Στίβεν Πάντοκ: Στο μυαλό του μακελάρη του Λας Βέγκας

Πώς λειτουργούσε το μυαλό του 64χρονου Στίβεν Πάντοκ που πήρε 23 από τα όπλα του, σκότωσε 59 άτομα και τραυμάτισε περισσότερα από 500 στο Λας Βέγκας τη Δευτέρα; Κίνητρο δεν υπήρχε. Όλα τα θύματα του ήταν άγνωστα και ο ίδιος ήταν ευκατάστατος και «τακτοποιημένος». Τι συνέβη στο μυαλό του; Προφανώς δεν του έστριψε ξαφνικά η βίδα γιατί είχε προσχεδιάσει το μακελειό. Τι είδους άνθρωπος κάνει κάτι τέτοιο;

Οι περισσότεροι μαζικοί δολοφόνοι αυτού του τύπου δεν επιζούν, είτε αυτοκτονούν είτε σκοτώνονται από σφαίρες αστυνομικών. «Όσοι όμως επέζησαν επιδεικνύουν κοινά χαρακτηριστικά, με πιο συνηθισμένα την ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας και την παρανοϊκή σχιζοφρένεια _ τέτοια ήταν η περίπτωση του Άντερς Μπρέιβικ, του νορβηγού ακροδεξιού που σκότωσε 77 άτομα το 2011», έγραψαν ο ψυχίατρος Ρατζ Περσό και ο καθηγητής ψυχολογίας Άντριαν Φάρναμ στο Project Syndicate.

Ο αμερικανός Γκραντ Ντούι, ο οποίος εξέτασε 160 περιπτώσεις μαζικών πυροβολισμών στις ΗΠΑ μεταξύ 1915 και 2013, βρήκε ότι το 60% των δολοφόνων αυτών είτε είχαν διαγνωστεί με ψυχιατρική διαταραχή είτε εμφάνιζαν δείγματα σοβαρής ψυχικής διαταραχής πριν το συμβάν. Το ένα τρίτο αυτών είχαν έρθει σε επαφή με ειδικούς της ψυχικής υγείας των οποίων η συχνότερη διάγνωση ήταν παρανοϊκή σχιζοφρένεια. Η αμέσως επόμενη σε συχνότητα ήταν η κατάθλιψη.

Δεν παίρνουν το όπλο τους όμως να σκοτώσουν όλοι οι σχιζοφρενείς ούτε οι καταθλιπτικοί. Η ειδοποιός διαφορά όσων το κάνουν είναι, σύμφωνα με τον Ντιούι, ένα έντονο αίσθημα καταδίωξης και μια έντονη επιθυμία για εκδίκηση.

Ο Πολ Μάλεν, ιατροδικαστικός ψυχίατρος από την Αυστραλία ο οποίος εξέτασε λεπτομερώς πέντε περιπτώσεις μαζικών δολοφονιών, κατέληξε ότι οι δολοφόνοι αγωνίζονταν να συμφιλιώσουν την μεγαλειώδη ιδέα που είχαν για τον εαυτό τους με την ανικανότητά τους να πετύχουν στη δουλειά ή στις σχέσεις τους. Η μόνη εξήγηση που έδιναν γι’ αυτό ήταν ότι οι άλλοι τους σαμποτάριζαν.

Όλοι όσους μελέτησε ο Μάλεν υπήρξαν θύματα μπούλινγκ ή κοινωνικού αποκλεισμού ως παιδιά και ήταν καχύποπτοι και άκαμπτοι, ιδιότητες που εμβάθυναν την μοναξιά τους. Κατηγορούσαν συνεχώς τους άλλους για τα προβλήματά τους, πιστεύοντας ότι οι άλλοι τους απέρριπταν, και ποτέ δεν σκέφτονταν ότι οι ίδιοι μπορεί να ήταν κουραστικοί ή εγωκεντρικοί. Κρατούσαν μανιωδώς μνησικακία εναντίον όποιου ανήκε στην κοινωνική ομάδα που δεν τους αποδεχόταν. Αναμασούσαν αδιάκοπα περασμένες ταπεινώσεις, το οποίο τροφοδοτούσε την δυσαρέσκειά τους και τελικά τις φαντασιώσεις τους για εκδίκηση και τους οδηγούσε στην μαζική δολοφονία προκειμένου να πληγώσουν όσους τους είχαν πληγώσει, ακόμη και αν αυτό σήμαινε να χάσουν την ζωή τους και οι ίδιοι.

«Η ίδια αυτή λογική είναι εμφανής και στην περίπτωση του σχολείου Κολουμπάιν το 1999», αναφέρουν ο Περσό και ο Φάρναμ, που διδάσκει στο University College του Λονδίνου.

Η περίπτωση του Πάντοκ

«Στην περίπτωση του Πάντοκ, πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα αλλά το περίγραμμα της ιστορίας του έχει αρχίσει να φαίνεται. Ενισχύοντας την εικόνα του μοναχικού, ένας γείτονας είπε ότι ο “αλλόκοτος” Πάντοκ ήταν “κλεισμένος στον εαυτό του”. Αποκαλύφθηκε επίσης ότι το 2012, ο Πάντοκ είχε καταθέσει αγωγή για αμέλεια εναντίον ξενοδοχείου του Λας Βέγκας όπου είχε πέσει -η φιλοδικία αποτελεί χαρακτηριστικό των μνησίκακων και των παρανοϊκών».

Οι Περσό και Φάρναμ τονίζουν ότι σε τέτοιους μακελάρηδες δεν στρίβει ξαφνικά η βίδα. «Αν και σχεδόν τα δύο τρίτα των μαζικών δολοφόνων βιώνουν ένα τραυματικό γεγονός λίγο προτού διαπράξουν το έγκλημά τους -συνήθως απόλυση ή χωρισμό- οι περισσότεροι περνούν εβδομάδες ή και χρόνια προετοιμάζοντας την εκδίκησή τους. Στην περίπτωση του Πάντοκ, ο μακροχρόνιος σχεδιασμός είναι εμφανής από τον αριθμό των όπλων που βρέθηκαν στο σπίτι του και στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, το οποίο είχε νοικιάσει αρκετές μέρες πριν την ένοπλη επίθεση στο πλήθος που παρακολουθούσε τη συναυλία».

Αφού διαπράξουν το μακελειό, οι περισσότεροι από τους μισούς μαζικούς δολοφόνους είτε αυτοκτονούν είτε προκαλούν την αστυνομία να τους σκοτώσει. Το ποσοστό αυτό είναι 10 φορές υψηλότερο από τους δράστες ανθρωποκτονιών γενικότερα. Ενδεχομένως πιστεύουν ότι «αφού τακτοποίησαν τον λογαριασμό για τις αδικίες που τους έγιναν, δεν έχουν άλλο λόγο για να ζουν», έγραψαν οι Περσό και Φάρναμ.

Τάνια Μποζανίνου

in.gr