Τα «μεταλλαγμένα» είναι ασφαλή, επαναλαμβάνουν ακαδημαϊκοί στις ΗΠΑ

Οι καλλιέργειες που έχουν δημιουργηθεί με μεθόδους γενετικής μηχανικής είναι ασφαλή για τον άνθρωπο και δεν δείχνουν να βλάπτουν το περιβάλλον, καταλήγει έκθεση που συντάχθηκε από ομάδα ακαδημαϊκών ως γνωμοδότηση προς την αμερικανική κυβέρνηση.

Επίσης, τα «μεταλλαγμένα» έχουν σαφώς μειώσει τη χρήση εντομοκτόνων, αν και το κατά πόσο αυξάνουν τη σοδειά είναι λιγότερο σαφές, αποφαίνεται η επιτροπή.

Η έκθεση έρχεται σε μια περίοδο που οι καλλιεργητές ετοιμάζονται να υποδεχτούν νέες ποικιλίες, οι οποίες που θολώνουν τα όρια ανάμεσα στα «μεταλλαγμένα» και τα συμβατικά προϊόντα και υποχρεώνουν τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές αρχές να επανεξετάσουν το ρυθμιστικό πλαίσιο.

Διαβάστε επίσης:

• Οι αντιδράσεις στα μεταλλαγμένα «εμποδίζουν μια Πράσινη Επανάσταση»
• Πρόστιμα μέχρι 500.000 ευρώ για όποιον καλλιεργεί «μεταλλαγμένα» στην Ελλάδα
• Υπέρ της χρήσης «μεταλλαγμένων» η Βασιλική Εταιρεία της Βρετανίας
• Η γεωργική βιοτεχνολογία εργαλείο για την καταπολέμηση της πείνας, εκτιμά ο ΟΗΕ

Το κείμενο των σχεδόν 400 σελίδων συντάχθηκε από 20 ειδικούς των Εθνικών Ακαδημιών Επιστήμης, Μηχανικής και Ιατρικής, μιας ομάδας μη κερδοσκοπικών οργανισμών που δημιουργήθηκαν από το Κογκρέσο προκειμένου να γνωμοδοτούν σε θέματα επιστήμης και τεχνολογίας.

Η επιτροπή, στην οποία δεν συμμετείχαν εκπρόσωποι εταιρειών βιοτεχνολογίας, εξέτασε 1.000 προηγούμενες μελέτες, άκουσε τις μαρτυρίες 80 μαρτύρων και ανέλυσε 700 σχόλια που υποβλήθηκαν στη διάρκεια δημόσιου διαλόγου.

Η έκθεση εστιάζεται στα κυριότερα «μεταλλαγμένα» που καλλιεργούνται σήμερα στις ΗΠΑ: καλαμπόκι και σόγια που παράγουν την εντομοκτόνο βακτηριακή ουσία Βt, ακίνδυνη για τον άνθρωπο, καθώς και ποικιλίες καλαμποκιού, σόγιας και βαμβακιού με ανθεκτικότητα στο ζιζαντιοκτόνο γλυφοσάτη.

Χημικές αναλύσεις και δοκιμές με ζώα, λέει η έκθεση, δείχνουν πως τα προϊόντα αυτά δεν απειλούν τη ανθρώπινη υγεία -η σύστασή τους είναι πρακτικά ίδια με τη σύσταση των αντίστοιχων συμβατικών ποικιλιών.

Επιπλέον, η ομάδα συνέκρινε επιδημιολογικά στοιχεία για τη Βόρειο Αμερική, όπου τα «μεταλλαγμένα» τρόφιμα βρίσκονται στο ράφι από το 1996, και τη Δυτική Ευρώπη, στην οποία η κατανάλωση είναι περιορισμένη. Το συμπέρασμα είναι ότι οι γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες δεν αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου, παχυσαρκίας, διαβήτη, νεφροπάθειας, αυτισμού, κοιλιοκάκης ή αλλεργιών σε τρόφιμα.

Όσον αφορά τις συνέπειες στο περιβάλλον, η έκθεση καταλήγει ότι «δεν υπάρχουν πειστικές ενδείξης μιας σχέσης αιτίου-αποτελέσματος ανάμεσα στις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες και περιβαλλοντικά προβλήματα».

Η έκθεση ωστόσο αναγνωρίζει ότι η καλλιέργεια ποικιλιών Bt έχει μειωσει ξεκάθαρα τη χρήση χημικών εντομοκτόνων.

Από την άλλη, οι ποικιλίες με ανθεκτικότητα στη γλυφοσάτη έχει οδηγήσει σε αύξηση της χρήσης του συγκεκριμένου ζιζανιοκτόνου, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ανθεκτικών ζιζανίων, για την οποία πρέπει να αναζητηθεί λύση.

Όσον αφορά το μεγάλο ζήτημα της παραγωγικότητας, η επιτροπή ειδικών συμπεραίνει ότι τα «μεταλλαγμένα» προσφέρουν οικονομικά οφέλη για τους αγρότες και σε ορισμένες περιπτώσεις αυξάνουν την παραγωγή, για παράδειγμα προστατεύοντας τα χωράφια από έντομα.

Διαβάστε επίσης:

• «Ανάμεικτα αποτελέσματα» από τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες

Οικονομικό όφελος για τους γεωργούς διαπίστωνε εξάλλου προηγούμενη έκθεση των Εθνικών Ακαδημιών Επιστήμης το 2010.

Παρόλα αυτά, οι γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες δεν δείχνουν να έχουν επιταχύνει το ρυθμό με τον οποίο οι σοδειές καλαμποκιού, σόγιας και βαμβακιού βελτιώνονταν ήδη πριν από την εισαγωγή των «μεταλλαγμένων».

Στο τελευταίο κεφάλαιο, η έκθεση καταπιάνεται με το θέμα της ρύθμισης, επισημαίνοντας ότι το υφιστάμενο πλαίσιο στις ΗΠΑ, το οποίο σχεδιάστηκε το 1986, είναι πλέον ανεπαρκές. Η πρώτη γενιά «μεταλλαγμένων» δημιουργήθηκε με τη χρήση ενός βακτηρίου που μπορεί να μεταφέρει γονίδια από έναν οργανισμό σε άλλων. Σήμερα, όμως, η βιομηχανία βιοτεχνολογίας έχει στη διάθεσή της νέες τεχνικές, όπως το σύστημα CRISPR, οι οποίες επιτρέπουν γενετικές παρεμβάσεις μεγάλης ακρίβειας χωρίς να αφήνουν πίσω τους ξένο DNA. Μπορούν για παράδειγμα να αποκόπτουν τμήματα DNA από το γονιδίωμα ή να αντικαθιστούν γονίδια με άλλες φυσικές γενετικές ποικιλίες.

Διαβάστε επίσης:

• «Μεταλλαγμένα» νέας γενιάς δεν θα περιέχουν ξένα γονίδια

Αυτό σημαίνει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις τα «μεταλλαγμένα» δεν παρουσιάζουν καμία ουσιαστική διαφορά σε σχέση με ποικιλίες που αναπτύχθηκαν με την παραδοσιακή μέθοδο των επιλεκτικών διασταυρώσεων.

Σύμφωνα με την επιτροπή, οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να εξετάζουν τα νέα προϊόντα όχι με βάση την τεχνολογία στην οποία βασίστηκαν αλλά με βάση τις ιδιότητές τους. Στο πλαίσιο αυτό, οι ρυθμιστικές αρχές θα μπορούν να ζητούν χημικές αναλύσεις και πλήρεις γενετικές αλληλουχίες για να αποφασίσουν αν υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω έλεγχο.

Η εξαφάνιση ενός σαφούς ορίου ανάμεσα στα «μεταλλαγμένα» και τις συμβατικές ποικιλίες ήδη επηρεάζει τις αποφάσεις: τον περασμένο μήνα, το αμερικανικό υπουργείο Γεωργίας έκρινε ότι δύο νέες ποικιλίες που δημιουργήθηκαν με τη μέθοδο CRISPR, μπορούν να καλλιεργηθούν χωρίς ειδική αδειοδότηση καθώς δεν περιέχει ξένο DNA.

Διαβάστε επίσης:

• ΕΕ: Σε νομικά γκρίζα ζώνη η νέα γενιά «μεταλλαγμένων»
• Πώς ένα «μεταλλαγμένο» μανιτάρι απέφυγε το ρυθμιστικό πλαίσιο των ΗΠΑ

Λόγω των εξελίξεων, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε πέρυσι ότι σκοπεύει να αναθεωρήσει το νομικό πλαίσιο για την αδειοδότηση καλλιεργειών που δημιουργούνται με μεθόδους βιοτεχνολογίας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει κι αυτή να αποσαφηνίσει την κατάσταση, πιθανότατα εντός του έτους.

Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ