Γενετικό ατύχημα «δημιούργησε νέο είδος χωρίς αρσενικά»

Θυμίζει τη φυλή των Αμαζόνων, τις μυθικές πολεμίστριες που αποφάσισαν ότι δεν χρειάζονταν τα αρσενικά: ένα τυχαίο περιστατικό κλωνοποίησης σε ενυδρείο εκτροφής φαίνεται ότι οδήγησε στην εμφάνιση ενός νέου είδους καραβίδας, το οποίο αναπαράγεται αποκλειστικά με παρθενογένεση και αποτελείται μόνο από θηλυκά άτομα.

Η ιστορία ξεκινά το 1995, όταν έμποροι κατοικιδίων στη Γερμανία ανέφεραν ότι ανακάλυψαν ασυνήθιστους, αποκλειστικά θηλυκούς κλώνους μιας καραβίδας του είδους Procambarus fallax. Η νέα ποικιλία αποδείχθηκε δημοφιλής για τους ιδιοκτήτες ενυδρείων, τελικά όμως απέδρασε στο περιβάλλον και πλέον απειλεί τα ντόπια είδη καραβίδων σε πολλές περιοχές του κόσμου, μεταξύ άλλων στη Μαδαγασκάρη.

Τα χειραφετημένα θηλυκά, τα οποία ουσιαστικά γεννούν κλώνους των εαυτών τους χωρίς γονιμοποίηση, πρέπει να προέκυψαν από κάποιο γενετικό ατύχημα, και φέρουν τρία ζευγάρια χρωμοσωμάτων αντί για δύο όπως θα έπρεπε.

Στη νέα μελέτη, η οποία είναι διαθέσιμη στην υπηρεσία προδημοσίευσης bioRxiv, ερευνητές τριών γερμανικών ιδρυμάτων υποστηρίζουν ότι οι καραβίδες-Αμαζόνες πρέπει να αναγνωριστούν ως νέο είδος με την ονομασία Procambarus virginalis, δηλαδή η παρθένα μορφή του γένους Procambarus.

Βασικό επιχείρημα είναι ότι τα αρσενικά του είδους P.fallax δεν μπορούν να γονιμοποιήσουν τα αβγά των κλωνοποιημένων θηλυκών -η αδυναμία διασταύρωσης και παραγωγής γόνιμων απογόνων θεωρείται συχνά κριτήριο για το διαχωρισμό ειδών.

Η υπόθεση των καραβίδων-Αμαζόνων, σχολιάζει ο δικτυακός τόπος του Science, θα μπορούσε να αποδειχθεί μια σπάνια περίπτωση σχεδόν ακαριαίας ειδογένεσης στο βασίλειο των ζώων.

Πέρα όμως από το επιπλέον ζευγάρι χρωμοσωμάτων, το νέο είδος καραβίδας φέρει επιγενετικές αλλαγές, χημικές τροποποιήσεις του DNA που επηρεάζουν τη λειτουργία πολλών γονιδίων.

Λόγω αυτών των γενετικών ιδιαιτεροτήτων, οι παρθένες είναι πιο μεγαλόσωμες από τους συγγενείς τους και γεννούν περισσότερα αβγά.

Όπως φαίνεται, είναι αποφασισμένες να κυριαρχήσουν.

Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ