Ο Ευθύμης Φιλίππου φοβάται τον θάνατο

Είναι από τις πιο ταλαντούχες ελληνικές πένες των τελευταίων ετών. Δεν είναι μόνο τα -βραβευμένα στο εξωτερικό- σενάρια που γράφει με τον Γιώργο Λάνθιμο, ή οι συνεργασίες του με άλλους σημαντικούς κινηματογραφιστές (όπως με την Αθηνά Τσαγγάρη στο Chevalier ή με τον Μπάμπη Μακρίδη), είναι και τα θεατρικά του -πιο πρόσφατο «Τα Ωραία Χέρια Μας» που παρουσιάζεται στο θέατρο Ροές σε σκηνοθεσία της Έφης Μπίρμπα, οι στίχοι του για τον Jan Van ή οι συνεντεύξεις του που θυμίζουν ιστορίες.

Φέτος παρέλαβε μαζί με τον Γιώργο Λάνθιμο το βραβείο καλύτερου σεναρίου της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου για το «The Lobster». Μια σπουδαία αναγνώριση για το καλλιτεχνικό δίδυμο. Είχε προηγηθεί «Ο Κυνόδοντας» και η τεράστια επιτυχία του -η ταινία έφτασε μέχρι τις υποψηφιότητες των Όσκαρ- επιτυχία που έκανε διεθνώς γνωστό το όνομα του σκηνοθέτη.

Ο Ευθύμης Φιλίππου και ο Γιώργος Λάνθιμος συνεργάστηκαν ξανά στις «Άλπεις», κερδίζοντας το βραβείο Σεναρίου στο Φεστιβάλ Βενετίας, ενώ αυτή την εβδομάδα ανακοινώθηκε ο τίτλος της νέας τους ταινίας: σύμφωνα με την κινηματογραφική ιστοσελίδα Deadline θα είναι «The Killing of a Sacred Deer», ένα ψυχολογικό θρίλερ με υπερφυσικά στοιχεία.

Φέτος είδαμε, επίσης, το «Chevalier» σε σενάριο Τσαγγάρη – Φιλίππου, το οποίο και αυτό σημείωσε εξαιρετική επιτυχία στο εξωτερικό. Ο Ευθύμης Φιλίππου, όμως, δεν γράφει μόνο σενάρια: γράφει θεατρικά κείμενα, όπως τα «Αίματα» και «Τα Ωραία Χέρια Μας», βιβλία (μεταξύ αυτών και ένα βιβλίο για τον Δημήτρη Μητροπάνο) και στίχους (για τα τραγούδια του Jan Van de Engel).

Σε μία από τις σπάνιες συνεντεύξεις του, ο Ευθύμης Φιλίππου λέει στο in.gr γιατί όταν ήταν μικρός δεν έκανε φιγούρες με το ποδήλατο, τι σχέση έχουν τα Φηρά με τα μεγάλα κινηματογραφικά φεστιβάλ και ποιοι έχουν άσχημα χέρια.

• Πώς προέκυψε ο τίτλος της παράστασης; Τι σηματοδοτούν για εσάς τα χέρια;

Ο τίτλος προέκυψε κατά την διάρκεια της συγγραφής. Θα μπορούσε όμως να συμβεί και το αντίστροφο, να γράψω κάτι έχοντας μόνο έναν τίτλο που συμπαθώ. Προτιμώ γενικά περισσότερο έναν ωραίο και ανόητο τίτλο από έναν κακόγουστο έξυπνο. Στην συγκεκριμένη περίπτωση απομονώθηκαν αυτές οι 4 λέξεις και αποφασίστηκε η σειρά με την οποία θα μπουν. Δεν κρύβεται καμμία ιστορία ενδιαφέρουσα πίσω από τον τίτλο και την ονοματοδοσία του έργου. Τώρα αν πρέπει να δώσω μια εξήγηση θα έλεγα ότι προέκυψε από την στερεοτυπική εικόνα του νεκροζώντανου που βγάζει -στο όχι απόλυτο σκοτάδι- το χέρι μέσα από το χώμα του νεκροταφείου πριν βγει ολόκληρος και στο ότι τα χέρια είναι κάτι που για μένα είναι πολύ σημαντικό στοιχείο στον χαρακτηρισμό ενός ανθρώπου. Άσχημα χέρια έχουν οι βαρετοί άνθρωποι και όταν λέω άσχημα δεν εννοώ απεριποίητα ή χοντρά.

• Τόσο στα «Ωραία χέρια» όσο και στις «Άλπεις» κυριαρχεί η έννοια του θανάτου (στην πρώτη περίπτωση ως επιθανάτια εμπειρία, στην δεύτερη ως διαχείριση της απώλειας). Τι είναι για εσάς ο θάνατος;

Είναι κάτι με το οποίο μεγάλωσα, υπήρχε πριν καν γεννηθώ δίπλα μου, καθώς ο πατέρας μου πέθανε λίγο πριν εμφανιστώ και επίσης είναι κάτι που φοβάμαι πολύ. Ήμουν κι είμαι από αυτούς που δεν έκαναν ωραίες φιγούρες με το ποδήλατο για να μην πέσω και πεθάνω, δεν έκανα πολύ εντυπωσιακές βουτιές για τον ίδιο λόγο και δεν τρέχω καθόλου με το αυτοκίνητο. Δεν μου φαίνονται καθόλου ενδιαφέρουσες οι κηδείες και τα στεφάνια και οι επικήδειοι. Το μόνο ωραίο σε όλο αυτό είναι τα μαύρα ρούχα που γίνονται στολή και η τούρτα που τρώνε οι ζωντανοί φίλοι και συγγενείς στη μούρη ξέροντας ότι έρχεται η σειρά τους. Με ενοχλεί αρκετά η στάση μου απέναντι στην απουσία, είτε την αντιμετωπίζω με ψυχραιμία είτε όχι. Μου φαίνεται πάντα λάθος.

• «Τα Ωραία Χέρια μας» είναι ένα κείμενο που προέκυψε μέσα από την αλληλεπίδραση με τους συντελεστές της παράστασης. Πώς δουλέψατε πάνω σε αυτό;

Πάνω κάτω με τον ίδιο τρόπο που δουλεύω πάντα. Δηλαδή γράφω, δείχνω, παίρνω παρατηρήσεις και μετά διορθώνω η χαλάω ακόμα περισσότερο. Επειδή δεν θεωρώ τον εαυτό μου επαγγελματία με την έννοια του ότι παραδίδω τέλεια ολοκληρωμένα κείμενα χωρίς τρύπες, γι’ αυτό ξέρω ότι ανά πάσα στιγμή θα χρειαστεί να αλλάξω λέξεις η φράσεις γιατί μπορεί να ακούγονται παράταιρες ή φλύαρες. Συμβαίνει συνέχεια και μου είναι πολύ οικείο το να γράφω όρθιος δίπλα σε ένα ηθοποιό.

• Τα κείμενά σας μοιάζουν με μικρές αναμνήσεις ή ρωγμές της πραγματικότητας. Ποια είναι η δική σας πρώτη ανάμνηση;

Δεν έχω ιδέα. Ίσως το συναίσθημα του να θέλω να αγοράσω κάτι και να μην μου το παίρνουνε με την ηλίθια δικαιολογία ότι αυτό που ζητάω δεν το έχουν ούτε τα άλλα παιδιά. Έχω σπαταλήσει πολλές ώρες της παιδικής μου ηλικίας παρακαλώντας ενώ θα μπορούσα να κάνω τόσα άλλα πράγματα που θα έκαναν τους άλλους να με παρακαλάνε. Αλλά και πάλι δεν μπορεί να είναι αυτή η πρώτη ανάμνηση, μάλλον.

• Μετά την επιτυχία του Κυνόδοντα ή του Lobster, σκεφτήκατε ποτέ να φύγετε από την Ελλάδα; Αν ναι, τι είναι αυτό που θα σας έλειπε περισσότερο; Εάν όχι, τι είναι αυτό που αγαπάτε περισσότερο και δεν θα αντέχατε να αφήσετε πίσω σας;

Το σκέφτηκα, αλλά όπως είπα και πριν δεν είμαι τολμηρός και φοβάμαι τον θάνατο και τα αεροπλάνα. Δεν πιστεύω ότι κάπου αλλού υπάρχει ένα μέρος πολύ καλύτερο από την Αθήνα και ότι χάνω χρόνο. Έχω περάσει απαίσια σε μέρη του εξωτερικού πολύ πιο ωραία από το Παγκράτι. Είμαι δειλός και δεν κάνω εύκολα φίλους, θα είχα μια φριχτή καθημερινότητα τουλάχιστον στην αρχή. Μου πήρε πολλά χρόνια να καταλάβω τι γίνεται με αυτή την πόλη και δεν ξέρω αν μπορώ να ξαναπεράσω το ίδιο με μια άλλη καινούρια. Βέβαια ξέρετε τι συμβαίνει όταν κάποιος λέει με τόση ευκολία κάτι τέτοιες βλακείες και είναι τόσο απόλυτος.

• Στις ιστορίες σας χρησιμοποιείτε ως όπλο την ειρωνία και τον σαρκασμό για να τονίσετε το παράλογο. Εσάς τι σας φαίνεται παράλογο στην σύγχρονη πραγματικότητα;

Αυτό που φαίνεται παράλογο και στους περισσότερους, θέλω να ελπίζω. Η αγένεια για παράδειγμα, το ότι η βία αντιμετωπίζεται σαν πρόβλημα των μη βίαιων, το ότι πρέπει να μιλάω αλλιώς για να συνεννοηθώ με κάποιους, το ότι υπάρχουν ακόμα οδηγοί στον δρόμο που μονολογούν και λένε που πάνε όλοι αυτοί οι κωλοβλάχοι ενώ βρίσκονται φρακαρισμένοι στην ίδια λωρίδα, την ίδια στιγμή.

• Γράφετε θεατρικά κείμενα, σενάρια, στίχους τραγουδιών. Μικρές ιστορίες που διαρκούν λίγο ή λίγο παραπάνω. Πώς προκύπτει κάθε φορά η μορφή αυτού που γράφετε;

Οι περιορισμοί δίνουν τις μορφές. Εγώ γράφω σαν να μην ξέρω πώς θα κοινοποιηθεί το κείμενο ή τουλάχιστον αυτό προσπαθώ. Δεν με ενδιαφέρει αν θα διαβαστεί πάνω σε μια σκηνή ή θα τραγουδηθεί σε ένα στούντιο. Με ενδιαφέρει πιο πολύ το ποιος θα το πει και το τι θα φοράει ας πούμε. Το περιβάλλον έτσι κι αλλιώς εγώ το έχω την ώρα που το φτιάχνω και το πού θα είναι μετά είναι κάτι που περιμένω να δω ξέροντας ότι μπορεί να βρεθεί σε ένα καλύτερο ή σε ένα χειρότερο από αυτό που εγώ φαντάστηκα. Αυτό είναι πολύ ωραίο και πολύ φρικτό ταυτόχρονα. Παρόλ’ αυτά οι φόρμες είναι το τελευταίο πράγμα που θέλω να σκέφτομαι όταν σκέφτομαι.

• Έχετε ζήσει την εμπειρία του κόκκινου χαλιού και των μεγάλων φεστιβάλ και ταυτόχρονα τη δύσκολη ελληνική πραγματικότητα των τελευταίων χρόνων. Πώς συνδυάζονται αυτά μέσα σας;

Eίναι σαν να κάνεις βόλτα στην καλντέρα με το πουλοβεράκι στους ώμους και μετά να γυρνάς στο μίζερο ενοικιαζόμενο στα Φηρά. Και να μην είναι ξεκάθαρο ποιο από τα δύο είναι η καλντέρα και ποιο το μίζερο ενοικιαζόμενο. Aλλά γενικώς υπάρχουν άλλα πράγματα, πιο δύσκολα να συνδυαστούν μέσα μου από αυτά τα δύο.

• Μετά το Chevalier και το Lobster, ετοιμάζετε τον «Οίκτο» με τον Μπάμπη Μακρίδη, ενώ ο Γιώργος Λάνθιμος έχει πει ότι γράφετε μαζί και ένα σενάριο που ο ίδιος έχει περιγράψει ως ψυχολογικό θρίλερ. Τι μπορείτε να μας πείτε για αυτά;

Είναι σε φάση προετοιμασίας που αυτό σημαίνει ότι ψάχνονται χρήματα και ηθοποιοί. Γι’ αυτό δεν μπορώ να πω κάτι τώρα και συνήθως δεν μπορώ να πω ούτε μετά με την έννοια οτι δεν ξέρω γιατί πρέπει να μιλάω για μια δουλειά όταν πια έχει τελειώσει και υπάρχει εκεί έξω.

• Πείτε μου ένα όνειρό σας που επιστρέφει ξανά και ξανά στη ζωή σας.

Δεν βλέπω όνειρα ή αν βλέπω δεν τα θυμάμαι. Τώρα μόνο τα τελευταία χρόνια βλέπω κάτι μικρές χαζές εικόνες τρόμου -που δεν μπορούν ούτε όνειρο να χαρακτηριστούν -όταν θα κοιμηθώ έχοντας φάει πολύ πριν.

* «Τα Ωραία Χέρια Μας», Θέατρο Ροές (Ιάκχου 16, Γκάζι).

Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ