Σφήκες μεγαλώνουν με νταντάδες-ζόμπι

Αυτό το έντομο αμάρτησε για το παιδί του. Είναι μια παρασιτική σφήκα που χρησιμοποιεί νεκροζώντανες πασχαλίτσες για να προφυλάσσει τα παιδιά της.

Τα θηλυκά της σφήκας Dinocampus coccinellae τρυπούν πασχαλίτσες και γεννούν μέσα τους τα αβγά τους. Για αρκετές εβδομάδες, τα θύματα δεν εμφανίζουν συμπτώματα και δείχνουν να συνεχίζουν τη ζωή τους κανονικά.

Στην πραγματικότητα, οι προνύμφες που εκκολάπτονται από τα αβγά της σφήκας μεγαλώνουν τρώγοντας τον ξενιστή τους από μέσα. Όταν πια είναι ώριμες, βγαίνουν από μια τρύπα στην κοιλιά της πασχαλίτσας και αρχίζουν να υφαίνουν το κουκούλι τους ανάμεσα στα πόδια του άτυχου εντόμου.

Η ίδια η πασχαλίτσα δεν είναι νεκρή, παραμένει όμως ημιπαράλυτη, και περιοδικά κουνά τα φτερά της για να τρομάξει τυχόν θηρευτές -οι σαρκοβόρες πασχαλίτσες είναι ο φόβος και ο τρόμος πολλών εντόμων.

Μια εβδομάδα αργότερα, το κουκούλι ανοίγει και απελευθερώνει την ενήλικη σφήκα. Και, ως εκ θαύματος, πολλές από τις νεκροζώντανες πασχαλίτσες επιβιώνουν και τελικά επουλώνουν τις πληγές τους.

Η Νολβέν Ντεϊγί, παρασιτολόγος του Πανεπιστημίου της Περπινιάν στη Γαλλία, ήταν περίεργη να μάθει γιατί η μολυσμένη πασχαλίτσα παραλύει μόνο όταν οι προνύμφες είναι έτοιμες να βγουν και να υφάνουν το κουκούλι της.

Και η απάντηση που βρήκε προκαλεί έκπληξη: η σφήκα στρατολογεί έναν ιό, άγνωστο ως σήμερα στην επιστήμη, αναφέρει η ερευνητική ομάδα στην επιθεώρηση Proceedings of the Royal Society B.

Ο ιός ανακαλύφθηκε από τα μόρια RNA που παράγει μέσα στον οργανισμό της πασχαλίτσας, εξηγεί ο δικτυακός τόπος του περιοδικού Science.

Η σφήκα μολύνει τον ξενιστή της με τον ιό την ώρα που γεννά μέσα του τα αβγά της. Ο ιός αρχίζει αμέσως να πολλαπλασιάζεται, για άγνωστο όμως λόγο δεν φτάνει μέχρι τον εγκέφαλο της πασχαλίτσας παρά μόνο όταν έρθει η κατάλληλη ώρα.

Ο μηχανισμός του φαινομένου παραμένει άγνωστος, ωστόσο οι ερευνητές υποψιάζονται ότι το ανοσοποιητικό σύστημα της πασχαλίτσας παίζει ρόλο σε αυτόν τον τέλειο συγχρονισμό.

Ο νέος ιός παρουσιάζει ομοιότητες με τον ιό της πολιομυελίτιδας και αναγνωρίστηκε από τους ερευνητές ως νέος ιός του γένους Ιflavirus.

Η ανακάλυψη αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να παίζουν ρόλο οι ιοί και σε άλλες περιπτώσεις παρασιτισμού στα έντομα.

Υπάρχουν πάντως πολλά ακόμα παράσιτα που μετατρέπουν τα θύματά τους σε ζόμπι. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι διαβόητοι μύκητες του γένους Cordyseps, οι οποίοι ελέγχουν τη συμπεριφορά των μυρμηγκιών μέσα στα οποία αναπτύσσονται.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι το πρωτόζωο της τοξοπλάσμωσης, το οποίο κάνει τα ποντίκια να τρέχουν από μόνα τους στα νύχια της γάτας, και δεν αποκλείεται να επηρεάζει και την ανθρώπινη συμπεριφορά.

Επιμέλεια: Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ