Κακλέας: Το χιούμορ αναδεικνύει την τραγικότητα

Μια ιδέα να έχει κανείς από παλιότερες δουλειές του Γιάννη Κακλέα, χαρακτηρισμένες κατά δήλωσή του από έναν εσωτερικό θυμό, και ο λόγος που ο σκηνοθέτης πρότεινε στο Εθνικό Θέατρο να παρουσιάσει «Το παιχνίδι της σφαγής» του Ιονέσκο γίνεται προφανής: το έργο, γραμμένο στις αρχές του 1970, με επίκεντρό του μια πόλη γεμάτη ζωή και ανέμελους ανθρώπους, που εντελώς ξαφνικά τους αποδεκατίζει ο θάνατος με σκληρά κωμικό τρόπο, γκρεμίζοντας τα προσωπεία και κάθε αίσθηση ασφάλειας, είναι ταιριαστό με τα γούστα του.

Σύμφωνα με τα Νέα ήταν επιθυμία ετών, αφού ήδη από μαθητής του Κουν άκουγε για τη σπουδαιότητά του. «Το θέμα όμως δεν είναι τόσο ο θάνατος, μια συνθήκη αναπόφευκτη» διευκρινίζει ο σκηνοθέτης. «Το θέμα είναι αν υπάρχει ζωή πριν από τον θάνατο. Ο Ιονέσκο σατιρίζει επιθετικά την ανθρώπινη βλακεία, την πεποίθηση της απόλυτης γνώσης, τις κούφιες ιδεολογίες και τις σάπιες σχέσεις, την επιστήμη με την αποκλειστικά ορθολογική κατεύθυνση. Δεν αφήνει τίποτα όρθιο».

Φταίει μάλλον και η εποχή της συγγραφής του «Παιχνιδιού της σφαγής». Ο Ιονέσκο, λέει ο Γιάννης Κακλέας, ήταν σε μια «φάση αηδίας» για την ανθρώπινη κατάσταση. Οπως και ο Ζενέ ή ο Μπέκετ, προερχόταν από την τραυματική εμπειρία του πολέμου. Τρόμαξε, αποφάσισε όμως να γράψει ένα καινούργιο θέατρο, με χιούμορ παράλογο, που αντιδρά στις καταστάσεις έχοντας ρίζες στο υποσυνείδητο, όπως παλιότερα οι σουρεαλιστές. Οχι ότι στο «Παιχνίδι της σφαγής» δεν έχουν σημασία τα ερωτήματα για τα χαρακτηριστικά της πόλης και την αρρώστια που τη χτυπάει: είναι μάλλον μια αρρώστια αυτοάνοση, που τη δημιουργεί η συμπεριφορά των θυμάτων της. Ο θάνατος δεν κάνει διακρίσεις, «γι’ αυτό και το έργο είναι πολιτικό. Μιλάει για τον φόβο της ομοιογένειας, της μη ουσιαστικής ύπαρξης σε αυτόν τον κόσμο».

Δεν υπάρχουν δηλαδή κι εξωτερικοί παράγοντες που κάνουν μια πόλη έρμαιο της κενότητας και της αυτοεξαπάτησης; «Αυτά θα τα απαντήσει καλύτερα ένας κοινωνιολόγος» αποκρίνεται ο Κακλέας. «Οι καλλιτέχνες είναι πιο απόλυτοι, σκέφτονται με έννοιες. Και για μένα σημαντική έννοια είναι ο φόβος. Για να μη φοβάσαι, πρέπει να είσαι περιπετειώδης, καλλιτεχνική φύση με την ευρεία έννοια και η περιουσία σου να μην έχει υλική βάση. Αλλιώς, είμαστε δεμένοι χειροπόδαρα σε μια σύμβαση και μέσα της λιώνουμε. Χανόμαστε, γινόμαστε σκοτεινοί. Στην Αναγέννηση, οι άνθρωποι ταξίδευαν χωρίς στόχο, για καινούργιες εμπειρίες. Τώρα, εδώ, ο φόβος φυλάει τα έρμα. Μας κάνει συντηρητικούς, μαζεμένους, μικρούς και καχύποπτους».

in.gr