Νόμπελ φυσικής για τη δημιουργία του «συμπυκνώματος Μπόσε – Αϊνστάιν»

1

Ανακοινώθηκε σήμερα, Τρίτη, το βραβείο Νόμπελ Φυσικής για το έτος 2001. Δίνεται από κοινού στους Έρικ Κόρνελ, Βόλφγκανγκ Κέτερλε και Καρλ Γουίμαν, για την πειραματική επίτευξη του «συμπυκνώματος Μπόσε – Αϊνστάιν», μιας «νέας» κατάστασης της ύλης που θα μπορούσε να παρομοιαστεί με ακτίνα «λέιζερ» από σωματίδια ύλης.

Οι ακτίνες λέιζερ διαφέρουν από το κανονικό φως στο ότι τα φωτόνια μιας ακτίνας λέιζερ έχουν όλα την ίδια ακριβώς ενέργεια και η ταλάντωσή τους είναι απόλυτα συγχρονισμένη. Όπως αναφέρει στη σχετική της ανακοίνωση η Βασιλική Ακαδημία Επιστημών της Σουηδίας. οι επιστήμονες προσπαθούσαν από καιρό να επιβάλουν παρεμφερή συμπεριφορά σε σωματίδια ύλης.

Αυτό ήταν το επίτευγμα των τριών φετεινών βραβευθέντων. Κατάφεραν να δημιουργήσουν το λεγόμενο «συμπύκνωμα Μπόσε – Αϊνστάιν», και να μελετήσουν τις θεμελιώδεις ιδιότητές του.

Η ύπαρξη της νέας αυτής κατάστασης της ύλης είχε προβλεφθεί θεωρητικώς κατά τη δεκαετία του ΄20, όταν ο Ινδός φυσικός Σατιέντρα Ναθ Μπόσε έστειλε στον Αϊνστάιν κάποια προκαταρκτικά αποτελέσματα υπολογισμών σχετικά με τις ιδιότητες των φωτονίων. Ο Αϊνστάιν προέβλεψε ότι, αν άτομα κάποιων αερίων ψυχθούν σε επαρκώς χαμηλή θερμοκρασία, θα αποκτήσουν την ίδια ενεργειακή κατάσταση.

Ύστερααπό εβδομήντα χρόνια οι Αμερικανοί Κόρνελ και Βήμαν κατάφεραν να κατεβάσουν τη θερμοκρασία δύο χιλιάδων περίπου ατόμων ρουβιδίου σε θερμοκρασία 20nK (20 δισεκατομμυριοστών του βαθμού Κέλβιν πάνω από το απόλυτο μηδέν), υλοποιώντας και πειραματικά τη θεωρητική πρόβλεψη των Μπόσε – Αϊνστάιν. Σε ανεξάρτητες μελέτες του την ίδια περίπου εποχή ο Γερμανός Βόλφγκανγκ Κέτερλε κατάφερε να δημιουργήσει συμπύκνωμα Μπόσε – Αϊνστάιν χρησιμοποιώντας πολύ περισσότερα άτομα νατρίου. Ο Κέτερλε κατάφερε, μάλιστα, να φτιάξει έναν πίδακα από μικρές σταγόνες συμπυκνώματος, ένα είδος υλικής ακτίνας λέιζερ, με άλλα λόγια.

Σύμφωνα με τη Σουηδική Ακαδημία, οι εφαρμογές της νέας αυτής κατάστασης της ύλης αναμένονται πολλές σε τομείς όπως οι μετρήσεις ακριβείας και η νανοτεχνολογία.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ