Οι Ρώσοι «ολοκλήρωσαν γεώτρηση σε μυστηριώδη υπόγεια λίμνη της Ανταρκτικής»

Έπειτα από μια δεκαετία προσπαθειών, η ρωσική αποστολή στην Ανταρκτική έφτασε μέχρι την επιφάνεια της περίφημης Λίμνης Βοστόκ, μιας γιγάντιας μάζας γλυκού νερού που παραμένει απομονωμένη εδώ και εκατομμύρια χρόνια κάτω από τέσσερα χιλιόμετρα πάγου.

«Χθες, οι επιστήμονές μας σταμάτησαν τη γεώτρηση σε βάθος 3.768 μέτρων και έφτασαν την επιφάνεια της λίμνης» δήλωσε πηγή του ρωσικού πρακτορείου Ria Novosti σε άρθρο που δημοσιεύεται τη Δευτέρα.

Αυτό θα σήμαινε ότι οι Ρώσοι κέρδισαν τη διεθνή κούρσα για την εξερεύνηση ενός μυστηριώδους δικτύου υπόγειων λιμνών στην Ανταρκτική. Η βρετανική αποστολή στην Ανταρκτική ετοιμάζεται να ξεκινήσει γεώτρηση στη θαμμένη Λίμνη Έλσγουερθ, ενώ Αμερικανοί ερευνητές έχουν σχεδόν φτάσει στο Ρεύμα Πάγου Ουίλανς, ένα ρεύμα γλυκού νερού βαθιά μέσα στον πάγο.

Την Τρίτη, πάντως, εκπρόσωπος της Ρωσικής Ανταρκτικής Αποστολής δήλωσε στο περιοδικό New Scientist ότι το επίτευγμα δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμα. Η γεώτρηση φαίνεται πράγματι να έχει φτάσει την επιφάνεια της λίμνης, εκκρεμεί όμως η επιβεβαίωση από μετρήσεις της πίεσης στο βάθος του φρεατίου. Η επίσημη ανακοίνωση αναμένεται πάντως εντός της εβδομάδας.

Από τις 370 λίμνες που έχουν εντοπιστεί τα τελευταία χρόνια κάτω από το κάλυμμα πάγου της Ανταρκτικής, η Λίμνη Βοστόκ είναι μακράν η μεγαλύτερη, με έκταση 15,690 χιλιομέτρων. Οι πρώτες ενδείξεις για την ύπαρξή της ήρθαν από βρετανικά ραντάρ τη δεκαετία του 1970.

^{Μόνο ένα βαθούλωμα διακρίνεται στον επιφανειακό πάγο πάνω από τη λίμνη (εικόνα από δορυφορικό ραντάρ της NASA)}

Το γλυκό νερό της Λίμνης Βοστόκ δεν έχει έρθει σε επαφή με τον ατμοσφαιρικό αέρα εδώ και 14 με 20 εκατομμύρια χρόνια, και οι επιστήμονες ελπίζουν να ανακαλύψουν εξωτικές μορφές ζωής που ακμάζουν στο αιώνιο, απομονωμένο σκοτάδι.

Πολλοί επιστήμονες θεωρούν μάλιστα ότι η εξερεύνηση της λίμνης θα δώσει στοιχεία για τις μορφές ζωής που ενδέχεται να φιλοξενούν οι υπόγειοι ωκεανοί της Ευρώπης, δορυφόρου του Δία, καθώς και του Εγκέλαδου, φεγγαριού του Κρόνου.

Κίνδυνος μόλυνσης

Η ρωσική γεώτρηση στη Λίμνη Βοστόκ παρέμενε για χρόνια αμφιλεγόμενη, καθώς αρκετοί ειδικοί ανησυχούσαν για ενδεχόμενη μόλυνση των νερών από το γεωτρύπανο.

Η προσπάθεια ξεκίνησε το 1998 και πέρυσι κατάφερε να φτάσει μόλις λίγα μέτρα από την επιφάνεια της λίμνης. Εκεί, όμως, οι Ρώσοι επιστήμονες αναγκάστηκαν να σταματήσουν λόγω των ανησυχιών για αλλοίωση του απομονωμένου περιβάλλοντος, αλλά και λόγω της άφιξης του σκληρού χειμώνα.

Φέτος, η ρωσική αποστολή ακολούθησε μια διαφορετική τακτική: πέντε μέτρα πάνω από την επιφάνεια της λίμνης, το συμβατικό γεωτρύπανο της γεώτρησης αντικαταστάθηκε από ένα θερμαντικό στοιχείο που έλιωσε τον πάγο μέχρι να φτάσει το επιθυμητό βάθος.

‘Ένας αισθητήρας στην άκρη του θερμαντικού στοιχείου ενημέρωσε τότε την ομάδα για την παρουσία υγρού νερού. Στο στάδιο αυτό, οι ειδικοί απάντλησαν την κηροζίνη που είχαν διοχετεύσει στο φρεάτιο, προκειμένου να εμποδίσουν το σχηματισμό πάγου, και ρύθμισαν την πίεση ώστε το νερό της λίμνης να αρχίσει να ανεβαίνει στο φρεάτιο της γεώτρησης.

Αυτό σημαίνει ότι δείγματα νερού μπορούν θεωρητικά να συλλεχθούν χωρίς να χρειαστεί να εισέλθουν τα όργανα μέσα στην ίδια τη λίμνη.

Η ανάλυση των πολύτιμων δειγμάτων θα μπορούσε στο μέλλον να ανοίξει νέα εποχή στη γεωλογία και την αστροβιολογία, δεδομένου ότι η Λίμνη Βοστόκ είναι από τα πλέον απομονωμένα συστήματα του πλανήτη.

Αυτό, όμως, δεν θα γίνει άμεσα: καθώς πλησιάζει το ψύχος και το μόνιμο σκοτάδι του ανταρκτικού χειμώνα, όλες οι αποστολές θα πρέπει σύντομα να αποχωρήσουν από την ήπειρο και να επιστρέψουν την επόμενη άνοιξη.

Σύμφωνα με το περιοδικό Scientific America, οι Ρώσοι δεν θα μπορέσουν να συλλέξουν δείγματα πριν από τα τέλη του 2012.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ