Για τον ποιητή του σινεμά Νίκο Νικολαΐδη μιλά στο in.gr ο σκηνοθέτης Χρήστος Χουλιάρας

Στο Directing Hell, ο Χρήστος Χουλιάρας μελετά το κινηματογραφικό σύμπαν του Νίκου Νικολαΐδη. Μιλά με συνεργάτες και ανθρώπους που υπήρξαν κοντά του και παρουσιάζει το πορτρέτο ενός μοναδικού καλλιτέχνη.

Κάνοντας μια αντίστροφη καταγραφή της πορείας του σκηνοθέτη, ο Χρ.Χουλιάρας ρίχνει μια νοσταλγική ματιά στη δημιουργική τρέλα του Νικολαΐδη, ενός δημιουργού απαισιόδοξου και ταυτόχρονα ρομαντικού, ενός ποιητή του σινεμά που το κοινό αγάπησε για την αλήθεια των ταινιών του.

Την Κυριακή 20 Ιανουαρίου διοργανώνεται στο Cafe Floral μια βραδιά αφιερωμένη στο έργο του Νίκου Νικολαΐδη, όπου θα προβληθεί και το Directing Hell.

Με συντονιστή της εκδήλωσης τον ηθοποιό Τάκη Σπυριδάκη,το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει δωρεάν το ντοκιμαντέρ, παρουσία του σκηνοθέτη, ενώ θα ακολουθήσει πάρτι με αγαπημένες μουσικές του Νικολαΐδη.

Το in.gr συνάντησε τον Χρήστο Χουλιάρα στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο του 14ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, όπου είχε προβληθεί το Directing Hell και προσπάθησε να μπει για λίγο στο μυαλό του Νικολαΐδη, της ποιητικής αυτής ιδιοφυΐας των εικόνων.

• Πώς γνώρισες τον Νικολαΐδη;

Ήμουν βοηθός του Νίκου στις τρεις τελευταίες ταινίες του (Θα σε δω στην Κόλαση Αγάπη μου, Ο Χαμένος τα Παίρνει Όλα, Zero Years). Και ήμασταν και φίλοι. Κοινή μας αγάπη το σινεμά.

• Πώς αποφάσισες να κάνεις ένα ντοκιμαντέρ για αυτόν;

Η ιδέα για το ντοκιμαντέρ ήρθε από την κόρη του την Θεοδώρα. Δυο χρόνια μετά τον θάνατο του Νίκου, πέθανε και ο μοντέρ του. Οι συνεργάτες του Νίκου είχαν αρχίσει να φεύγουν και η οικογένειά του σκέφτηκε ότι ίσως να είχε έρθει η ώρα να συγκεντρωθεί ένα υλικό από όλες αυτές τις συνεργασίες. Με κάλεσαν και μου το ανέθεσαν. Αλλά και έναν χρόνο πριν πεθάνει ο Νίκος είχαμε συζητήσει την πιθανότητα ενός ντοκιμαντέρ. Εκείνος, βέβαια, γέλαγε, αλλά έλεγε ότι εάν το αναλάμβανα εγώ και μία άλλη κοπέλα, υπό την επίβλεψή του, τότε μόνο θα δεχόταν να το κάνει.

• Στο Directing Hell τον βλέπουμε να μιλά και ο ίδιος στην κάμερα. Μιλά σε σένα;

Η συνέντευξη ήταν του Γιάννη Σολδάτου και υπήρχε και σε μια συλλογή με τις ταινίες του που είχε κυκλοφορήσει, καθώς και στο YouTube. Εγώ ζήτησα από τον Γιάννη τη συνέντευξη και την έφερα στα δικά μου πρότυπα (της άλλαξα για παράδειγμα το frame) και χρησιμοποίησα κομμάτια που ο ίδιος δεν είχε χρησιμοποιήσει. Σκέφτηκα, δηλαδή, να βάλω τον Νίκο να σχολιάζει όλα αυτά που λένε οι υπόλοιποι γι’ αυτόν.

• Ποιος ήταν ο στόχος σου όταν άρχισες να κάνεις το ντοκιμαντέρ αυτό;

Το σημαντικό για μένα είναι να δει κάποιος το ντοκιμαντέρ και να πει: ποιος είναι ο Νίκος Νικολαΐδης; Ας δω και τις ταινίες του… Επίτηδες, δεν ασχολήθηκα με τα βιβλία, με το θεατρικό και με τα διαφημιστικά του. Αποφάσισα να ασχοληθώ μόνο με το κινηματογραφικό του έργο.

• Γιατί επέλεξες να μιλήσεις αντιστρόφως για τις ταινίες του;

Δεν είμαι πολύ έμπειρος στο ντοκιμαντέρ, προτιμώ τις ταινίες μεγάλου μήκους. Όταν μου το ανέθεσαν σκέφτηκα ότι θα πρέπει να έχει κάτι διαφορετικό. Και έψαχνα τρόπους να παρουσιάσουμε το έργο του Νίκου κάπως διαφορετικά. Ο Νίκος είναι σαν να έχει δύο πορείες. Η μία μέχρι το Singapore Sling -που πολλοί θεωρούν ως το αποκορύφωμα της καριέρας του- και οι άλλες ταινίες που έκανε μετά. Ξεκινήσαμε με την ιδέα ότι το Singapore Sling θα είναι στη μέση. Σκεφτήκαμε να βάλουμε στην αρχή το Zero Years που κάποιοι το θεωρούν αδύναμο –δεν συμμερίζομαι την άποψή τους- και να καταλήξουμε στην Ευρυδίκη, για την οποία ο ίδιος ο Νίκος έχει πει ότι τη θεωρεί την πιο άρτια αισθητικά ταινία του.

• Εσένα, ποια είναι η αγαπημένη σου ταινία του Νικολαΐδη;

Η πρώτη ταινία του Νίκου που είδα είναι η αγαπημένη μου. Η Πρωινή Περίπολος. Τι να πρωτοθυμηθώ; Τα κείμενα; Τη φωτογραφία; Την σκηνοθεσία; Είναι διαφορετική από τις άλλες ταινίες του. Μόλις την είδα, δεν πίστευα ότι είναι ελληνική ταινία. Την είχα δει το 1987 στο σινεμά. Θυμάμαι, μαζί με το Ρόμποκοπ την είχα δει. Και είναι πολύ ενδιαφέρον ότι ο ίδιος δεν ήθελε να μιλά για την Πρωινή Περίπολο. Νομίζω αυτό γινόταν γιατί η ταινία αυτή περιείχε όλα τα ζητήματα για τα οποία ήθελε να μιλήσει: θάνατος, αγάπη. Τίποτα δεν είναι τυχαίο σε αυτή την ταινία. Έχει και πάρα πολλές σινεφίλ αναφορές, από αυτές που του άρεσε να κάνει συχνά στο σινεμά του. Την έχει γυρίσει στην Αθήνα και δεν το πιστεύεις. Αφού είδα την Πρωινή Περίπολο, έψαξα να δω τις άλλες ταινίες του, είδα το Singapore Sling και αναρωτήθηκα ποιος είναι αυτός ο σκηνοθέτης που κάνει τέτοιες ταινίες; Σκεφτόμουν πόσο θα ήθελα να συνεργαστώ μαζί του. Ήρθε κι αυτό. Από μόνο του.

• Γιατί θεωρείς ότι δεν επιδίωξε μια διεθνή καριέρα; Οι ταινίες του θα μπορούσαν να έχουν μεγάλη απήχηση σε ένα κοινό στο εξωτερικό…

Συμφωνώ. Έχουν γίνει κινήσεις προς τα έξω από την οικογένειά του. Ο Νίκος ποτέ δεν επιδίωξε να βγουν οι ταινίες του προς τα έξω. Δεν τον ενδιέφερε. Το λέει και ο Παναγιωτόπουλος, ότι για να γίνει κάτι τέτοιο χρειαζόταν τρομερή ενέργεια.

• Φαντάζομαι ότι τότε ήταν δύσκολο να κάνεις τις ταινίες σου και να προβληθούν στην Ελλάδα, όχι να βγουν και στο εξωτερικό…

Ακριβώς όπως το λες είναι. Έπρεπε να βγουν κόπιες, να τρέξεις. Δεν ασχολήθηκε. Δεν βοηθούσε και ο κρατικός μηχανισμός. Υπήρχαν, βέβαια, κάποιες προτάσεις να προβληθεί το έργο του προς τα έξω. Εγώ πιστεύω ότι βαριότανε. Έλεγε «καλά είμαι κι εδώ». Ήταν τέτοιος άνθρωπος ο Νίκος. Στο εξωτερικό θα είχε την ευκαιρία να κάνει περισσότερα πράγματα, αλλά θα είχε κάποιον πάνω από το κεφάλι του. Εδώ έκανε το Singapore Sling και το έκανε έτσι όπως ήθελε. Έξω δεν ξέρω αν θα μπορούσε να κάνει το ίδιο. Αν του έλεγε κάποιος «έλα έξω να κάνεις την ταινία που θέλεις», πιστεύω ότι θα πήγαινε.

• Τι άνθρωπος ήταν ο Νίκος Νικολαΐδης;

Θα κατάλαβες από το ντοκιμαντέρ ότι ήταν δύσκολος άνθρωπος. Ειδικά στο γύρισμα. Γινόταν έξαλλος αν κάτι δεν λειτουργούσε ή δεν πήγαινε καλά. Τα είχε όλα μέσα στο κεφάλι του. Έκανε έναν χρόνο πρόβες, τα σχεδίαζε όλα από πριν, τα storyboards. Ερχόταν στο γύρισμα έτοιμος. Όταν δεν έβγαινε αυτό που ήθελε, εξοργιζόταν. Το βαριόταν το γύρισμα. Υπάρχουν σκηνοθέτες που δεν θέλουν να τελειώσουν τα γυρίσματα. Ο Νίκος ήταν το αντίθετο. Πέρναγε πολύ καλά πριν και μετά, στο μοντάζ. Και μαζί είχαμε τσακωθεί δυο-τρεις φορές και, μάλιστα, άγρια. Αλλά σαν άνθρωπος ήταν εξαιρετικός. Κάναμε υπέροχες συζητήσεις, βλέπαμε ταινίες, είχε απίστευτες κινηματογραφικές γνώσεις –όλη του η ζωή ήταν σινεμά. Ο ίδιος έλεγε: «Ζω το σινεμά 24 ώρες το 24ωρο». Και ο Τάκης Σπυριδάκης το λέει: «Αυτό που με εξόργιζε στον Νίκο ήταν ότι όλη τη ζωή του τη ζούσε σαν ταινία». Αυτό προσπάθησα να δείξω στο ντοκιμαντέρ. Ο Νίκος ήταν και πολύ κλειστός. Από κάποιο σημείο και μετά δεν έβγαινε από το σπίτι. Όσο για το δύσκολος, αν έχεις πολύ ταλέντο, τότε ενδέχεται να είσαι δύσκολος άνθρωπος γιατί βιώνεις διαφορετικά τα πράγματα.

• Πώς είναι για έναν σκηνοθέτη να κάνει μια ταινία για έναν σκηνοθέτη;

Θα κάνω αλλιώς την ερώτηση: πώς είναι για έναν σκηνοθέτη να κάνει μια ταινία για έναν πολύ μεγάλο σκηνοθέτη; Πολύ δύσκολο. Όσο και να προσπαθείς να ξεπεράσεις αυτό το άγχος, είναι ο Νικολαΐδης. Στην Ελλάδα έχει ένα φανατικό κοινό. Ήταν δύσκολο λόγω της φύσης και του χαρακτήρα του Νικολαΐδη. Αν και τον έζησα, προσπάθησα να αποστασιοποιηθώ όσο περισσότερο γίνεται. Είχα τρομερό άγχος εάν η δουλειά μου θα υποστηρίξει το έργο του Νίκου. Ωστόσο, δεν έκανα μια αγιογραφία. Είναι μια άλλη ματιά στο έργο του που μπορεί να ωθήσει κάποιους να ψάξουν περισσότερο το σινεμά του. Προσπάθησα να κρατήσω το ντοκιμαντέρ ουδέτερο. Δεν με ενδιέφερε να πω τι σπουδαίος σκηνοθέτης ήταν. Άλλωστε, είχε και θετικά και αρνητικά. Στο τέλος λέει κάτι η Ροζίτα Σώκου, πολύ σημαντικό: «Αν δεν τον λάτρευες, δεν θα τον ανεχόσουν». Αυτό χαρακτηρίζει πολύ τον Νίκο.

Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ