Στο 25% η αδήλωτη εργασία, σε έξαρση και άλλες μορφές εργασιακής εκμετάλλευσης

Ένας στους τέσσερις εργαζόμενους δουλεύει στην Ελλάδα ανασφάλιστος, σύμφωνα με το ΣΕΠΕ, γεγονός που εκτός από τις τραγικές κοινωνικές συνέπειες που έχει, διευρύνει και την μαύρη τρύπα των ασφαλιστικών ταμείων. Εκτιμήσεις κάνουν λόγο για απώλεια λόγω του φαινόμενου κρατικών εσόδων που φτάνουν τα 85 δισ. ευρώ.

Το υψηλότατο αυτό ποσοστό εξασφαλίζει θλιβερές διακρίσεις στην Ελλάδα που μεταξύ των χωρών της ΕΕ έρχεται δεύτερη, ενώ μεταξύ των μελών του ΟΟΣΑ είναι πρωταθλήτρια.

Τα φαινόμενα δε εργασιακής εκμετάλλευσης δεν σταματούν εδώ, αφού έξαρση εμφανίζει και το φαινόμενο του εργασιακού trafficking, δηλαδή της παράνομης διακίνησης ανθρώπων με σκοπό την εκμετάλλευση της εργασίας τους, όπως τονίζει ο ειδικός γραμματέας του ΣΕΠΕ, Μιχάλης Χάλαρης.

«Ένας εκ των βασικών μοχλών της παραοικονομίας είναι η αδήλωτη εργασία και άμεσα συσχετιζόμενη με αυτή το εργασιακό trafficking, ένα φαινόμενο με πανευρωπαϊκή έξαρση» τόνισε ο Μιχάλης Χάλαρης μιλώντας στη συνάντηση εργασίας για την εμπορία Ανθρώπων και την Εργασιακή Εκμετάλλευση στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Επισήμανε δε, ότι «πέραν κάθε αμφισβήτησης το φαινόμενο της παραοικονομίας αποτελεί σκόπελο στην προοπτική ανάπτυξης της κάθε χώρας. Η πλειοψηφία των μελετών διεθνών και εθνικών φορέων, όπως ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), δεικνύουν ότι η οικονομία της Ελλάδας μαστίζεται από την έξαρση της σκιώδους οικονομίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο Φρίντριχ Σνάιντερ, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Γιοχάνες Κέπλερ του Λιντς, σε έρευνά του για την έκταση της «μαύρης αγοράς» σε 21 χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ, εμφανίζει τη χώρα μας ως πρωταθλήτρια, καθώς το 25% της παραγωγής διακινείται χωρίς παραστατικά, με αποτέλεσμα το κράτος να χάνει έσοδα της τάξεως των 85 δισεκατομμυρίων ευρώ».

Σύμφωνα με άλλη έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η αδήλωτη εργασία στην Ελλάδα αντιστοιχεί στο 20% του ΑΕΠ, γεγονός που την κατατάσσει δεύτερη μεταξύ των μελών των 27 χωρών της ΕΕ.

Όπως εξήγησε ο ειδικός γραμματέας του ΣΕΠΕ, η πλειονότητα των αδήλωτων εργαζομένων ανήκει στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (άνεργοι, αυτοαπασχολούμενοι, εποχικοί και μετανάστες), οι οποίες δεν έχουν οικεία δύναμη να διαπραγματευθούν τους όρους και τις συνθήκες εργασίας τους.

Στην Ελλάδα, η καταπολέμηση του Human Trafficking (ΤΗΒ) συνδέεται με την καλύτερη διαχείριση των μεγάλων μεταναστευτικών ροών που δέχεται η ΕΕ εξαιτίας της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, η οποία εντείνει το πρόβλημα της οικονομικής και σεξουαλικής εκμετάλλευση αλλοδαπών.

Εν συνεχεία ο κ. Χάλαρης αναφέρθηκε στις αρμοδιότητες και στα αποτελέσματα του έργου του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων για εργασιακή εκμετάλλευση, αλλά και τη συσχέτισή τους με την αδήλωτη εργασία.

Στη «μαύρη εργασία» το 25%

Σύμφωνα με τους ελέγχους που διενεργήθηκαν από τα μεικτά κλιμάκια του ΣΕΠΕ-ΕΥΠΕΑ σε 27.538 επιχειρήσεις, -που αντιστοιχούν στο 3% των συνολικών επιχειρήσεων στη χώρα-, ο αριθμός των εργαζομένων στις επιχειρήσεις που έγιναν έλεγχοι είναι 77.666 και ο αριθμός των ανασφάλιστων εργαζόμενων που προκύπτει είναι 19.435.

Από τους 19.435 οι 6.687 είναι αλλοδαποί (ποσοστό 31,54% επί του συνόλου των 21.199 αλλοδαπών εργαζομένων στις ελεγχόμενες επιχειρήσεις).

Οι ημεδαποί ανασφάλιστοι και μη καταχωρημένοι στα ειδικά βιβλία είναι 12.748 (ποσοστό 22,58% επί του συνόλου των 56.467 εργαζόμενων ημεδαπών στις επιχειρήσεις που ελέγχτηκαν).

Τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν, αποκλειστικά για την αδήλωτη εργασία και ανέρχονται στα 9.368.500 ευρώ, χωρίς να περιλαμβάνονται πρόστιμα για παραβάσεις της Εργατικής νομοθεσίας.

Σε έξαρση το εργασιακό trafficking

Τα τελευταία χρόνια, τόνισε ο κ. Χάλαρης, μιλάμε ολοένα και περισσότερο για το εργασιακό trafficking, δηλαδή παράνομη διακίνηση και εμπορία ανδρών (και γυναικών) με σκοπό την εκμετάλλευση της εργασίας τους (labor trafficking).

Όπως εξήγησε, παραδοσιακά το ΣΕΠΕ εντάσσει στην ελεγκτική του δράση κλάδους οικονομικής δραστηριότητας όπου είναι πιθανό να υπάρχουν θύματα εργασιακής εκμετάλλευσης (ενδεικτικά αναφέρονται: τεχνικά και οικοδομικά έργα, γραφεία ευρέσεως εργασίας, νυχτερινά κέντρα, γεωργία/κτηνοτροφία, κτλ) «αλλά έως σήμερα, εάν έχουν υπάρξει σχετικές διαπιστώσεις εκ μέρους των Επιθεωρητών, είναι ελάχιστες και έχουν αντιμετωπισθεί κατά περίπτωση».

Επίσης ο ειδικός γραμματέας του ΣΕΠΕ τόνισε ότι το υπουργείο Εργασίας στο πλαίσιο αντιμετώπισης του προβλήματος, «αναλαμβάνουμε νομοθετικές πρωτοβουλίες και συγκεκριμένα ευνοϊκότερες προϋποθέσεις για τη χορήγηση άδειας διαμονής σε μετανάστες, αλλά και αυστηρές κυρώσεις σε εργοδότες που απασχολούν προσωπικό με μαύρη εργασία (δεν δηλώνουν τους μετανάστες που απασχολούν)».

Πάντως, όπως πρόσθεσε ο κ. Χάλαρης «εάν θέλουμε το ΣΕΠΕ να αναλάβει έναν πιο σημαντικό ρόλο στον εντοπισμό του εργασιακού trafficking θα πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν ορισμένες αντικειμενικές δυσκολίες:

• ακόμη και πεπειραμένοι Επιθεωρητές Εργασίας δεν είναι πάντα σε θέση να κατανοήσουν σφαιρικά και σε βάθος την ποιότητα του εργασιακού περιβάλλοντος δεδομένης και της πίεσης που πολύ συχνά υφίστανται κατά τη διάρκεια των ελέγχων (πίεση η οποία κάποιες φορές φτάνει και σε σημείο επιθετικής συμπεριφοράς). Σε κάθε περίπτωση, πρόσθετη σχετική εκπαίδευση θα βοηθήσει τους Επιθεωρητές να αντιλαμβάνονται ευκολότερα τις περιπτώσεις εργαζομένων – θυμάτων trafficking,

• συχνά η εργασιακή εκμετάλλευση εντοπίζεται σε ανοιχτούς και απομακρυσμένους χώρους όπου αντικειμενικά ο έλεγχος δυσχεραίνεται σημαντικά (ανυπαρξία έδρας επιχείρησης, μη εντοπισμός εργοδότη, κτλ) και όπου υπάρχει δυνατότητα άμεσης διαφυγής με αυτονόητα αποτελέσματα,

• πολύ βασικό πρόβλημα αποτελεί και η επικοινωνία διότι συνήθως τα θύματα εργασιακού trafficking δεν γνωρίζουν τη γλώσσα, υπογράφουν οποιοδήποτε έγγραφο τους δώσει ο εργοδότης χωρίς να γνωρίζουν το περιεχόμενο και χωρίς να κατανοούν τις συνέπειες (πχ ότι έχουν λάβει τις νόμιμες αποδοχές, ότι τους έχει χορηγηθεί άδεια, ότι τους έχει χορηγηθεί δώρο, κτλ). Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, έχει παρατηρηθεί ότι επιδεικνύουν ταξιδιωτικά έγγραφα/άδειες εργασίας που ανήκουν σε άλλους, νόμιμους εργαζομένους,

• τέλος, είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί το θέμα της ασφάλειας των ίδιων των Επιθεωρητών Εργασίας οι οποίοι καλούνται να διενεργήσουν έλεγχο υπό δύσκολες συνθήκες και συχνά σε μέρη όπου αντικειμενικά αντιμετωπίζουν αυξημένους κινδύνους (πχ νυχτερινά κέντρα, μπαρ, κτλ)».

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ