«Επιβεβαιώνεται» η σύνδεση του χρωμοσώματος Χ με την ομοφυλοφιλία

Το 1993, ο αμερικανός γενετιστής Ντιν Χάμερ προκάλεσε σάλο ανακοινώνοντας ότι είχε ενδείξεις για ένα «γκέι γονίδιο» στο χρωμόσωμα Χ. Είκοσι χρόνια μετά, μια νέα μελέτη δείχνει να τον δικαιώνει, χωρίς όμως να καταφέρνει να πείσει απόλυτα.

Γενετικές εξετάσεις σε 409 ζεύγη ομοφυλόφιλων αδελφών δείχνουν ότι μια περιοχή του χρωμοσώματος Χ, η οποία ονομάζεται Xq28, πρέπει να περιέχει ένα τουλάχιστον γονίδιο που προδιαθέτει για ομοφυλοφιλία στους άνδρες, αναφέρουν αμερικανοί ψυχολόγοι και ψυχίατροι.

Είναι η ίδια περιοχή στην οποία είχε καταλήξει το 1993 ο Χάμερ, τότε ερευνητής των αμερικανικών Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας (NIH) στη Μπετέσντα του Μέριλαντ.

Η νέα μελέτη «ξεκαθαρίζει απόλυτα το θέμα» σχολιάζει τώρα ο Χάμερ στο δικτυακό τόπο του περιοδικού Science.

Διαβάστε επίσης:

• Η ομοφυλοφιλία «δεν συνδέεται» με ψυχικές διαταραχές
• Η ομοφυλοφιλία διαδεδομένη στο ζωικό βασίλειο

Το ευαίσθητο θέμα για τον ίδιο, έπειτα από την καταιγίδα επικρίσεων που είχε δεχθεί. Άλλοι υποστήριζαν ότι το δείγμα της μελέτης ήταν ανεπαρκές, άλλοι αρνούνταν την ιδέα ότι η ομοφυλοφιλία έχει βιολογική βάση, άλλοι πάλι ανησυχούσαν ότι η ανάπτυξη γενετικών τεστ για την ομοφυλοφιλία θα επιδείνωνε τις διακρίσεις σε βάρος των ομοφυλόφιλων.

«Για πολύ καιρό, αν έβαζε κανείς το όνομά μου στο Google θα έβρισκε ακροδεξιές θρησκευτικές ιστοσελίδες που έλεγαν ότι είμαι ψεύτης» θυμάται ο Χάμερ, ο οποίος αποσύρθηκε από τα NIH το 2011.

Προηγούμενες έρευνες σε ζεύγη δίδυμων αδελφών, όπως μια μελέτη που εξέτασε το σύνολο των διδύμων στη Σουηδία, έχουν δείξει με σχετική βεβαιότητα ότι η ομοφυλοφιλία προκύπτει από την αλληλεπίδραση άγνωστων γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Στους άνδρες, μάλιστα, το γενετικό υπόβαθρο δείχνει να είναι πιο ισχυρό.

Ωστόσο τα γονίδια που προδιαθέτουν για ομοφυλοφιλία παραμένουν σήμερα άφαντα, και ελάχιστοι γενετιστές σε όλο τον κόσμο ασχολούνται με το θέμα. «Ακόμα οι συμπεριφορικοί γενετιστές μερικές φορές ξινίζουν τα μούτρα τους» όταν το ζήτημα έρχεται στην επιφάνεια, λέει ο Κένεθ Κέντλερ του Virginia Commonwealth University στο Ρίτσμοντ.

Ο Κένλτερ είναι αρχισυντάκτης της επιθεώρησης Physhological Medicine όπου δημοσιεύεται η νέα μελέτη.

Στη δημοσίευση, η ομάδα του Μάικλ Μπέιλι, ψυχολόγου στο Πανεπιστήμιο Northwestern του Ίλινoϊ, εξετάζει 409 οικογένειες με δύο γκέι αγόρια η καθεμία. Διαπιστώνει ότι η ομοφυλοφιλία στους άνδρες συνδέεται με την περιοχή Xq28 και με μια περιοχή του χρωμοσώματος 8, για την οποία είχε κάνει λόγο και ο Χάμερ.

Διαβάστε επίσης:

• O σεξουαλικός προσανατολισμός των ανδρών «επηρεάζεται στη μήτρα»

Τα αποτελέσματα, όμως, δεν πείθουν απόλυτα. Η μελέτη βασίστηκε στην τεχνική της «γενετικής σύνδεσης» (genetic linking), την ίδια που είχε χρησιμοποιήσει ο Χάμερ, προκειμένου να αναπαράγει πιστά τη μεθοδολογία της αρχικής μελέτης.

Όμως η μέθοδος αυτή μπορεί να αποκαλύψει μόνο ύποπτες περιοχές του γονιδιώματος, και όχι συγκεκριμένα γονίδια, και έχει πια αντικατασταθεί από τη νεότερη τεχνική του γενωμικού συσχετισμού (GWA).

Οι ερευνητές πέρασαν επτά ολόκληρα χρόνια αναλύοντας τα δεδομένα τους, και μάλιστα παραδέχονται ότι τουλάχιστον μία επιστημονική επιθεώρηση αρνήθηκε να δημοσιεύσει την τελική μελέτη.

Ανεξάρτητοι ερευνητές που μίλησαν στο Science επισήμαναν επίσης ότι ορισμένα από τα αποτελέσματα δεν είναι στατιστικά σημαντικά, θα μπορούσαν δηλαδή να οφείλονται σε καθαρή τύχη.

Οι ύποπτες περιοχές των χρωμοσωμάτων Χ και 8 «δείχνουν υποσχόμενες, μέχρι όμως να βρούμε ένα συγκεκριμένο γονίδιο, δεν το γνωρίζουμε» παραδέχεται ο Δρ Μπέιλι.

Περισσότερα στοιχεία ίσως προκύψουν από την επόμενη μελέτη που σχεδιάζει η ομάδα του -μια μελέτη GWA στα διαθέσιμα γενετικά δεδομένα, συν δεδομένα από 1.000 ακόμα γκέι άνδρες.

Αν τελικά αποδειχθεί ότι το χρωμόσωμα Χ συνδέεται με την ομοφυλοφιλία, πολλοί εξελικτικοί βιολόγοι θα έχουν λόγο να χαρούν. Ο ρόλος του Χ, το οποίο κληροδοτείται στους απογόνους αποκλειστικά από τη μητέρα, θα εξηγούσε ένα μεγάλο μυστήριο.

Οι γκέι άνδρες τείνουν να αποκτούν λιγότερους απογόνους, οπότε θα περίμενε κανείς ότι τα «γκέι γονίδια» θα εξαφανίζονταν στην πορεία της εξέλιξης.

Αυτό προφανώς δεν συμβαίνει, και μια υπόθεση που προταθεί είναι ότι «γκέι γονίδια» έχουν και έναν άλλο ρόλο: αυξάνουν την γονιμότητα στις γυναίκες και εξασφαλίζουν έτσι τη διατήρησή τους.

Επιμέλεια: Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ