Τα λίγα παραπάνω κιλά σώζουν, δείχνει αμφιλεγόμενη μελέτη

Το λεγόμενο «παράδοξο της παχυσαρκίας» έρχεται να επιβεβαιώσει νέα επιστημονική μελέτη, που κατέληξε στη διαπίστωση ότι αν κανείς είναι πολύ παχύσαρκος και έχει βάρος αρκετά πάνω από το κανονικό, αντιμετωπίζει σημαντικά αυξημένο (σχεδόν κατά 30%) κίνδυνο πρόωρου θανάτου από οποιαδήποτε αιτία. Αν όμως είναι απλώς υπέρβαρος ή έστω ελαφρώς παχύσαρκος, δεν έχει δηλαδή υπερβολικά παραπανίσια κιλά, τότε ο κίνδυνος θανάτου είναι ελαφρώς μειωμένος (κατά περίπου 5% έως 6%), σε σχέση με όσους έχουν φυσιολογικό βάρος.

Σημειώνεται πάντως ότι υπήρξαν έντονες αντιδράσεις επιστημόνων απέναντι στα νέα αποτελέσματα οι οποίοι έκαναν λόγο για αφερέγγυα ευρήματα -ένας καθηγητής του Χάρβαρντ έκανε μάλιστα λόγο για «σκουπίδια».

Η μελέτη

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Κάθριν Φλέγκαλ των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου (JAMA), προχώρησαν σε μετα-ανάλυση περίπου 100 προηγούμενων δημοσιευμένων επιστημονικών μελετών οι οποίες περιελάμβαναν συνολικά σχεδόν τρία εκατομμύρια ενήλικους ανθρώπους από πολλές χώρες.

Η μετα-ανάλυση, που συσχέτισε τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΒΜΙ) με τη θνησιμότητα, έδειξε ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ υπέρβαρων και παχύσαρκων όσον αφορά τον κίνδυνο θανάτου. Φυσιολογικό, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, θεωρείται το βάρος, όταν ο δείκτης ΒΜΙ είναι μεταξύ 18,5 και 25. Υπέρβαρος είναι κάποιος, όταν ο δείκτης είναι μεταξύ 25 έως 30, ενώ παχύσαρκος όταν ξεπερνά το 30 (δείκτης άνω του 35 δείχνει νοσογόνο παχυσαρκία). Ο δείκτης υπολογίζεται όταν διαιρέσει κανείς το βάρος σε κιλά με το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα (π.χ. 75 δια 1,65 Χ 1,65).

Η στατιστική ανάλυση δείχνει ότι οι υπέρβαροι (με BMI 25-30) έχουν κατά μέσο όρο μικρότερο κίνδυνο θανάτου κατά 6% και οι ελαφρώς παχύσαρκοι (με ΒΜΙ 30-35) επίσης μικρότερο κίνδυνο κατά 5% σε σχέση με όσους έχουν φυσιολογικό βάρος. Όμως οι σοβαρά παχύσαρκοι (με δείκτη άνω του 35) έχουν αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας κατά 29%.

Οι επιδημιολόγοι έχουν παρατηρήσει εδώ και κάποια χρόνια αυτή την αντιστρόφως ανάλογη σχέση ανάμεσα στο βάρος και το ποσοστό θνησιμότητας, μέχρι τουλάχιστον ένα επίπεδο πάχους. Σε χρόνιες ασθένειες όπως ο διαβήτης, οι καρδιακές και οι νεφρικές παθήσεις, οι άνθρωποι με βάρος πάνω από το φυσιολογικό έχουν συχνά μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, γι’ αυτό άλλωστε το πάχος τους δεν θεωρείται κατ’ ανάγκη επιβαρυντικός παράγων σε αυτές τις περιπτώσεις (κάτι που όμως θα πρέπει να αξιολογήσει ο γιατρός).

Οι αιτίες

Οι ερευνητές θεωρούν ως πιθανές αιτίες γι’ αυτό το παράδοξο (δηλαδή οι υπέρβαροι και ελαφρώς παχύσαρκοι να κινδυνεύουν λιγότερο από πρόωρο θάνατο σε σχέση με όσους έχουν κανονικά κιλά) διάφορους παράγοντες, όπως την προστατευτική μεταβολική δράση του αυξημένου λίπους του οργανισμού. Πάντως, οι επιστήμονες αναγνωρίζουν ότι επί της ουσίας δεν γνωρίζουν ακόμα τους συγκεκριμένους βιολογικούς μηχανισμούς που θα μπορούσαν να εξηγήσουν το εν λόγω παράδοξο.

Από την άλλη, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι συνήθως η αύξηση του πάχους αυξάνει τους καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου όπως η χοληστερόλη και η αρτηριακή πίεση, συνεπώς τα παραπανίσια κιλά μπορεί να εντάξουν κάποιον σε ομάδα κινδύνου, όσον αφορά την υγεία του.

Οι αντιδράσεις

Υπογραμμίζεται πάντως ότι υπήρξαν έντονες επιστημονικές αντιδράσεις μετά τη δημοσίευση των νέων αποτελεσμάτων. Αντίστοιχες αντιδράσεις είχαν εκφραστεί και το 2005 όταν η ίδια ερευνητική ομάδα είχε πρωτοπαρουσιάσει στοιχεία τα οποία έδειχναν πως το επιπλέον βάρος συνδέεται με μακροζωία. Τότε η επικεφαλής της μελέτης Δρ Φλέγκαλ είχε κατηγορηθεί ότι παραποίησε τα ευρήματα περιλαμβάνοντας καπνιστές αλλά και άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας όπως ασθενείς με καρκίνο ή καρδιοπαθείς στην ομάδα των αδύνατων εθελοντών.

Και η τελευταία μελέτη της Δρ Φλέγκαλ δέχθηκε τα πυρά άλλων επιστημόνων σε ό,τι αφορούσε προβλήματα στον σχεδιασμό της. Και πάλι ειδικοί ανέφεραν πως στη μελέτη χρησιμοποιήθηκαν καπνιστές και άτομα με προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας τα οποία συνδέονται με απώλεια βάρους. «Μια ομάδα των αδύνατων εθελοντών που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη ήταν άρρωστοι και οι άρρωστοι άνθρωποι τείνουν να πεθαίνουν νωρίτερα» σχολίασε ο Δρ Ντόναλντ Μπέρι, ειδικός στη Βιοστατιστική στο Κέντρο για τον Καρκίνο MD Anderson του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Χιούστον.

Από την πλευρά του ο καθηγητής Τζον Βας, αντιπρόεδρος του Βασιλικού Κολεγίου Ιατρικής της Βρετανίας έθεσε το εξής ερώτημα, δίνοντας μόνος του την απάντηση: «Έχετε ποτέ δει έναν 100χρονο να είναι υπέρβαρος; Η απάντηση είναι πιθανότατα όχι». Ο καθηγητής σημείωσε ότι το περιττό βάρος συνδέεται με σοβαρά προβλήματα υγείας όπως οι καρδιοπάθειες και ο διαβήτης και συνέστησε προσοχή απέναντι σε τέτοιες μελέτες.

Ακόμα σφοδρότερη ήταν η κριτική του Δρ Ουόλτερ Ουίλετ από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ. Σε σχέση με τα προηγούμενα ευρήματα της ίδιας ομάδας το 2005, είπε ο Ουίλετ, η νέα μελέτη «είναι ένας ακόμα μεγαλύτερος σωρός από σκουπίδια».

Βήμα Science

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ,ΑΠΕ-ΜΠΕ