Ποιοι εμπορικοί δρόμοι μετατρέπονται σε «πιάτσες λουκέτων»

Τάση σταθεροποίησης του ποσοστού των κλειστών καταστημάτων στο εμπορικό κέντρο της Αθήνας σε επίπεδο της τάξης του 30% (με περιθώριο απόκλισης ±3%) φανερώνει η απογραφή της Εμπορικής Χωροταξίας και η καταγραφή των λουκέτων από το Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ, που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2010 και υλοποιείται για 9η φορά μέχρι σήμερα. Την ίδια ώρα στον Πειραιά, πάνω από 3 στις 10 επιχειρήσεις έχουν βάλει «λουκέτο».

Ο αριθμός των κλειστών επιχειρήσεων στο κέντρο της Αθήνας και του Πειραιά παραμένει ανησυχητικά υψηλός, παρά τη μικρή βελτίωση που εμφανίζεται το 2014, επισημαίνουν οι μελετητές.

«Οι ‘πιάτσες λουκέτων’ που δημιουργήθηκαν στην κρίση εξακολουθούν να υπάρχουν, αφού μέσα στο 2014, λίγα μαγαζιά έκλεισαν, αλλά και λίγα άνοιξαν. Επιπλέον, η δήθεν ‘απελευθέρωση’ των προσφορών και η διαμόρφωση ενός ανεξέλεγκτου πλαισίου λειτουργίας της αγοράς, σε περίοδο επίμονου αποπληθωρισμού κρίνουμε ότι όχι μόνο θα δυσχεραίνει το ίδιο δυσμενές οικονομικό περιβάλλον, αλλά θα οδηγήσει σε επιδείνωση της αγοράς», τονίζει ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Β.Κορκίδης.

Ειδικότερα, στο εμπορικό κέντρο της Αθήνας το ποσοστό κλειστών καταστημάτων είναι 27%. Σε σύνολο 6.126 επιχειρήσεων /επαγγελματικών στεγών, από την συνολική απογραφή του εμπορικού κέντρου, οι 1.657 είναι κλειστές. Διαπιστώνεται πάντως μικρή βελτίωση συγκριτικά με τον Μάρτιο 2014, οπότε και το ποσοστό των λουκέτων για το σύνολο του εμπορικού κέντρου ήταν 31,1%.

Στον Πειραιά, παρά τα ενθαρρυντικά σημάδια μικρής βελτίωσης του επιχειρηματικού κλίματος το 2014, η εικόνα απογοήτευσης είναι πλέον μόνιμη, αφού η αναλογία των κλειστών επιχειρήσεων στις τρεις εμπορικές ζώνες της πόλης κυμαίνεται μεταξύ 31-48% και δυστυχώς συνεχίζει να ενισχύεται.

Γιατί αυξάνονται τα λουκέτα;

Καθοριστικοί παράγοντες, επισημαίνει η ΕΣΕΕ, που συντελούν στη διαιώνιση του φαινομένου των λουκέτων είναι: πρώτον, η σε μεγάλο βαθμό αδυναμία των επιχειρηματιών να αντεπεξέλθουν στα υψηλά λειτουργικά κόστη των επιχειρήσεων και δεύτερον, οι τεράστιες δυσκολίες πληρωμής των υπέρογκων φόρων και εξόφλησης των οφειλών στο δημόσιο και στα ασφαλιστικά ταμεία που έχουν συσσωρευτεί από τα προηγούμενα χρόνια της κρίσης.

Επισημαίνεται εδώ ότι το υψηλό λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων επιβαρύνεται από το ύψος των δαπανών της επαγγελματικής στέγης. Επιπλέον, παρά τη σημαντική πτώση των ενοικίων που καταβάλλονται, οι υπόλοιπες δαπάνες που αφορούν μία επιχείρηση, δεν έχουν ακόμα σταθεροποιηθεί σε ικανοποιητικά επίπεδα που να επιτρέπουν τον ικανό περιορισμό του λειτουργικού της κόστους, προσθέτει η ΕΣΕΕ.

Επίσης, σύμφωνα και με προηγούμενη έρευνα του ΙΝ.ΕΜ.Υ.-Ε.Σ.Ε.Ε., η συνεχής πτώση των τιμών (αποπληθωρισμός), σε συνδυασμό με την αύξηση των εκπτωτικών περιόδων και τη παρουσία προσφορών διαρκείας στην αγορά, δεν λειτουργεί τελικά ως αγοραστικό κίνητρο για τους καταναλωτές.

Αντιθέτως, αναβάλλει την αγοραστική απόφαση, γεγονός που επιφέρει περαιτέρω μείωση του κύκλου εργασιών των εμπορικών επιχειρήσεων και επιτείνει την αδυναμία τους να αντεπεξέλθουν σε τρέχουσες οικονομικές υποχρεώσεις και ληξιπρόθεσμες οφειλές, τονίζει η Συνομοσπονδία.

Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνεται για μια ακόμα φορά ότι, και με βάση τις επιστημονικές αναλύσεις, η ενδεχόμενη γενικευμένη εφαρμογή της απόφασης για το άνοιγμα όλων των καταστημάτων καθ’ όλες τις Κυριακές του χρόνου, θα έχει καταστροφικές συνέπειες για την πλειοψηφία των εμπορικών επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας του ΙΝ.ΕΜ.Υ.- Ε.Σ.Ε.Ε. στις εμπορικές επιχειρήσεις, το άνοιγμα των Κυριακών δεν αυξάνει τον συνολικό τζίρο των καταστημάτων, ενώ αντιθέτως για μεγάλο τμήμα των εμπόρων η «Κυριακή» αποτελεί σημαντική επιβάρυνση (12%) στο ήδη μεγάλο λειτουργικό κόστος της επιχείρησής τους. Όλα τα παραπάνω μας οδηγούν στη δυσάρεστη πρόβλεψη ότι η πιθανή γενικευμένη εφαρμογή του μέτρου «όλων των Κυριακών» θα προκαλέσει ένα νέο μαζικό κύμα λουκέτων μικρών εμπορικών επιχειρήσεων, ανατρέποντας τα όποια σημάδια ανάκαμψης στην αγορά λιανικής, προειδοποιεί για άλλη μια φορά η ΕΣΕΕ.

Ακόμη τονίζεται ότι η ΕΣΕΕ θεωρεί ως άμεση προτεραιότητα την προώθηση του προγράμματος των Ανοικτών Κέντρων Εμπορίου (ΑΚΕ) σε κάθε ελληνική πόλη και την εφαρμογή θετικών μέτρων προς όφελος των μικρών και μεσαίων «εντός κρίσης» επιχειρήσεων που επιβίωσαν με στόχο να ενισχυθεί η δραστηριότητά τους και να αρχίσει να μειώνεται θεαματικά το ποσοστό των κλειστών επιχειρήσεων.

Θετικά επίσης αποτιμάται προς αυτήν την κατεύθυνση η νέα ρύθμιση για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων χρεών των επιχειρήσεων προς το Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία σε 100 δόσεις, που θα πρέπει να εφαρμοστεί γρήγορα και αποτελεσματικά, ώστε να δώσει μια πραγματική δεύτερη ευκαιρία συνέπειας στο μεγάλο τμήμα του επιχειρηματικού κόσμου που την έχει άμεση ανάγκη.

Εμπορικοί δρόμοι με ρεκόρ κλειστών επιχειρήσεων

Μεταξύ των κεντρικών εμπορικών δρόμων υπάρχουν ορισμένοι στους οποίους διαπιστώνονται ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά συγκέντρωσης κλειστών επιχειρήσεων.

Είναι ενδιαφέρον ότι πρόκειται για εμπορικούς δρόμους με διαφορετικά χαρακτηριστικά εμπορικής επιχειρηματικότητας (ύψος ενοικίων, τύπος εμπορίου κα.) που όμως αποτελούν παραδοσιακούς εμπορικούς δρόμους της Αθήνας.

Όπως έχει επισημανθεί και στις προηγούμενες καταγραφές, η χαρτογράφηση των κλειστών επιχειρήσεων του εμπορικού κέντρου αναδεικνύει ότι το φαινόμενο των «λουκέτων» υπακούει και αυτό, όπως και η εμπορική δραστηριότητα, σε χωρικά πρότυπα. Τα «λουκέτα» διαμορφώνουν «πιάτσες».

Οι δρόμοι με τις υψηλότερες αναλογίες κλειστών επαγγελματικών στεγών είναι Σταδίου: 39,8%, Χαρ. Τρικούπη: 38,4% Πανεπιστημίου: 37,1% Ιπποκράτους: 36,3% Βουλής: 34,5%

Στις παραπάνω πέντε περιπτώσεις κεντρικών εμπορικών δρόμων, το ποσοστό των κλειστών επιχειρήσεων ξεπερνάει σημαντικά το μέσο ποσοστό των «λουκέτων», αγγίζοντας σχεδόν σε ορισμένες περιπτώσεις το όριο του 40%.

Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εικόνα των κεντρικών δρόμων σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζεται σημαντικά βελτιωμένη συγκριτικά με τις προηγούμενες καταγραφές (η Χαρ. Τρικούπη τον Μάρτιο 2014 είχε ποσοστό κλειστών 51,1%). Η εν λόγω μεταβολή εξηγείται εν μέρει και από την τροποποίηση της μεθοδολογίας απογραφής. Η νέα μεθοδολογία σε αυτή την περίπτωση θεωρείται ότι παρέχει μια εικόνα περισσότερο αξιόπιστη καθώς καταστήματα που μέχρι πρότινος καταγράφονταν ανεξαιρέτως σε κεντρικές εμπορικές οδούς, τώρα εντοπίζονται και καταγράφονται σε στοές ή μικρούς παράδρομους.

Το εμπορικό κέντρο της Αθήνας (εμπορικό τρίγωνο), συγκριτικά με τις υπόλοιπες εμπορικές ζώνες, παρουσιάζει το μικρότερο ποσοστό κλειστών επιχειρήσεων με το 24,8% των επαγγελματικών στεγών να είναι ανενεργές. Πρόκειται για την εμπορική περιοχή που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο πλήθος εμπορικών επιχειρήσεων, δηλαδή το 35,3% του συνόλου των επιχειρήσεων του απογραφικού πεδίου. Το εμπορικό τρίγωνο αποτελεί ίσως την σημαντικότερη εμπορική ζώνη του κέντρου καθώς στεγάζει σχεδόν το 40% των επιχειρήσεων ένδυσης-υπόδησης αλλά και της εστίασης, ενώ εντός της ζώνης εδρεύουν σχεδόν τα μισά καταστήματα τροφίμων αλλά και κοσμηματοπωλεία της Αθήνας. Παράλληλα η σημασία του εμπορικού τριγώνου είναι ευρύτερη καθώς αποτελεί την «καρδία» του ιστορικού κέντρου της πόλης.

Αντιθέτως, η εμπορική αγορά των Εξαρχείων πλήττεται σε μεγαλύτερο βαθμό σε σύγκριση με τις υπόλοιπες εμπορικές ζώνες με το ποσοστό των κλειστών επιχειρήσεων στην εν λόγω περιοχή να έχει ανέλθει στο 35%. Έχει σημασία να τονιστεί ότι πρόκειται για μια εμπορική ζώνη με ιδιαίτερη φυσιογνωμία, με χαρακτηριστική την παρουσία του κλάδου του βιβλίου, της εστίασης, αλλά και την παροχή ειδικών υπηρεσιών όπως οι γραφικές τέχνες (Φωτοτυπίες, δακτυλογραφήσεις κτλ).

Η ζώνη που περιλαμβάνει του κεντρικούς οδικούς άξονες του κέντρου της Αθήνας, συγκεντρώνει το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό κλειστών επιχειρήσεων, που ανέρχεται στο 33,2%. Η υψηλή αναλογία των κλειστών επιχειρήσεων είναι ανησυχητική καθώς η ζώνη των κεντρικών οδικών αξόνων περικλείει το δεύτερο μεγαλύτερο πλήθος επιχειρήσεων μετά το εμπορικό τρίγωνο. Η διαχρονική παρακολούθηση των κεντρικών εμπορικών αξόνων της Αθήνας υποδεικνύει ότι αυτές διατηρούν σχετικά υψηλά ποσοστά κλειστών που ειδικότερα από το Μάρτιο του 2012 κυμαίνονται πάντα πάνω από το 30%. Ιδιαίτερα η Σταδίου και η Πανεπιστημίου στις περισσότερες καταγραφές συγκαταλέγονται στους δρόμους με ρεκόρ κλειστών επιχειρήσεων.

Στο Κολωνάκι, το 28% των επαγγελματικών στεγών που καταμετρήθηκαν, βρέθηκαν να είναι κλειστές. Το ποσοστό αυτό είναι αξιοσημείωτο δεδομένων των ειδικών γνωρισμάτων της εμπορικής αγοράς του Κολωνακίου, ως η ακριβή αγορά της Αθήνας, που απευθύνεται σε μεσαίες και ανώτερες εισοδηματικές κατηγορίες, μια αγορά με χαρακτηριστική την παρουσία του κλάδου της ένδυσης-υπόδησης (30% του συνόλου των επιχειρήσεων της ζώνης).

Η αγορά της Πατησίων αντιθέτως, φαίνεται να δείχνει μεγαλύτερη αντοχή στην κρίση, εμφανίζοντας σημαντικά μικρότερο ποσοστό κλειστών επιχειρήσεων που φτάνει μόλις στο 13,5%.

Συμπερασματικά, παρατηρείται ότι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης όπως αυτές εκδηλώνονται στην αγορά με την επιδημία των «λουκέτων», διαφέρουν σε κάθε εμπορική ζώνη.

Αναλυτικότερα, για την πληρέστερη κατανόηση της δυναμικής του φαινομένου παρακάτω εξετάζεται η αναλογία των κλειστών προς τις ανοιχτές επιχειρήσεις στους κεντρικούς εμπορικούς δρόμους της ζώνης «Εμπορικό τρίγωνο» και στη ζώνη του «Κολωνακίου» , συγκριτικά με την γενική αναλογία που διαπιστώνεται σε κάθε ζώνη.

Για το εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας ορίστηκαν ως κεντρικοί, βάσει του πλήθους των επιχειρήσεων και της εμπορικότητας τους, οι δρόμοι: Ερμού, Μητροπόλεως, Αθηνάς και Αιόλου. Τα στατιστικά δεδομένα υποδεικνύουν σημαντική διαφοροποίηση των κεντρικών δρόμων του εμπορικού τριγώνου ως προς την συγκέντρωση ανενεργών επαγγελματικών στεγών.

Στο σύνολο των υπό εξέταση δρόμων το ποσοστό των κλειστών ανέρχεται στο 14,9% όταν το γενικό ποσοστό της ζώνης φτάνει στο 27,7%. Διαπιστώνεται λοιπόν ότι στην περιοχή του εμπορικού τριγώνου, τα λουκέτα συγκεντρώνονται περισσότερο στους παράδρομους, ενώ οι κεντρικοί εμπορικοί δρόμοι, και ιδιαίτερα η οδός Ερμού που στεγάζει και το μεγαλύτερο πλήθος επιχειρήσεων, διατηρούν σημαντικά καλύτερες αναλογίες ενεργών επαγγελματικών στεγών. Ειδικότερα για την Ερμού, είχε διαπιστωθεί και από την προηγούμενη καταγραφή σημαντική αποκλιμάκωση του φαινομένου των λουκέτων.

Αναφορικά με τη ζώνη του Κολωνακίου, αξιοσημείωτο δεν είναι μόνο το υψηλό γενικό ποσοστό κλειστών επιχειρήσεων που φτάνει στο 28%, ενδιαφέρον έχει επίσης το εύρημα ότι οι κεντρικοί εμπορικοί δρόμοι του Κολωνακίου, δεν παρουσιάζουν σημαντικά διαφορετική αναλογία κλειστών επιχειρήσεων (27,1%).

Συμπερασματικά, μπορεί να υποστηριχθεί ότι ενώ στο εμπορικό τρίγωνο παρατηρείται μια τάση αποκλιμάκωσης του φαινομένου των λουκέτων επί των κεντρικών εμπορικών δρόμων της περιοχής, και τα ποσοστά κλειστών σταθεροποιούνται στα χαμηλότερα από το 2010 επίπεδα (Ερμού), στο Κολωνάκι, αναφορικά με τους εμπορικότερους δρόμους, παγιώνονται οι αυξητικές τάσεις των κλειστών που είχαν παρατηρηθεί και σε προηγούμενες καταγραφές.

Μόνιμη πλέον εικόνα τα λουκέτα στον Πειραιά

Η κατάσταση των «λουκέτων» στο εμπορικό κέντρο του Πειραιά είναι ιδιαίτερα ανησυχητική καθώς το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει από την απογραφή, είναι ότι διαχρονικά διαπιστώνεται ενίσχυση της αναλογίας των κλειστών επιχειρήσεων, η οποία ένα χρόνο πριν (Σεπτέμβριος 2013) άρχισε να ξεπερνάει το 30%. Πρόκειται δηλαδή για μια αναλογία που ενισχύεται παρά αποδυναμώνεται. Στο αμιγώς εμπορικό κέντρο του Πειραιά, το οποίο καλύπτεται πλήρως από την επιτόπια καταγραφή, παραπάνω από 3 στις 10 επιχειρήσεις έχουν βάλει «λουκέτο».

Συγκεκριμένα, η απογραφή του Σεπτεμβρίου, όχι μόνο επιβεβαιώνει την υψηλή αναλογία των προηγούμενων καταγραφών, αλλά φαίνεται από τα αριθμητικά δεδομένα ότι ενισχύεται. Τα «λουκέτα» φτάνουν το 34,9%. Διαπιστώνεται, μέσω της διαχρονικής πλέον παρακολούθησης της αναλογίας, μια τάση σταθεροποίησης του ποσοστού των κλειστών καταστημάτων στο επίπεδο του 32%.

Σε απόλυτους αριθμούς, από την συνολική απογραφή του εμπορικού κέντρου προκύπτει ότι σε σύνολο 2.463 επιχειρήσεων /επαγγελματικών στεγών, οι 860 είναι κλειστές.

Ως γενική εικόνα, παρατηρείται ότι σε όλη την έκταση της οδού Νοταρά και στην ευρύτερη περιοχή του λιμανιού, υπάρχει έντονη συγκέντρωση κλειστών επιχειρήσεων. Ωστόσο, σε όλο το υπόλοιπο πεδίο υπάρχουν διάσπαρτες συγκεντρώσεις κλειστών, που σε ορισμένα σημεία όπως στη διασταύρωση των οδών Ελ.Βενιζέλου και Κολοκοτρώνη, μέχρι Ευαγγελιστρίας.

Η εικόνα των παράδρομων είναι αρκετά απογοητευτική για το σύνολο της εμπορικής αγοράς και σε κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις «παραδρομών» φαίνεται πως επικρατεί μια σχετική «ερήμωση» (καθώς η αναλογία των κλειστών υπερβαίνει το 40%).

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ