Γερμανός, ένα ξενόφερτο φυτό που επελαύνει στην Ελλάδα

Μοιάζει ελαφρώς με τη ντοματιά, έχει όμως μοβ λουλούδια και είναι δηλητηριώδες. Ένα αμερικανικό φυτό που έφτασε στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1920 και βαφτίστηκε «γερμανός» έχει πλέον εξαπλωθεί σε όλη τη χώρα ακολουθώντας το οδικό δίκτυο, ακόμα και σε προστατευόμενες περιοχές.

Το ξενόφερτο είδος Solanum elaeagnifolium μπορεί δυνητικά να ανατρέψει τις ισορροπίες των ελληνικών οικοσυστημάτων, αφού είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπιστεί και ανταγωνίζεται ντόπια είδη.

«Το φυτό «ακολουθεί» τους οδικούς άξονες, γιατί οι στρογγυλοί καρποί του παρασύρονται από τα διερχόμενα αυτοκίνητα και εξαπλώνονται ταχύτατα. Μάλιστα, όσο πιο πολύπλοκο το οδικό δίκτυο, τόσο περισσότεροι είναι οι πληθυσμοί» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δρ Νίκος Kρίγκας του Τμήματος Βιολογίας στο ΑΠΘ, ο οποίος έχει διανύσει χιλιάδες χιλιόμετρα στο επαρχιακό οδικό δίκτυο, καταγράφοντας την εξάπλωση του εισβολέα.

Η μελέτη του παρουσιάστηκε στο Πανελλήνιο Συνέδριο Οικολογίας.

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι το Solanum elaeagnifolium ανήκει στην οικογένεια των σολανίδων (ή στρυχνοειδών), στην οποία ανήκουν επίσης η ντοματιά, η πατατιά, η πιπεριά, η μελιτζάνα και ο καπνός.

Όλα αυτά τα είδη κατάγονται από την Αμερική.

Αστικός μύθος

Το φυτό εντοπίστηκε αρχικά το 1927 στη Θεσσαλονίκη. Πιθανώς εισήχθη, εκτιμά ο καθηγητής, από πρόσμειξη σε λιπάσματα ή από εμπορεύματα που προέρχονταν από τις ΗΠΑ. Στα τέλη του 1930 βαφτίστηκε «γερμανός» και μέχρι τη δεκαετία του 1950 είχε φτάσει μέχρι την Αθήνα.

«Επειδή το παρατήρησαν τότε, το συνέδεσαν με την παρουσία των Γερμανών, δημιουργώντας μάλιστα έναν αστικό μύθο που έλεγε ότι το έφεραν οι κατακτητές για να ταΐζουν με αυτό τα μουλάρια τους, κάτι που φυσικά δεν ισχύει γιατί το φυτό είναι δηλητηριώδες» διευκρινίζει ο κ. Κρίγκας.

«Στην έρευνα καταγράφηκε η παρουσία του φυτού κατά μήκος του οδικού δικτύου που ενώνει όλες τις βασικές πόλεις της χώρας και διέρχεται από 55% των προστατευόμενων περιοχών και συγκεκριμένα, σε όλους τους δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και στο 25% του υπόλοιπου οδικού δικτύου. Οι καταγραφές συνδέθηκαν σε Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (GIS) με δεδομένα περιβαλλοντικά (υψόμετρο, κλίμα, έδαφος), ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (χρήσεις γης, οικισμοί, τυπολογία-πολυπλοκότητα οδικών αρτηριών) και φυσικότητας τοπίου (Προστατευόμενες και Ήσυχες Περιοχές)» αναφέρει ο κ. Κρίγκας.

Λερναία Ύδρα

Το φυτό δεν έχει φυσικούς εχθρούς στην Ελλάδα ενώ, αντίθετα, στην Αμερική μπορεί να αντιμετωπισθεί με με έντομα που τρώνε τα άνθη του. Επιπλέον, η διαταραχή εδαφών με το όργωμα διευκολύνει τη διασπορά, γιατί «όσο το οργώνεις, τόσο αδελφώνει» λέει χαρακτηριστικά ο ερευνητής.

Το Solanum elaeagnifolium μπορεί να ξαναφυτρώνει ακόμα και από ένα μικρό κομμάτι ρίζας, κάτι που καθιστά πολύ δύσκολη την εκρίζωσή του σε μεγάλες εκτάσεις.

Στη μελέτη διαπιστώθηκε ότι τις τελευταίες δεκαετίες, οι καταγεγραμμένοι πληθυσμοί του είδους αυξήθηκαν κατά 1.750%, και πλέον το 10% των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000 έχει υποστεί εισβολή.

«Η εξάπλωσή του συνδέεται με τη διαταραχή των εδαφών από ανθρώπινες δραστηριότητες αλλά και από την επέκταση του οδικού δικτύου» κάνει σαφές ο κ. Κρίγκας.

«Απαιτείται ένα ισχυρό πρόγραμμα εφαρμογής ζιζανιοκτόνων σε ευρεία κλίμακα και διαρκές ξερίζωμα για να καταπολεμηθεί το φυτό-εισβολέας. Το σημαντικότερο όμως είναι να γνωρίζουμε ότι, όσο πιο έντονη είναι η επίδραση των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στα οικοσυστήματα, τόσο πιο ευάλωτα αναμένεται να γίνονται αυτά στην εισβολή του Solanum elaeagnifolium» καταλήγει ο ερευνητής.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ,ΑΠΕ-ΜΠΕ