Η πορτογαλική κρίση επισκιάζει τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ

Κωστούλας Γεώργιος

Η κρίση στην Πορτογαλία και η αναπόφευκτη, όπως όλα δείχνουν, προσφυγή της χώρας στον μηχανισμό στήριξης ΕΕ-ΔΝΤ, επισκιάζει τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ που ξεκινά την Πέμπτη στις Βρυξέλλες, ενώ οι οριστικές αποφάσεις για τη λύση-πακέτο για την κρίση χρέους μετατίθενται για τον Ιούνιο.

Οι εργασίες της διήμερης συνόδου κορυφής στις Βρυξέλλες αρχίζουν το απόγευμα και θα ολοκληρωθούν το μεσημέρι της Παρασκευής.

Έπειτα από τα σχέδια διάσωσης που αποφασίσθηκαν το 2010 για την Ελλάδα και την Ιρλανδία, η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο παροχής οικονομικής υποστήριξης στην Πορτογαλία και μίας νέας αναταραχής στην Ευρωζώνη, ως αποτέλεσμα της πολιτικής κρίσης στη Λισαβόνα, σε συνδυασμό με τη δυσχερή δημοσιονομική κατάσταση της χώρας.

Έπειτα από την απόρριψη από την πορτογαλική βουλή του νέου προγράμματος λιτότητας, το οποίο θα επέτρεπε στη χώρα να περιορίσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα και να αποφύγει προσφυγή στη διεθνή βοήθεια, ο πρωθυπουργός Ζοζέ Σόκρατες υπέβαλε την Τετάρτη την παραίτησή του.

Οι ευρωπαϊκές χώρες ετοιμάζονται πλέον για το ενδεχόμενο αποδέσμευσης αργά ή γρήγορα δανειακών πόρων για την Πορτογαλία, ενώ τα επιτόκια δανεισμού της χώρας έχουν σκαρφαλώσει σε επίπεδα-ρεκόρ, καθιστώντας πολύ δύσκολη την ομαλή εξυπηρέτηση του χρέους.

Η πορτογαλική κρίση ουσιαστικά θέτει σε δεύτερο πλάνο την -όποια- πρόοδο που έχει παράλληλα πραγματοποιηθεί από τις ευρωπαϊκές χώρες για τη θέσπιση μόνιμου μηχανισμού αντιμετώπισης των δημοσιονομικών κρίσεων στην Ευρωζώνη.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιδιώκουν να επιτύχουν την έγκριση ενός συνόλου μέτρων, στα οποία περιλαβάνεται η θέσπιση ενός μόνιμου μηχανισμού χρηματοπιστωτικής στήριξης, ο οποίος θα απαιτήσει τροποποίηση της ευρωπαϊκής συνθήκης, την ενίσχυση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και την εναρμόνιση της μισθολογικής πολιτικής.

Η Φινλανδία διέλυσε το κοινοβούλιό της ενόψει των εκλογών της 17ης Απριλίου και δεν μπορεί και τυπικά να λάβει άλλες αποφάσεις μέχρις ότου σχηματιστεί νέα κυβέρνηση, κάτι που αναμένεται το νωρίτερο τον Μάιο.

Η νέα κυβέρνηση ίσως περιλαμβάνει και το κόμμα των ευρωσκεπτικιστών «Αληθινοί Φινλανδοί», που αντιτίθεται σε κάποια από τα μέτρα που προτείνει η ΕΕ για την κρίση.

Παράλληλα, δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη έδειξε ότι η στήριξη για τους συντηρητικούς της Γερμανίδας καγκελαρίου υποχώρησε σημαντικά, μόλις λίγες ημέρες πριν τις εκλογές στο ομόσπονδο κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης την Κυριακή.

Γερμανός αξιωματούχος είπε την Τετάρτη ότι η Γερμανία επιθυμεί η σύνοδος να αλλάξει το χρονοδιάγραμμα που συμφώνησαν οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ, την Δευτέρα, για την παροχή κεφαλαίων στο μόνιμο ταμείο, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM).

Αν και κάτι τέτοιο αποτελεί ουσιαστικά τεχνικό ζήτημα, συμβάλλει στην αίσθηση που επικρατεί στις αγορές ότι τα κράτη-μέλη διαφωνούν αναφορικά με τον ενδεδειγμένο τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης και ότι τα πάντα θα μπορούσα να καταρρεύσουν εάν δεν υπάρξει σεβασμός στις συμφωνίες.

Η Γερμανίδα καγκελάριος, σε δηλώσεις της το πρωί της Πέμπτης στην Κάτω Βουλή (Bundestag), έπλεξε το εγκώμιο του παραιτηθέντος πορτογάλου πρωθυπουργού Ζοζέ Σόκρατες για την «υπευθυνότητα και τη γενναιότητά του να προωθήσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις», προσθέτοντας, χωρίς βέβαια να αναφέρεται ευθέως στην Πορτογαλία, ότι «είναι προτιμότερο να εστιάζουμε την προσοχή μας στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας στην Ευρώπη παρά να ανησυχούμε για την τήρηση των προγραμμάτων διάσωσης και άλλων υπερχρεωμένων κρατών».

Μιλώντας το πρωί της Πέμπτης στην Κάτω Βουλή (Bundestag), η Μέρκελ είπε ότι εκείνο που οφείλουν να πράξουν οι ευρωπαϊκές ηγεσίες είναι να προσπαθήσουν να διασφαλίσουν τη βελτίωση της ευρωπαϊκής οικονομίας στο σύνολό της.

Εξέφρασε τη λύπη της για την καταψήφιση από το Κοινοβούλιο των νέων περικοπών στον προϋπολογισμό που εισηγήθηκε η κυβέρνηση Σόκρατες. «Είμαι ευγνώμων στον Σόκρατες για την υπευθυνότητα που έδειξε στην προσπάθεια να διορθρώσει τα δημόσια οικονομικά της χώρας του και για την προσήλωσή του στη μείωση των χρεών», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Αίσθηση προκάλεσε το γεγονός ότι η Μέρκελ υπενθύμισε με έμφαση ότι το πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης της Πορτογαλίας είναι ένα πρόγραμμα που στήριξε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πρόκειται για ευθεία βολή προς το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Πορτογαλίας -το οποίο είναι το κόμμα του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μπαρόζο- που καταψήφισε το συμπληρωματικό πακέτο μέτρων του Σόκρατες με αποτέλεσμα να πέσει η κυβέρνηση μειοψηφίας του Σοσιαλιστικού Κόμματος και να φθάσει η Πορτογαλία στα πρόθυρα της τρόικας.

Η Μέρκελ επανέλαβε, τέλος, την αντίθεσή της για την κοινή έκδοση ευρωομολόγου, εξέφρασε την πεποίθησή της ότι το 2011 θα είναι μια «χρονιά εμπιστοσύνης» για την ΕΕ και παραδέχθηκε ότι η Γερμανία είναι η χώρα η οποία έχει προσώρας επωφεληθεί περισσότερο από την κυκλοφορία του ευρώ.

Εκτός «γραμμής Μέρκελ» ο υπουργός Οικονομικών του Βελγίου Ντιντιέ Ρεϊντέρς δήλωσε ότι θα ήταν «χρήσιμο» για την Πορτογαλία αν υπέβαλλε αίτηση για οικονομική βοήθεια από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό.

Ο κ. Ο Ρεϊντέρς πρόσθεσε ότι εναπόκειται στην πορτογαλική κυβέρνηση να αποφασίσει αν θα ζητήσει βοήθεια, ενώ αρνήθηκε να συμμετάσχει στην παραφιλολογία για το φημολογούμενο δανειακό «πακέτο» διάσωσης της Πορτογαλίας – «ειδικοί» υποστηρίζουν ότι 80 δισ. ευρώ από την τρόικα αρκούν στη Λισαβόνα για να συνεχίσει να εξυπηρετεί τις δανειακές της υποχρεώσεις.

Πότε θα γίνει η προσφυγή

Οι πιθανότητες να ζητήσει η Πορτογαλία την ένταξή της στον μηχανισμό διάσωσης κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ είναι λίγες, αλλά κάτι τέτοιο δεν μπορεί να αποκλειστεί, δήλωσε την Πέμπτη αξιωματούχος της ΕΕ.

Ο αξιωματούχος που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του είπε στο Reuters ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ ασκούν πιέσεις στη Λισαβόνα να ζητήσει βοήθεια, καθώς ανησυχούν ότι η αντίσταση της χώρας θα θέσει σε κίνδυνο τη σταθερότητα της Ευρωζώνης.

Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι δεν έχουν ξεκινήσει οι συζητήσεις για πιθανή διάσωση της Πορτογαλίας.

Ερωτηθείς για το εάν ο υπηρεσιακός πλέον πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Ζοζέ Σόκρατες θα ζητήσει τη διάσωση της χώρας του στη Σύνοδο Κορυφής, η πηγή είπε:

«Θα μου έκανε εντύπωση. Υπάρχουν αμφιβολίες για το εάν έχει αυτή τη στιγμή την εξουσιοδότηση για να κάνει κάτι τέτοιο […] Αλλά δεν θα το απέκλεια».

Εάν η Πορτογαλία ζητήσει τη βοήθεια της ΕΕ και του ΔΝΤ, ένα ρεαλιστικό μέγεθος για το πακέτο διάσωσης θα ήταν τα 80 δισ ευρώ, επιβεβαίωσε η πηγή, προσθέτοντας ότι ο υπάρχων μηχανισμός της ΕΕ, το EFSF, έχει αρκετά κεφάλαια για να ικανοποιήσει ένα τέτοιο αίτημα.

Παρενθετικά πρέπει να σημειωθεί ότι ο πρόεδρος της Πορτογαλίας Άνιμπαλ Καβάκο Σίλβα δεν έχει κάνει ακόμη δεκτή την παραίτηση Σόκρατες και διευκρίνισε ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει να ασκεί κανονικά τα καθήκοντά της, όχι δηλαδή ως υπηρεσιακή.

Ο Σόκρατες, άλλωστε, εκπροσωπεί την Πορτογαλία στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών.

«Εάν το υπουργείο Οικονομικών έχει αρκετό ρευστό ή καταφέρει να βρει μία γραμμή πιστωτικής διευκόλυνσης ή ένα δάνειο-γέφυρα ώστε να καλύψει τις ανάγκες χρημαυοδότησης μέχρι τον Ιούνιο, τότε θα ήταν λογικό να περιμένουμε τη νέα κυβέρνηση να διαπραγματευτεί» ένα ενδεχόμενο πακέτο στήριξης από ΕΕ-ΔΝΤ, είπε ο οικονομολόγος της Barclays Capital Research, Αντόνιο Γκαρσία Πασκουάλ.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ