Κίνα και Ρωσία έρχονται πιο κοντά, απέναντι στην ηγεμονία των ΗΠΑ

Η Μόσχα και το Πεκίνο δεν μοιράζονται μόνο τα μήκους περίπου 4.000 χιλιομέτρων κοινά σύνορά τους: Οι οικονομίες τους, που κυριαρχούνται από κρατικές επιχειρήσεις και ολιγαρχίες, οι εμπορικές τους σχέσεις, η επιθυμία τους να περιορίσουν την αμερικανική ισχύ και να παρουσιάσουν ένα εναλλακτικό μοντέλο στη δυτική διπλωματία αποτελούν επίσης κοινά χαρακτηριστικά. Αποκαλύπτουν την ανάδυση μιας νέας συμμαχίας, αν και παλιές διαμάχες και συγκρουόμενα συμφέροντα καθιστούν τη σχέση τους περίπλοκη, όπως γράφει σε εκτενές ρεπορτάζ της η βρετανική εφημερίδα «The Guardian».

Οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Κίνας εξαπλασιάστηκαν στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Πέρυσι υπέγραψαν τη μεγαλύτερη συμφωνία φυσικού αερίου στην Ιστορία. Τον περασμένο Μάιο ρωσικά και κινεζικά πλοία πραγματοποίησαν κοινές ρωσικές ασκήσεις στη Μεσόγειο, ενώ τον ερχόμενο Σεπτέμβριο οι ηγέτες των δύο χωρών θα σταθούν πλάι-πλάι στο Πεκίνο στην 70ή επέτειο από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πόσο στέρεη όμως δείχνει να είναι αυτή η υπό διαμόρφωση υπερσυμμαχία; Ο «Guardian» παρουσιάζει τους συσχετισμούς ισχύος μεταξύ των δύο κρατών σε διάφορους τομείς.

Όσον αφορά τη γεωπολιτικά, για την Κίνα ένας από τους πρωταρχικούς λόγους που επιθυμεί στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία είναι η δυνατότητα που θα τους δοθεί να προκαλέσουν την παγκόσμια ηγεμονία των Ηνωμένων Πολιτειών. Και ενώ στην Κίνα πληθαίνουν οι φωνές που καλούν για μια πιο συνεκτική στρατηγική συμμαχία με τη Ρωσία, εντάσεις μεταξύ των δύο πλευρών εμποδίζουν τον σχηματισμό της. Για παράδειγμα, η Κεντρική Ασία. Ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ σχεδιάζει τον «νέο δρόμο του μεταξιού» χρησιμοποιώντας τα δισεκατομμύρια της χώρας για να βοηθήσει γείτονες και περιφερειακούς συμμάχους να αναπτυχθούν και με αυτόν τον τρόπο εμμέσως υποστηρίζει την ανάπτυξη στο εσωτερικό και τη διεύρυνση της κινεζικής ήπιας ισχύος.

Ωστόσο πρόκειται για την παραδοσιακή σφαίρα επιρροής της Ρωσίας και οποιαδήποτε κινεζική παρουσία εκεί η οποία εκτείνεται πέρα από τις εμπορικές συμφωνίες θα προκαλέσει τριγμούς στις σχέσεις με τη Μόσχα. «Η Κίνα παραδέχεται ντε φάκτο ότι η Ρωσία έχει συμφέροντα στην Ανατολική Ευρώπη, η Ρωσία παραδέχεται ότι η Κίνα έχει συμφέροντα στην περίμετρο των συνόρων της, και ακόμη και αν καμία από τις δύο δεν θα βοηθήσει ενεργά τον εταίρο της στην Ουκρανία ή στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, διατηρούν μια ευνοϊκή ουδετερότητα» σχολίασε ο Ντμίτρι Τρενίν του Carnegie Moscow Center.

Σχετικά με το «μοντέλο ηγεσίας», ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην Κίνα, όπου τον αντιμετωπίζουν ως έναν ισχυρό ηγέτη που ενίσχυσε την εθνική υπερηφάνεια. Τον θαυμάζουν και για τις ημίγυμνες φωτογραφίσεις του: «Ο Πούτιν είναι γοητευτικός άνδρας» είπε μια μεσήλικη γυναίκα από την Κίνα όταν ρωτήθηκε τι μήνυμα θέλει να στείλει στη Ρωσία. Από την πλευρά τους, οι Ρώσοι δεν είναι εξίσου θερμοί προς τον κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος διατηρεί μετριοπαθέστερο προφίλ σε σχέση με τον ρώσο ομόλογό του.

Το εμπόριο βρίσκεται φυσικά στην πρώτη γραμμή: Το ενδιαφέρον της Κίνας για τις ρωσικές εξαγωγές επικεντρώνεται στους φυσικούς πόρους και στον στρατιωτικό εξοπλισμό. Η Κίνα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας μετά την Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ η Ρωσία μόλις που βρίσκεται μέσα στους 10 πρώτους εμπορικούς εταίρους της Κίνας. Η Μόσχα ελπίζει ότι το Πεκίνο θα βοηθήσει στη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, αφού τα δυτικά κεφάλαια στέρεψαν τον περασμένο χρόνο. Κάποιες κινεζικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τα οικονομικά προβλήματα της Ρωσίας ως ευκαιρία για να επενδύσουν στη χώρα.

Βασικός παράγοντας είναι επίσης η ενεργειακή συνεργασία. Η Ρωσία και η Κίνα συνάπτουν ενεργειακές συμφωνίες, αλλά στην πραγματικότητα έχουν δυσκολευθεί να υλοποιήσουν προηγούμενες συμφωνίες. Οι αγωγοί που ανακοινώθηκαν την τελευταία δεκαετία ακόμη δεν έχουν κατασκευαστεί εξαιτίας διαφωνιών για την τιμή αλλά και άλλων προβλημάτων. Αναλυτές εκτιμούν ότι η ενεργειακή συνεργασία θα ενισχυθεί καθώς η Ρωσία ψάχνει εναλλακτικές για να αντικαταστήσει την πολιτικά δύσκολη ευρωπαϊκή αγορά. Τον περασμένο χρόνο η Κίνα διαδέχθηκε τη Γερμανία ως ο υπ’ αριθμόν 1 αγοραστής ρωσικού αργού πετρελαίου.

Όσον αφορά το στρατιωτικό πεδίο, οι ρωσικές πωλήσεις όπλων στην Κίνα ανέρχονται σε 1 δισ. δολάρια τον χρόνο και οι Ρώσοι στο παρελθόν ήταν διστακτικοί στο να πουλάνε σύγχρονο στρατιωτικό εξοπλισμό στο Πεκίνο.

Όμως η πρόσφατη ανακοίνωση συμφωνίας για την πώληση πυραυλικών συστημάτων S-400 στην Κίνα αναβάθμισε τη σχέση τους. Μετά την κρίση στην Ουκρανία οι λόγοι της προσέγγισης Ρωσίας και Κίνας ήταν πολιτικοί. Τώρα η Ρωσία έχει ένα σημαντικό κίνητρο να αναπτύξει τις σχέσεις της με την Κίνα επειδή οι σχέσεις της με τη Δύση είναι προβληματικές και η Κίνα είναι ο μοναδικός μεγάλος παίκτης στον κόσμο που μπορεί να θεωρηθεί σημαντικός οικονομικός, γεωπολιτικός και σε κάποιον βαθμό στρατιωτικός σύμμαχος.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ