Όταν το σινεμά συναντά την ανατριχιαστική πραγματικότητα της βίας

Μπορεί ένα Φεστιβάλ να ζει αποκομμένο από την πραγματικότητα που συμβαίνει γύρω του; Η απάντηση είναι μάλλον όχι. Όπως οι Κάννες δεν μπορούσαν να «αγνοούν» τη συζήτηση για την έγκριση του νόμου των γάμων των ομοφυλοφίλων -δίνοντας το βραβείο τους στη Ζωή της Αντέλ-, έτσι και το Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Δράμας δεν θα μπορούσε να αγνοήσει την τραγωδία που λάμβανε χώρα τις ημέρες της διεξαγωγής του.

Επέλεξε, έτσι, να βραβεύσει το Red Hulk, μία ταινία που μιλά για την ατομική ευθύνη, την ψυχολογία της μάζας, το ολοένα και πιο αποκαλυπτικό πρόσωπο του νεοναζισμού.

Μπορεί τα μεγέθη να είναι διαφορετικά, αλλά η λογική είναι η ίδια. Ένα Φεστιβάλ καλείται να μιλήσει για τα όσα συμβαίνουν γύρω του. Και όσο επιτακτική και αν είναι η κρίση, άλλο τόσο επιτακτική είναι η ανάγκη να μιλήσουν οι ταινίες για τα φαινόμενα που αυτή προκαλεί.

Η ταινία της Ασημίνας Προέδρου ήταν, όμως, και καλή ταινία. Δημιουργώντας για τον ήρωά της ένα ασφυκτικό περιβάλλον, γεμάτο ανασφάλειες και ακυρώσεις, τον οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην αγκαλιά του νεοναζισμού.

Η Ασημίνα Προέδρου παρατηρεί με κατανόηση τον ήρωά της (τον ερμηνεύει ο αδελφός της σκηνοθέτιδος, Φρίξος Προέδρου, ο οποίος απέσπασε και βραβείο ανδρικής ερμηνείας στη Δράμα), αλλά χωρίς να τον «αθωώνει» από τις ευθύνες του.

Δεν είναι άνευ σημασίας το γεγονός ότι η ταινία φτιάχτηκε από γυναίκα. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι στην σύγχρονη Ελλάδα δεν μπορούν να υπάρξουν ανδρικές και γυναικείες ταινίες. Μόνο ταινίες με καυτά κοινωνικά θέματα.

Η Ασημίνα Προέδρου δεν ήταν η πρώτη μικρομηκάς που μίλησε για το φαινόμενο. Το Sphinx του Μενέλαου Καραμαγγιώλη ασχολείτο με το ίδιο θέμα, φέτος, όμως, η συγκυρία ήταν καταλυτική.

Η γυναικεία παρουσία ήταν έντονη τόσο στο Φεστιβάλ (20 γυναίκες σκηνοθέτησαν ή συν-σκηνοθέτησαν ταινίες), όσο και στα βραβεία. Εκτός από την μεγάλη νικήτρια, και το δεύτερο μεγάλο βραβείο απονεμήθηκε σε ταινία γυναίκας σκηνοθέτιδος (το Dead End της Τώνιας Μίσιαλη από την Κύπρο), ενώ σημαντικά βραβεία έλαβε η Γεννήτρια (σκηνοθετημένη από τη Νικολέττα Λεούση) και η Νικολέτα της Σόνια Λίζα Κέντερμαν.

Σίγουρα αυτές οι ταινίες ξεχώρισαν, όπως και η Άννα, άλλη αγαπημένη ταινία του Φεστιβάλ, του Κύπριου Σπύρου Χαραλάμπους, η οποία κατάφερε να παρουσιάσει μια μετανάστρια ως πρόσωπο και όχι ως κλισέ.

Μία άλλη ταινία που ξεχώρισε ήταν το Δεν Είμαι Τώρα Εδώ, το οποίο χρησιμοποιεί ευφυώς βιντεάκια από το Youtube για να μιλήσει με τρόπο ιδιαίτερα σύγχρονο για την ανάγκη συνεχούς καταγραφής της πραγματικότητας και για την απώλεια της ταυτότητας μέσα από αυτή τη διαδικασία.

Η Ραφή της Σάντρα Φασιό είναι μια υποδειγματική ταινία ερμηνειών, γυρισμένη σε έναν χώρο. Μια ταινία που μιλά με λόγια, σιωπές και βλέμματα, με δύο εξαιρετικούς ερμηνευτές (Νικήτας Τσακίρογλου, Μισέλ Βάλεϋ).

Η ποιότητα των περισσότερων ταινιών ήταν ανώτερη του μετρίου. Οι νέοι κινηματογραφιστές ξέρουν να δουλεύουν με τα εργαλεία που τους δίνονται. Σπάνια βλέπαμε ταινία με προβλήματα στην εικόνα ή στον ήχο, ενώ αρκετές ταινίες ξεχώριζαν για τη φωτογραφία τους και την σκηνοθετική ματιά τους.

Ενδιαφέρον είχε το γεγονός ότι εκτός από το κοινωνικό δράμα, είδαμε και άλλα είδη ταινιών στη Δράμα: επιστημονικής φαντασίας, κωμωδίες, πειραγμένες ρομαντικές κομεντί, ακόμα και ψευδοντοκιμαντέρ!

Αν υπάρχουν κάποιες παρατηρήσεις για το Φεστιβάλ, αυτές είναι ότι θα πρέπει να μειωθεί η διάρκεια της τελετής απονομής και ότι θα πρέπει να υπάρξει μια ακόμα πιο αυστηρή επιλογή ταινιών, καθώς και ένα «άνοιγμα» στους επιφυλακτικούς σκηνοθέτες που δεν θέλησαν να παρουσιάσουν τις ταινίες τους στη Δράμα.

Έντονη ήταν επίσης η αγωνία για το πώς το κλείσιμο της ΕΡΤ θα επηρεάσει τον χώρο του κινηματογράφου: για παράδειγμα ένα από τα ερωτήματα ήταν εάν θα συνεχιστεί το πρόγραμμα «μικροφίλμ» που ενισχύει την ελληνική ταινία μικρού μήκους.

Σταδιακά θα ξεκινήσει το ταξίδι των ταινιών μικρού μήκους ανά την Ελλάδα (στην Αθήνα θα προβληθούν από τις 31 Οκτωβρίου έως τις 6 Νοεμβρίου), δίνοντας στην ευκαιρία στους σινεφίλ να ανακαλύψουν τη νέα γενιά σκηνοθετών που θα μας απασχολήσουν σε λίγα χρόνια.

Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ