Ε ora? Τα σενάρια για την Ιταλία μετά την παραίτηση Ρέντσι

Το ιταλικό δημοψήφισμα έφερε την παραίτηση του πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι και η Ρώμη επιστρέφει σε κατάσταση πολιτικής έκτακτης ανάγκης, ψάχνοντας την επόμενη ημέρα. Η διαδικασία που θα ακολουθήσει στους πολιτικούς διαδρόμους της Ρώμης χρειάζεται γερά νεύρα και «μαέστρος» θα είναι ο πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα -η έκβαση όμως είναι άγνωστη, καθώς οι παίκτες παίζουν στα τυφλά, και τα σενάρια ξεκινούν από κυβέρνηση που θα εξαντλήσει τη θητεία και φτάνουν μέχρι το στήσιμο κάλπης.

Διαβάστε επίσης

• Ρέντσι: Έχασα, αναλαμβάνω την ευθύνη, παραιτούμαι
• Ηχηρό «Nο» των Ιταλών, βαριά ήττα για τον Ρέντσι
• Ιταλική καταιγίδα, οι Γκριλίνι φαντάζονται κυβέρνηση και η Λέγκα ζητά εκλογές

O βασικός νόμος που πρέπει κανείς να έχει πάντοτε υπόψη του όταν πρόκειται για τους ιταλούς πολιτικούς συνοψίζεται σε ένα απόφθεγμα: «Οι αρχαίοι Έλληνες εφηύραν τη Δημοκρατία, αλλά οι αρχαίοι Ρωμαίοι εφηύραν την πολιτική».

Η πράξη δημοκρατίας ήταν το δημοψήφισμα, και πέρασε την Κυριακή. Τώρα αναλαμβάνει η «τέχνη» της πολιτικής, οι συσχετισμοί δυνάμεων των πολιτικών παραγόντων και το ποιος θα καταφέρει να επιβάλει τι για μία συνισταμένη που θα προκύψει από τους περιορισμούς της στιγμής, το παζάρι με τα ονόματα και τις επιδιώξεις του κάθε στρατοπέδου. Οι διάδρομοι της Ρώμης ήταν πάντα πρόσφορο σκηνικό για πολιτικά θρίλερ, και τις επόμενες εβδομάδες αυτή η φήμη θα επιβεβαιωθεί για άλλη μία φορά.

Τα δεδομένα έχουν ως εξής: Ισχυρότερο μπλοκ στην ιταλική Βουλή παραμένει αυτήν την στιγμή το Δημοκρατικό Κόμμα (μέχρι πρότινος, του Ματέο Ρέντσι). Στη Γερουσία επικρατεί χάος, και την κυβέρνηση στήριζε η συνεργασία με κόμματα της κεντροδεξιάς.

Οπότε, κάθε λύση περνάει αναγκαστικά από το Δημοκρατικό Κόμμα, το οποίο κρατά το ισχυρότερο χαρτί, αλλά βρίσκεται και στη δυσκολότερη θέση -μόλις «καταψηφίστηκε» (έστω και εμμέσως) ένας πρωθυπουργός του, ενώ τμήμα του ήταν εναντίον της μεταρρύθμισης που τέθηκε στην κάλπη.

Το βασικό ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσει η Ρώμη είναι εάν θέλει κυβέρνηση ή εάν θέλει εκλογές. Το σενάριο των εκλογών αμέσως είναι το περιπλοκότερο, επειδή πρακτικά ο εκλογικός νόμος βρίσκεται στον αέρα.

Ρόλος του εκάστοτε ιταλού προέδρου είναι να φροντίζει πάντοτε για την πολυπόθητη σταθερότητα, για αυτό και το πρώτο που θα επιδιώξει ο Ματαρέλα είναι να βρει κάποιον να του δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.

Αν αυτή θα είναι κυβέρνηση λίγων μηνών με στόχο απλώς να ξεκαθαρίσει το τοπίο με τον εκλογικό νόμο ώστε να στηθούν κάλπες το γρηγορότερο δυνατό θα φανεί από τους συσχετισμούς. Αν αυτό γίνει, θα πρόκειται για κυβέρνηση τεχνοκρατών που επίσης θα κληθεί (εκ των πραγμάτων) να διαχειριστεί άμεσα τον επόμενο προϋπολογισμό.

Το δεύτερο υπο-σενάριο είναι κανονική νέα κυβέρνηση που θα εξανλτήσει τη θητεία μέχρι το 2018. Για αυτό τα πράγματα είναι εξίσου περίπλοκα, όμως η Ρώμη έχει εμφανιστεί και άλλες φορές στο παρελθόν αρκετά ευέλικτη.

Το σενάριο εκλογών είναι κάτι που κοιτά με καλό μάτι στην παρούσα φάση μόνο το Κίνημα Πέντε Αστέρων (M5S) του Μπέπε Γκρίλο και η Λέγκα του Βορρά του Σαλβίνι. Και οι δύο ποντάρουν σε ενίσχυση της δυναμικής τους, όπως καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις (και με τον αέρα του «no» στο δημοψήφισμα, στο οποίο είχαν επενδύσει). Τα υπόλοιπα κόμματα όμως, για τον ίδιο ακριβώς λόγο, θέλουν να το αποφύγουν.

Σε πρώτη φάση όμως, χρειάζεται πρωθυπουργός. Ο Ματαρέλα ενδεχομένως να ήθελε (αν, θεσμικά, κλίνει στην σταθερότητα) να προτείνει ξανά στον Ρέντσι να σχηματίσει εκ νέου κυβέρνηση -με το επιχείρημα πως το δημοψήφισμα ήταν μόνο για τη συνταγματική αναθεώρηση κι όχι για τον ίδιο. Τμήμα του PD επίσης θα το έβλεπε θετικά, αλλά αυτό φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο δεδομένης όχι μόνο της στάσης του Ρέντσι αλλά και του τραύματος από την κάλπη της Κυριακής (με την ακόμη μεγαλύτερη του αναμενόμενου επικράτηση του «όχι»).

ΕΚεί ξεκινάει η ονοματολογία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκτίμηση της Repubblica: Το πρόσωπο που θα επιλεγεί θα έχει να κάνει με την ανάγκη στην οποία θα βρεθεί η Ρώμη τις επόμενες εβδομάδες.

Αν επικρατήσει φόβος για τις οικονομικές προοπτικές της χώρας, αν η ανησυχία στις αγορές έχει διάρκεια και αγγίξει και την Ευρωζώνη, η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να λειτουργήσει ως «εγγυητής» της οικονομίας. Σε αυτό το σενάριο (που είναι σε πρώτη φάση σενάριο τεχνοκρατικής κυβέρνησης), πιθανότερος και καταλληλότερος για πρωθυπουργός θεωρείται ο νυν υπουργός Οικονομικών Πιερ Κάρλο Πάντοαν.

Αν αντιθέτως το κλίμα δεν είναι τόσο οξύ για την ιταλική οικονομία, και η Ρώμη συνεχίσει να κινείται σε σενάριο μεταβατικής κυβέρνησης, το κυριότερο που θα πρέπει να ξεκαθαρίσει η επόμενη κυβέρνηση είναι το θεσμικό και ο εκλογικός νόμος. Για αυτή τη λειτουργία, καταλληλότερος θεωρείται ο πρόεδρος της Γερουσίας Πιέρο Γκράσο, που επίσης προέρχεται από το PD αλλά δεν είναι «ρεντσικός», οπότε θα συνιστά την απαραίτητη τομή.

Το σενάριο ωστόσο αλλάζει κάπως για την περίπτωση που η Ρώμη κινηθεί προς «κανονική» κυβέρνηση που θα εξαντλήσει την θητεία. Εκεί, τα ονόματα θα ήταν διαφορετικά και οι προβλέψεις παρακινδυνευμένες: Από τον Ντάριο Φραντσεσκίνι και τον Πάολο Τζεντιλόνι μέχρι τον Ρομάνο Πρόντι. Σε αυτό το σενάριο η μάχη θα είναι ακόμη σφοδρότερη στο στρατόπεδο του PD μεταξύ των «ρεντσικών» και των υπόλοιπων.

Επιμέλεια: Β. Ψυχογιός

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ