Οργανωμένη σε ένα πλέγμα θρησκευτικών και πολιτικών θεσμών η εξουσία στο Ιράν

95

Η κεντρική εξουσία στο Ιράν είναι οργανωμένη γύρω από ένα σύνολο προσώπων και θεσμών που σε μεγάλο βαθμό προέρχονται απευθείας από το χώρο της ισλαμικής θρησκείας και στελεχώνουν εκτελεστικά όργανα με ισχυρή επιρροή στην καθημερινή άσκηση της κρατικής εξουσίας, τη Δικαιοσύνη, τις ένοπλες δυνάμεις και τα σώματα ασφαλείας. Οι σχέσεις των οργάνων και θεσμών μεταξύ τους είναι αρκετά περίπλοκες.

Κεφαλή της πολιτειακής εξουσίας, όπως διαμορφώθηκε μετά την Ισλαμική Επανάσταση το 1979, με την οποία ανατράπηκε ο σάχης, δηλαδή ο βασιλιάς, είναι ο ανώτατος πνευματικής ηγέτης. Οι εξουσίες του είναι ευρύτατες και περιλαμβάνουν τον διορισμό και την επικύρωση όχι μόνο του προέδρου του Ιράν αλλά και προσώπων σε θέσεις-κλειδιά του κρατικού μηχανισμού: στο Συμβούλιο των Φρουρών, στο στρατό, στη ραδιοτηλεόραση. Ο ανώτατος ηγέτης θεωρητικά μπορεί να καθαιρεθεί από το όργανο που τον εξέλεξε, το Συμβούλιο των Ουλεμάδων που αποτελείται από 86 θρησκευτικούς ηγέτες εκλεγμένους για οκταετή θητεία.

Ο πρόεδρος του Ιράν και η κυβέρνηση ασκούν την εκτελεστική εξουσία στη χώρα, αν και για πολλά ζητήματα -κυρίως όσα έχουν να κάνουν με την ασφάλεια και τις ένοπλες δυνάμεις- τον αποφασιστικό και συχνά το μοναδικό λόγο έχει ο ανώτατος ηγέτης. Παραταύτα, ο πρόεδρος είναι το πρόσωπο που εκπροσωπεί τη χώρα στο εξωτερικό και διαχειρίζεται την πολιτική σε οικονομικά ή κοινωνικά ζητήματα. Η θητεία του είναι τετραετής και έχει δικαίωμα ανανέωσης για άλλη μία θητεία.

Το Κοινοβούλιο του Ιράν με 290 μέλη εκλεγμένα για τέσσερα χρόνια επικυρώνει νομοσχέδια και τον προϋπολογισμό.

Οι νόμοι ελέγχονται για τη συνταγματικότητά τους και τη συμφωνία τους με τον ισλαμικό νόμο από το Συμβούλιο των Φρουρών. Πρόκειται για ένα δωδεκαμελές όργανο νομικών διορισμένων από τον ανώτατο ηγέτη και το Κοινοβούλιο με αρμοδιότητες συνταγματικού ελέγχου και εξακρίβωσης της συμμόρφωσης των νόμων με τον ισλαμικό νόμο, τη Σαρία. Το Συμβούλιο μπορεί να αναπέμπει νόμους στο Κοινοβούλιο.

Η δικαστική εξουσία, τυπικά ανεξάρτητη αλλά σε μεγάλο βαθμό ελεγχόμενη από την θρησκευτική/πολιτική εξουσία εκδίδει αποφάσεις με βάση τη Σαρία. Εκτός από τα δικαστήρια για τις ποινικές και αστικές υποθέσεις των πολιτών, αλλά και τα ειδικά δικαστήρια για τους θρησκευτικούς ηγέτες, υπάρχουν και επαναστατικά δικαστήρια που συστήθηκαν μετά το 1979 και διαχειρίζονται θέματα που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια.

Δίπλα σε αυτό το σύστημα πολιτικών και θρησκευτικών θεσμών λειτουργούν, έχοντας μάλιστα τεράστια επιρροή στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας, οι Φρουροί της Επανάστασης που ελέγχονται πλήρως από τον ανώτατο πνευματικό ηγέτη και τον πρόεδρο.

Ανεξάρτητοι από τις τακτικές ένοπλες δυνάμεις της χώρας, οι Φρουροί έχουν δικά τους σώματα και για τα τρία όπλα και ελέγχουν ευαίσθητους τομείς όπως το πυραυλικό πρόγραμμα. Επιπλέον, ελέγχονται. Οι Φρουροί αναμιγνύονται με διάφορους τρόπους στην οικονομική ζωή του Ιράν, όπως οι κατασκευές και η βιομηχανία αποκομίζοντας πολύ μεγάλα κέρδη.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ