Ο Γ.Σερβετάς μιλά για την ταινία «Να Κάθεσαι και να Κοιτάς»

Η βία που σπαράσσει την ελληνική επαρχία. Μία νεαρή κοπέλα με το συμβολικό όνομα Αντιγόνη που αντιδρά στη βία που συναντά γύρω της. Η ταινία του Γιώργου Σερβετά Να Κάθεσαι και Να Κοιτάς ταξίδεψε στο Τορόντο και στο Βερολίνο, κουβαλώντας μία πλευρά της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας μαζί του.

Ο σκηνοθέτης μίλησε στο in.gr για τη βία –και το εάν υπάρχει διέξοδος από αυτή-, την ομοιότητα με το γουέστερν και για τη σύγχρονη πραγματικότητα που «βρίσκει δρόμο» στην ταινία του.

• Από πού προκύπτει η βία στην ταινία; Από την ζωή στην ελληνική επαρχία, από την οικονομική κατάσταση ή από κάποια άλλη συνθήκη;

Θεωρώ ότι πρωταρχική πηγή βίας είναι η εκμετάλλευση, η συσσώρευση πλούτου από την διάχυση της φτώχειας στους πολλούς. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν μη βίαιοι τρόποι για να στερήσεις από τους ανθρώπους το προϊόν της εργασίας τους, ούτε μπορείς χωρίς βία να τους εντάξεις στο πλέγμα της κοινωνικής ιεραρχίας. Αυτήν τη βία ασκούν συστηματικά οι ελίτ, και σε αυτήν τη βία οφείλουμε ως κοινωνία να αντιτάξουμε την δική μας αντιβία.

• Πολλοί βρήκαν αναλογίες με το γουέστερν. Ήταν κάτι που έγινε ηθελημένα; Η δική σου σχέση με αυτό το είδος ταινίας ποια είναι;

Ήταν η μόνη φόρμα που μπορούσα να στραφώ για να αφηγηθώ μεγαλύτερες ιστορίες. Μια ανάγκη που προέκυψε μαζί με το τέλος της σταθερότητας, ή την απώλεια της πίστης μας σε αυτήν τη σταθερότητα. Το γουέστερν μου έδινε την δυνατότητα να κατασκευάσω μια κοινωνία, μια αντανάκλαση της μεγάλης εικόνας μέσα από λίγους χαρακτήρες στριμωγμένους σε έναν μικρό τόπο. Προσέφερε μια έτοιμη και εύκολα αναγνώσιμη βιβλιοθήκη συμβάσεων: ο ξένος, η μικρή πόλη, ο νόμος ή η απουσία του.

• Αυτή η βία οδηγεί σε άλλου είδους βία; Υπάρχει έξοδος από αυτό τον κύκλο;

Ο όρος «βία» είναι τόσο ασαφής που περισσότερο συσκοτίζει παρά εξηγεί τα πράγματα. Ειδικότερα, συνηθίζουν να καταδικάζουν τη βία αυτοί που έχουν το νόμιμο μονοπώλιό της και αυτοί που έχουν κάθε συμφέρον να διατηρήσουν την εξουσία τους. Διέξοδος σαφώς υπάρχει και δίνεται όταν κατά το δυνατόν εκλείπουν οι λόγοι άσκησης βίας. Όταν ο κοινωνικά παραγόμενος πλούτος κατανέμεται δίκαια, όταν η εξουσία ασκείται από το λαό διασφαλίζοντας τα δικαιώματα και τις κοινωνικές ανάγκες. Από την άλλη, καμιά ελίτ δεν απεμπολεί εύκολα την εξουσία της, ειδικά όταν έχει γνώση ότι κινδυνεύει σοβαρά να βρεθεί αντιμέτωπη με τις ευθύνες των πράξεών της.

• Εικόνες που βλέπουμε στην ταινία θυμίζουν ανατριχιαστικά περιστατικά με μέλη της Χρυσής Αυγής που έχουμε ακούσει να βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα. Η ζωή αντιγράφει την τέχνη ή η τέχνη τη ζωή;

Η ζωή, ή η πραγματικότητα έχει πάντα μια λογική. Φιλοδοξώ η σημειολογία του κινηματογράφου που κάνω να είναι η σημειολογία της πραγματικότητας. Όλα τα στοιχεία της πραγματικότητας που ζούμε ήταν εκεί και χτες, δεν προέκυψαν από το πουθενά. Είναι στο χέρι μας να τα διαβάσουμε και να ακολουθήσουμε τη συνέπεια και τη λογική τους. Δεν έπεσα από τα σύννεφα, ούτε εγώ ούτε πολλοί άλλοι με τα γεγονότα που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας. Το μόνο ενδιαφέρον στην όλη ιστορία είναι ότι η δημοσιότητα δεν είχε στρέψει το φως της στα γεγονότα. Το νεοναζιστικό φαινόμενο χτίστηκε μεθοδικά από κάποιους και απόλαυσε όλη την στήριξη που μπορούσαν να του δώσουν όσοι κατασκευάζουν τη δημοσιότητα.

• Πόσο δύσκολη ήταν η πραγματοποίηση της ταινίας;

Καθοριστικό για την υλοποίηση της ταινίας ήταν το ότι βρήκα στη Νίσυρο, στο εργαστήριο σεναρίου του Μεσογειακού Ινστιτούτου Κινηματογράφου, τον Κωνσταντίνο (Κοντοβράκη) και τη Φένια (Κοσοβίτσα): Το ότι πίστεψαν στο σενάριο και ανέλαβαν την παραγωγή με απάλλαξε από μια μεγάλη δόση αγωνίας. Στην πραγματικότητα, μόνο όταν η ταινία ολοκληρώθηκε, κατάλαβα πόσο εύκολο θα ήταν το να μην έχει γίνει ποτέ. Τώρα τα πράγματα μου φαίνονται πιο δύσκολα. Έχω πια την εμπειρία του πόσο στρεσογόνα μπορεί να γίνει αυτή η διαδικασία, και επίσης την εμπειρία του μαύρου στην ΕΡΤ: τίποτα δεν δείχνει σίγουρο και τα πάντα μπορούν να στραβώσουν σε οποιαδήποτε φάση της παραγωγής μιας ταινίας.

* Η ταινία «Να Κάθεσαι και Να Κοιτάς» προβάλλεται ήδη στις αίθουσες

Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ