Τα πιστωτικά ιδρύματα στη ζώνη του ευρώ έχουν τη δυνατότητα να λαμβάνουν χρηματοδότηση από τις κεντρικές τράπεζες όχι μόνο μέσω της διενέργειας πράξεων νομισματικής πολιτικής, αλλά σε εξαιρετικές περιπτώσεις, και μέσω της παροχής έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα (Emergency Liquidity Assistance ELA), δυνάμει του άρθρου 14.4 του Καταστατικού του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Ως έκτακτη ενίσχυση σε ρευστότητα νοείται η παροχή εκ μέρους εθνικής κεντρικής τράπεζας του Ευρωσυστήματος (α) χρήματος κεντρικής τράπεζας ή/και (β) κάθε άλλης μορφής στήριξης η οποία ενδέχεται να επιφέρει αύξηση του χρήματος κεντρικής τράπεζας προς φερέγγυο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, ή προς όμιλο φερέγγυων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, που αντιμετωπίζει προσωρινά προβλήματα ρευστότητας, χωρίς ωστόσο η ενέργεια αυτή να εντάσσεται στο πλαίσιο άσκησης της ενιαίας νομισματικής πολιτικής.

Η έκτακτη ενίσχυση σε ρευστότητα παρέχεται με ευθύνη της ενδιαφερόμενης εθνικής κεντρικής τράπεζας. Αυτό σημαίνει ότι η εν λόγω εθνική κεντρική τράπεζα αναλαμβάνει το κόστος και τους κινδύνους που ενδέχεται να προκύψουν από την παροχή έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα.

Εντούτοις, βάσει του άρθρου 14.4 του Καταστατικού του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Καταστατικό του ΕΣΚΤ) ανατίθεται στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ η αρμοδιότητα περιστολής των πράξεων παροχής έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα, εφόσον το Διοικητικό Συμβούλιο αποφανθεί ότι οι εν λόγω πράξεις παρακωλύουν τους στόχους και τα καθήκοντα του Ευρωσυστήματος.

Στην περίπτωση αυτή το Διοικητικό Συμβούλιο αποφασίζει με πλειοψηφία δύο τρίτων των ψήφων. Προκειμένου να είναι σε θέση να αξιολογήσει ορθώς κατά πόσον τίθεται θέμα παρακώλυσης, το Διοικητικό Συμβούλιο πρέπει να ενημερώνεται εγκαίρως για τη διενέργεια τέτοιων πράξεων.

Οι σχετικές διαδικασίες θεσπίστηκαν το 1999 και έκτοτε αναθεωρούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τα βασικά χαρακτηριστικά τους εκτίθενται συνοπτικά παρακάτω:

Σε περίπτωση που το συνολικό ποσό των σχεδιαζόμενων πράξεων παροχής έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα προς ένα συγκεκριμένο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα ή όμιλο χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (σε ενοποιημένη βάση και συμπεριλαμβανομένων των υποκαταστημάτων του στο εξωτερικό) υπερβαίνει το όριο των 500 εκατ. ευρώ, η ενδιαφερόμενη εθνική κεντρική τράπεζα οφείλει να ενημερώσει σχετικώς την ΕΚΤ το νωρίτερο δυνατόν πριν από την παροχή της αιτούμενης ενίσχυσης.

Σε περίπτωση που το συνολικό ποσό των σχεδιαζόμενων πράξεων έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα αναμένεται να υπερβεί το όριο των 2 δισ. ευρώ, το Διοικητικό Συμβούλιο εξετάζει κατά πόσον η διενέργεια των εν λόγω πράξεων θέτει κίνδυνο παρακώλυσης των στόχων και των καθηκόντων του Ευρωσυστήματος.

Κατόπιν σχετικού αιτήματος της ενδιαφερόμενης εθνικής κεντρικής τράπεζας το Διοικητικό Συμβούλιο δύναται να αποφασίσει να θεσπίσει όριο και να μην προβάλει αντιρρήσεις για τις σχεδιαζόμενες πράξεις έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα το ποσό των οποίων δεν υπερβαίνει το εν λόγω όριο και οι οποίες διενεργούνται εντός προκαθορισμένου σύντομου χρονικού διαστήματος.

Μια εθνική κεντρική τράπεζα δύναται επίσης να υποβάλει αίτημα προς το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ να άρει τις αντιρρήσεις του ως προς συγκεκριμένο όριο για σχεδιαζόμενες πράξεις παροχής έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα προς αρκετές τράπεζες ταυτοχρόνως.

Ο ρόλος του SSM

Πρέπει να σημειωθεί πως από τον Νοέμβριο του 2014 ο κανονισμός για τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) έχει αναθέσει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ειδικά καθήκοντα που άπτονται της προληπτικής εποπτείας των πιστωτικών ιδρυμάτων στα κράτη μέλη.

Στα καθήκοντα αυτά περιλαμβάνονται η χορήγηση άδειας λειτουργίας σε πιστωτικά ιδρύματα, η εξασφάλιση της συμμόρφωσης με απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας και άλλες κανονιστικές απαιτήσεις, η διενέργεια εποπτικών αξιολογήσεων κ.λπ.

Πέραν αυτών, των καθηκόντων που άπτονται της μικροπροληπτικής εποπτείας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ασκεί επίσης καθήκοντα μακροπροληπτικής εποπτείας κάνοντας χρήση των αντίστοιχων μέσων, σε σχέση, λόγου χάρη, με τα κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας.

Στη βάση αυτή ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός κρίνει και εκείνος ποτέ ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα είναι φερέγγυο ή όχι.

Θανάσης Κουκάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ