Πράσινο φως για τη δημοσίευση ερευνών με φονική γρίπη εργαστηρίου

Το «πράσινο φως» για την πλήρη δημοσίευση των λεπτομερειών των δύο «περιβόητων» πλέον μελετών που αφορούν το στέλεχος Η5Ν1 της γρίπης των πτηνών έδωσε τελικώς η Εθνική Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή των ΗΠΑ για τη Βιοασφάλεια (National Science Advisory Board for Biosecurity, NSABB).

Η προηγούμενη σύσταση

Τον Δεκέμβριο του 2011 η Επιτροπή είχε ζητήσει ομόφωνα να μην περιέχονται λεπτομέρειες σχετικά με τις μεταλλάξεις που μπορούν να καταστήσουν το στέλεχος Η5Ν1 άκρως μεταδοτικό μεταξύ θηλαστικών στα δύο άρθρα τα οποία αναμένεται να δημοσιευθούν στις επιθεωρήσεις «Science» και «Nature». Και αυτό διότι, όπως ανέφεραν οι επιστήμονες της NSABB, υπάρχει φόβος τα στοιχεία αυτά να πέσουν στα χέρια βιοτρομοκρατών. Οι ειδικοί εξέφραζαν επίσης την ανησυχία σχετικά με το ότι οι λεπτομέρειες των μελετών θα οδηγούσαν πολλές και διαφορετικές ομάδες ανά τον κόσμο να ασχοληθούν με το φονικό, μεταλλαγμένο στέλεχος Η5Ν1 με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες έκλυσής του από λάθος σε κάποιο εργαστήριο.

Τώρα όμως, μετά από νέα διήμερη συνάντηση σχετικά με το ζήτημα, η Επιτροπή αναθεώρησε την προηγούμενη απόφασή της. Για την ακρίβεια συνέστησε ομόφωνα την πλήρη δημοσίευση της μιας από τις δύο μελέτες η οποία διεξήχθη από τον Γιοσιχίρο Καουαόκα και τους συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν και η οποία έχει υποβληθεί για δημοσίευση στην επιθεώρηση «Nature». Ο αρχισυντάκτης του «Nature» Φίλιπ Κάμπελ δήλωσε στο άκουσμα της νέας απόφασης ενθουσιασμένος και ανέφερε ότι η επιθεώρηση αναμένεται να προχωρήσει σε δημοσίευση της μελέτης το συντομότερο δυνατόν.

Χωρίς ομοφωνία για τους Ολλανδούς

Σε ό,τι αφορά τη δεύτερη μελέτη που ανήκει σε ειδικούς του Ιατρικού Κέντρου Erasmus στην Ολλανδία με επικεφαλής τον ιολόγο Ρον Φουσιέ η απόφαση για πλήρη δημοσίευση δεν ήταν ομόφωνη αλλά έλαβε 12 ψήφους υπέρ και 6 κατά. Σε κάθε περίπτωση ο ίδιος ο Δρ Φουσιέ σε συνέντευξή του στο πρακτορείο ειδήσεων Canadian Press δήλωσε ανακουφισμένος από τη νέα τροπή της υπόθεσης. Ανέφερε ωστόσο ότι δεν γνωρίζει για ποιον λόγο η μελέτη του Δρ Καουαόκα έλαβε ομόφωνη έγκριση από τους επιστήμονες του Συμβουλίου και η δική του όχι. «Ο Γιόσι πήρε ένα καθαρό Α. Εγώ πήρα Β» είπε ο Δρ Φουσιέ και προσέθεσε: «Θα ήταν καλό να ήταν ομόφωνη η απόφαση και στη δική μας περίπτωση. Ωστόσο αφού έτσι είναι η κατάσταση θα τη δεχθούμε. Είμαι και πάλι χαρούμενος».

Ο Δρ Μπρους Αλμπερτς, αρχισυντάκτης της επιθεώρησης «Science» η οποία αναμένεται να δημοσιεύσει τη μελέτη του Δρ Φουσιέ, υπογράμμισε ότι η επιθεώρηση θα προχωρήσει με κατάλληλο και προσεκτικό τρόπο στην πλήρη δημοσίευση του άρθρου. Προσέθεσε πάντως ότι δεν είναι σαφές αυτή τη στιγμή πόσο σύντομα θα γίνει η δημοσίευση.

Ο Αρτούρο Καζαντεβάλ, μέλος του NSABB, εξήγησε ότι οι επιστήμονες του Συμβουλίου εξέφρασαν εντονότερη ανησυχία σχετικά με τη μελέτη του Δρ Φουσιέ στην οποία αναλύεται σε μεγαλύτερο βαθμό ποιες μεταλλάξεις κάνουν το στέλεχος Η5Ν1 της γρίπης των πτηνών πιο θανατηφόρο μεταξύ θηλαστικών και συγκεκριμένα κουναβιών.

Σημασία για τη δημόσια υγεία

Από την πλευρά του ο Δρ Καουαόκα απέδωσε τη μεταστροφή του αμερικανικού Συμβουλίου στην καλύτερη κατανόηση της σημασίας που έχουν οι συγκεκριμένες μελέτες για τη δημόσια υγεία. «Εξηγούμε πώς πολύ λίγες μεταλλάξεις στην ιική πρωτεΐνη – ‘κλειδί’, την αιμοσυγκολλητίνη του κυκλοφορούντος στελέχους Η5Ν1, μπορούν να κάνουν το στέλεχος εύκολα μεταδοτικό μεταξύ κουναβιών μέσω του αναπνευστικού συστήματος» είπε ο ερευνητής και συμπλήρωσε ότι το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι απαιτείται εγρήγορση της επιστημονικής κοινότητας προκειμένου να είναι έτοιμη σε περίπτωση που εμφανιστεί ένα τέτοιο στέλεχος στη φύση.

Η νέα αναθεωρημένη σύσταση του NSABB συνάδει με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας οι ειδικοί του οποίου ζήτησαν τον προηγούμενο μήνα πλήρη δημοσίευση και των δύο μελετών. Σημειώνεται βέβαια ότι το αμερικανικό Συμβούλιο για τη Βιοασφάλεια αποτελεί ένα ανεξάρτητο σώμα ειδικών που θα υποβάλει τώρα τις συστάσεις του στην αμερικανική κυβέρνηση η οποία και θα λάβει την όποια επίσημη απόφαση. Συγχρόνως η δημοσίευση των δύο άρθρων μπορεί να επηρεαστεί από τους νόμους που ισχύουν σε διάφορες χώρες, όπως οι ΗΠΑ και η Ολλανδία, όπου υπάρχει ρύθμιση σχετικά με την αποκάλυψη ερευνητικών πληροφοριών εάν αυτές θεωρείται ότι αποτελούν κίνδυνο για την ασφάλεια και τη δημόσια υγεία.

Νέες οδηγίες για τις μελέτες «διττής χρήσης»

Η σύσταση του NSABB που έγινε στις 30 Μαρτίου ήλθε μια ημέρα μετά την υιοθέτηση νέων οδηγιών στις ΗΠΑ σε ό,τι αφορά τη διεξαγωγή μελετών «διττής χρήσης», μελετών δηλαδή που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για το καλό της ανθρωπότητας όσο και για την καταστροφή της τόσο σε ό,τι αφορά τη δημόσια υγεία, το περιβάλλον και τη γεωργία. Στο πλαίσιο των νέων οδηγιών καθίσταται για πρώτη φορά υποχρεωτικό σε όλες τις ομοσπονδιακές ερευνητικές υπηρεσίες να μελετούν και να κρίνουν όλες τις ερευνητικές προτάσεις που τους κατατίθενται σχετικά με τον πιθανό κίνδυνο «κακής χρήσης» τους. Η εκτίμηση θα γίνεται σε περίπτωση που η ερευνητική πρόταση αφορά κάποιο παθογόνο που περιέχεται πλέον σε ειδική λίστα και το οποίο κρίνεται ως εν δυνάμει επικίνδυνο. Οι νέες οδηγίες τίθενται άμεσα σε ισχύ και οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες θα έχουν στη διάθεσή του 90 ημέρες ώστε να αναφέρουν τις πιθανές έρευνες «δίκοπα μαχαίρια» για την ασφάλεια του πληθυσμού στους ανωτέρους τους.

Βήμα Science

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ