Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων στο 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Έχουν περάσει 70 χρόνια από το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων. Με αφορμή τη μαύρη αυτή επέτειο, ο σκηνοθέτης Ηλίας Γιαννακάκης ξετυλίγει το νήμα της ιστορίας, φτιάχνοντας ένα ντοκιμαντέρ για την εκτέλεση εκατοντάδων ανδρών των Καλαβρύτων από τους ναζί τον Δεκέμβριο του 1943 και τα γεμάτα φτώχεια και οδύνη χρόνια που ακολούθησαν.

Χρησιμοποιώντας αρχειακό υλικό και συνεντεύξεις από επιζώντες-πρωταγωνιστές της καταστροφής (παιδιά που έχασαν τους γονείς τους, τη μοναδική χήρα που ζει στην Ελλάδα), αλλά και από ανθρώπους που γνωρίζουν καλά τα γεγονότα (ιστορικούς, τον διευθυντή του Μουσείου για το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων και των Γερμανό δημοσιογράφο που αποκάλυψε την ιστορία στη Γερμανία) αναζητεί Ανθρώπους και Σκιές -όπως είναι και ο τίτλος του ντοκιμαντέρ του.

Ένα από τα ζητήματα που παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ (και προκάλεσαν αρκετές αντιδράσεις κατά την πρώτη προβολή του) είναι ο λεγόμενος καλαβρυτινός διχασμός: ο σκηνοθέτης επικεντρώνεται στο ζήτημα των ανταρτών και στο εάν η εκτέλεση από τους αντάρτες 80 περίπου Γερμανών αιχμαλώτων ήταν αυτή που οδήγησε τελικά στην τραγωδία των Καλαβρύτων.

Οι επιζώντες δεν έχουν καταλήξει: άλλοι δηλώνουν ότι αυτό θα γινόταν έτσι κι αλλιώς και άλλοι ότι πράγματι επηρέασε την απόφαση των Γερμανών.

Ο σκηνοθέτης παραθέτει τις διάφορες απόψεις (αν και υπάρχουν στιγμές που φαίνεται να κλίνει προς την δεύτερη άποψη). Στην αίθουσα δεν έλειψαν οι φωνές διαμαρτυρίας που μιλούσαν για «εξίσωση του αγώνα των ανταρτών με τις δολοφονίες των Ναζί».

«Αυτό που διαπίστωσα είναι ότι αυτό το ζήτημα είναι ένα ζήτημα που απασχολεί πολύ τους Καλαβρυτινούς. Δεν ήταν σκοπός μου να απαντήσω σε ερωτήματα τέτοιου τύπου, αυτός είναι σκοπός ενός ιστορικού και όχι ενός ντοκιμαντερίστα» είπε ο σκηνοθέτης, τονίζοντας ότι απλά ήθελε να παρουσιάσει τις διαφορετικές απόψεις.

Τελικά το Ολοκαύτωμα και οι ημέρες που ακολούθησαν αποτελεί ένα μόνο τμήμα του ντοκιμαντέρ. Ένα άλλο μέρος του επικεντρώνεται είτε στον διχασμό των Καλαβρύτων, είτε στη σχέση που διατηρούν οι κάτοικοι με τους Γερμανούς σήμερα.

Οι επιζώντες δεν κρύβουν ότι δεν μπορούν να τους συγχωρέσουν. Ο Ηλίας Γιαννακάκης μιλά και με τον Γερμανό δημοσιογράφο που αποκάλυψε την ιστορία στη Γερμανία.

Ο ίδιος λέει ότι τα εγκλήματα των ναζί στη Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα υπήρξαν για πολύ καιρό ένα κεφάλαιο άγνωστο στους Γερμανούς.

Ο τρόπος που βλέπουν τους Γερμανούς αποτελεί μία από τις ερωτήσεις που θέτει ο κινηματογραφιστής στους πρωταγωνιστές της ιστορίας (με τη μορφή «μισείτε τους Γερμανούς;»)

«Τι να συγχωρέσω; Που σκότωσαν τον πατέρα μου; Τον αδελφό μου; Πού γέμισαν την εφηβεία μου με δάκρυα και οδύνη; Ποιος θα μου τα φέρει πίσω αυτά;» λέει μία από τις γυναίκες που επέζησαν.

«Το βασικό μου πρόβλημα ήταν η συναισθηματική εμπλοκή. Επειδή το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, δεν ξέρω εάν αυτή λειτούργησε θετικά ή αρνητικά» λέει ο σκηνοθέτης.

Και σε ερώτηση πώς αντιμετωπίζουν αυτοί οι άνθρωποι την οικονομική κρίση, τονίζει: «Έχουν περάσει από την κόλαση. Η κρίση γι’ αυτούς είναι παιδική χαρά».

* Το ντοκιμαντέρ προβάλλεται ξανά την Πέμπτη στις 20:30.

Αποστολή: Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ