Ο άνθρωπος «δεν βρίσκεται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας»

Η ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι ο άνθρωπος είναι ο κορυφαίος θηρευτής του πλανήτη δεν ευσταθεί από οικολογική άποψη, δείχνει μια από τις πρώτες μελέτες στο είδος της. Οι ερευνητές υποστηρίζουν μάλιστα ότι, όσον αφορά τη θέση του στο τροφικό πλέγμα, ο άνθρωπος «μοιάζει περισσότερο με την αντζούγια ή τα γουρούνια».

Η έρευνα, η οποία δημοσιεύεται στην αμερικανική επιθεώρηση PNAS, είναι η πρώτη που μετρά το ανθρώπινο «τροφικό επίπεδο», ένα μέγεθος που χρησιμοποιείται στην οικολογία για την εκτίμηση της θέσης ενός είδους στην τροφική αλυσίδα, η ορθότερα το τροφικό πλέγμα.

Τα φυτά, τα οποία παράγουν μόνα τους την τροφή τους, καταλαμβάνουν το τροφικό επίπεδο 1, ενώ τα σαλιγκάρια, τα οποία τρέφονται με φυτά, βρίσκονται στο επίπεδο 2. O ασβός που τρώει σαλιγκάρια ανεβαίνει στο επίπεδο 3, ενώ η όρκα και η τίγρη, είδη χωρίς φυσικούς θηρευτές, βρίσκονται γύρω στο 5.

Για να υπολογίσουν το τροφικό επίπεδο του ανθρώπου, οι ερευνητές εισήγαγαν σε έναν αποδεκτό αλγόριθμο τα τροφικά επίπεδα των ειδών που καταναλώνουμε σε συνάρτηση με την αναλογία τους στη διατροφή μας.

Και η απάντηση στην οποία κατέληξαν -ένας μέσος όρος για 176 χώρες- μάλλον προκαλεί έκπληξη: μόλις 2,2, περίπου όσο το τροφικό άλλων παμφάγων ζώων όπως ο γαύρος και ο χοίρος.

«Βρισκόμαστε πιο κοντά στα φυτοφάγα παρά στα σαρκοφάγα. Αυτό αλλάζει την αντίληψη ότι είμαστε ο κορυφαίος θηρευτής» σχολιάζει στο δικτυακό τόπο του Nature, ο Σιλβέν Μπονομό του Γαλλικού Ερευνητικού Ινστιτούτου για την Εκμετάλλευση της Θάλασσας, επικεφαλής της μελέτης.

Η ομάδα του χρησιμοποίησε χρησιμοποίησε δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO) τα οποία καλύπτουν το διάστημα 1961-2009 και αφορούν την κατανάλωση 102 αντιπροσωπευτικών τροφίμων.

Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι ο άνθρωπος δεν είναι μεν ο κορυφαίος θηρευτής, όπως ίσως θα ήθελε να πιστεύει, τις τελευταίες όμως δεκαετίες έχει ανεβάσει ελαφρώς τη θέση του.

Λόγω της αύξησης στην κατανάλωση ζωικών προϊόντων σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, το μέσο τροφικό του ανθρώπου επίπεδο σε παγκόσμιο επίπεδο αυξήθηκε κατά 3%.

Η άνοδος αυτή, όμως, είναι απίθανο να συνεχιστεί μέχρι να μας ανεβάσει στην κορυφή. Η κατανάλωση κρέατος έχει πάψει να αυξάνεται στις ανεπτυγμένες χώρες, ενώ στις κοινωνίες που βασίζονταν παραδοσιακά στα ζωικά προϊόντα, όπως οι νομάδες της Μογγολίας ή οι κυνηγοί της Αρκτικής, τα φρούτα και τα λαχανικά μπαίνουν πλέον στο τραπέζι.

Όπως φαίνεται, η πολική αρκούδα και ο λευκός καρχαρίας θα παραμείνουν στην κορυφή του τροφικού πλέγματος -αρκεί βέβαια να μην εξαφανιστούν.

Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ