Νέες καθυστερήσεις για τον Διεθνή Θερμοπυρηνικό Αντιδραστήρα

Θα περάσουν τουλάχιστον δέκα ακόμα χρόνια πριν μάθουμε αν το όνειρο της καθαρής, ανεξάντλητης ενέργειας μπορεί να γίνει πραγματικότητα: οι διεθνείς εταίροι του ΙΤER, του Διεθνούς Πειραματικού Θερμοπυρηνικού Αντιδραστήρα, δεν ελπίζουν να βάλουν το γιγάντιο μηχάνημα στην πρίζα πριν από το 2025, εννέα χρόνια αργότερα από τον αρχικό σχεδιασμό.

Σε συνάντηση του διοικητικού συμβουλίου την Πέμπτη στη Γαλλία, οι επτά εταίροι του προγράμματος -ΕΕ, ΗΠΑ, Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Νότιος Κορέα και Ρωσία- ενημερώθηκαν ότι η κατασκευή της εγκατάστασης θα καθυστερήσει σημαντικά και θα χρειαστεί νέα κονδύλια. Το τελικό χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση του έργου θα αποφασιστεί σε νέα συνάντηση τον Ιούνιο του 2016, όλοι όμως δείχνουν να αναγνωρίζουν ότι η λειτουργία του δεν θα ξεκινήσει σε λιγότερο από μια δεκαετία, αναφέρει ο δικτυακός τόπος του Science.

Όταν το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2006, το συνολικό κόστος είχε εκτιμηθεί στα 5 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που σύντομα εκτινάχθηκε σε τουλάχιστον 15 δισ., καθιστώντας τον ITER ένα από τα ακριβότερα διεθνή επιστημονικά προγράμματα.

Περίπου ένα εκατομμύριο εξαρτήματα θα πρέπει να συναρμολογηθούν τα επόμενα χρόνια στο Κανταράς της Προβηγκίας, όπου έχει ήδη ξεκινήσει η κατασκευή του κτηρίου που θα στεγάσει τον αντιδραστήρα.

^{Η κατασκευή των κτηρίων του ITER στο Κανταράς βρίσκεται σε εξέλιξη (Πηγή: ITER)}

Εδώ και δεκαετίες, η πυρηνική σύντηξη -η αντίδραση που τροφοδοτεί τα άστρα- υπόσχεται την παραγωγή ανεξάντλητης καθαρής ενέργειας από ισότοπα υδρογόνου που υπάρχουν σε σχετική αφθονία στο θαλασσινό νερό.

Όμως οι ακραίες συνθήκες που απαιτούν οι αντιδράσεις σύντηξης θέτουν σχεδόν ανυπέρβλητα τεχνικά εμπόδια -στα πειράματα που έχουν πραγματοποιηθεί ως σήμερα, η ενέργεια που απαιτείται για λίγα μόνο δευτερόλεπτα πυρηνικής σύντηξης είναι περισσότερη από αυτή που τελικά παράγεται από την αντίδραση.

Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει με τον ITER, ο οποίος είναι σχεδιασμένος να προσφέρει ισχύ 500 Megawatt, δέκα φορές υψηλότερη από την ισχύ που θα καταναλώνει.

Το κτήριο στο Κανταράς, μεγαλύτερο από γήπεδο ποδοσφαίρου, θα στεγάσει έναν αντιδραστήρα σύντηξης βασισμένο στο σχεδιασμό tokamak.

Πρόκειται ουσιαστικά για ένα θωρακισμένο κάνιστρο σε σχήμα ντόνατ, χωρητικότητας 840 κυβικών μέτρων, το οποίο θα χρησιμοποιεί μαγνητικά πεδία για να συγκρατεί μετέωρο ένα σύννεφο από ιόντα υδρογόνου σε θερμοκρασία 100 εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου.

Οι τεχνικές προδιαγραφές για μια τέτοια διάταξη είναι εξαιρετικά υψηλές: το μαγνητικό πεδίο πρέπει να συγκρατεί το υπέρθερμο πλάσμα μακριά από τα τοιχώματα του αντιδραστήρα, και κάθε ατέλεια θα μπορούσε να αποδειχθεί καταστροφική για το πείραμα.

Οι απαιτήσεις αυτές, σε συνδυασμό με διάφορα γραφειοκρατικά εμπόδια, τα οποία αφορούν για παράδειγμα την εισαγωγή εξαρτημάτων και τους δασμούς, είναι η βασική αιτία για τις μεγάλες καθυστερήσεις.

Ακόμα και αν τα πειράματα ξεκινήσουν το 2025 και δώσουν ικανοποιητικά αποτελέσματα, η αξιοποίηση της σύντηξης σε εμπορική κλίμακα πιστεύεται ότι θα απαιτούσε μερικές ακόμα δεκαετίες.

Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ