mHealth: Το όραμα της πληροφορικής για την υγεία και οι προκλήσεις

Με αφορμή την ανάπτυξη της εφαρμογής EMBRYOGENESIS για την ομώνυμη Ιατρική Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, το tech.in.gr επιχειρεί να μεταφέρει τις προκλήσεις που αναλαμβάνει με ευθύνη και τις μεθόδους που έχει αναπτύξει η βιομηχανία πληροφορικής για να συμβάλλει στον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών υγείας. Το θέμα αναλύει ο Δρ. Βασίλης Πάλλιος, VP Mobility Business Solutions της GLOBO.

Ηλεκτρονική υγεία, mobile health

Το όραμα της «προσωπικής περίθαλψης», της «εξατομικευμένης ιατρικής» ή ακόμα και η αξιοποίηση μεγάλου όγκου δεδομένων από το ιατρικό προσωπικό και τους ασθενείς για την μελέτη ασθενειών και την αντιμετώπισή τους, προκαλεί ενθουσιασμό, με τους πλέον ενθουσιώδεις να μιλούν «για τη μεγαλύτερη επανάσταση στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης». Ενδεικτικό είναι ότι τον Οκτώβριο του 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε συμπράξεις του ιδιωτικού με τον δημόσιο τομέα ανά την Ευρώπη ώστε να αξιοποιηθούν τα big data.

Από την άλλη, υπάρχει η αίσθηση ότι ο διεπιστημονικός αυτός τομέας βρίσκεται σε εμβρυϊκό στάδιο, αφού, μεταξύ άλλων, τα smartphone δεν συνιστούν ιατρικό εξοπλισμό, τα app δεν συνταγογραφούνται, τα ασφαλιστικά ταμεία δεν προβλέπουν την κάλυψη τέτοιων υπηρεσιών ή ακόμα, τα αισθητηριακά δεδομένα δεν έχουν ακόμα αναλυθεί επαρκώς ως ικανοί βιομετρικοί δείκτες. Επιπλέον, η νομοθεσία που διέπει την προστασία των δεδομένων των ασθενών σε πολλές χώρες θεωρείται εμπόδιο στα σχέδια που έχουν ήδη συντάξει οι μεγάλες επιχειρήσεις πληροφορικής και επικοινωνιών (π.χ. η Google και η Apple).

• Τι υπόσχεται το mobile health για τις υπηρεσίες υγείας; Πώς τεκμηριώνεται η άποψη ότι «μπορεί να σώσει ζωές»;

Δρ. Β.Πάλλιος: Το mHealth, όπως είθισται να αναφέρεται εν συντομία το mobile health, έρχεται να καλύψει ανάγκες τόσο για τις ίδιες τις ιατρικές υπηρεσίες, όσο και για τους ασθενείς. Στο κομμάτι της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης μπορεί να βοηθήσει στην εύκολη και γρήγορη καταχώρηση και οργάνωση των ιατρικών δεδομένων και την άμεση πρόσβαση σε αυτά από το ιατρικό προσωπικό.

Για παράδειγμα, η GLOBO, για λογαριασμό του δημόσιου φορέα υπηρεσιών υγείας της Αυστραλίας, προσφέρει τη δυνατότητα στους επαγγελματίες υγείας να συμπληρώνουν ηλεκτρονικές φόρμες κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Οι φόρμες καλύπτουν την διαγνωστική διαδικασία με ενσωματωμένα ιατρικά πρωτόκολλα μέχρι και την τήρηση χειρόγραφων σημειώσεων ή αρχείων εικόνας, βίντεο και ήχου.

Αυτό που είναι επίσης πολύ σημαντικό είναι ότι ακόμα και όταν το ιατρικό προσωπικό δεν βρίσκεται στο ιατρείο ή το νοσοκομείο, έχει απομακρυσμένη πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές σε περίπτωση που χρειαστεί. Μάλιστα, η τεχνολογία πλέον έχει εξελιχθεί τόσο που υπάρχουν εφαρμογές που προσφέρουν ακόμα και τη δυνατότητα στους γιατρούς να δουν μία ακτινογραφία στο tablet και να κάνουν ζουμ στις λεπτομέρειες που θέλουν να εξετάσουν περαιτέρω.

Εκτός, όμως, από τον κλάδο της περίθαλψης, οι mobile εφαρμογές μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες και στους ίδιους τους ασθενείς. Μέσω των εφαρμογών μπορούν, πλέον, από το να συντονίσουν ραντεβού με γιατρούς, να λάβουν υπενθυμίσεις για τη λήψη της φαρμακευτικής τους αγωγής, μέχρι να λάβουν διαγνωστικές πληροφορίες, π.χ. μέσω της μέτρησης της αρτηριακής πίεσης, οι ασθενείς ενημερώνονται για τυχόν αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής, ενώ αυτόματα ενεργοποιείται η προληπτική κλήση ασθενοφόρου. Οι υπηρεσίες αυτές είναι εξαιρετικά σημαντικές για ειδικές κατηγορίες μακροχρόνια ασθενών, όπως οι ασθενείς με Parkinson ή Alzheimer.

Είναι εύκολο, λοιπόν, βάσει των παραπάνω να κατανοήσουμε ότι οι υπηρεσίες του mHealth μπορούν να αξιοποιηθούν τόσο για την αντιμετώπιση καταστάσεων άμεσης παρέμβασης (π.χ. αναγνώριση καρδιακού περιστατικού ή παροχή ιατρικών υπηρεσιών) όσο και στη δημιουργία νέων μέσων παροχής ιατρικών υπηρεσιών.

Το malware, οι νομικοί σύμβουλοι, η αναζήτηση των βιοδεικτών και το ανελέητο κυνήγι του θησαυρού

Με αφορμή την επιλογή της GLOBO για την θωράκιση και τον έλεγχο εφαρμογών για iPad που θα παρέχουν πρόσβαση σε ιατρικούς φακέλους ασθενών κ.λπ. σε 10.000 γιατρούς στην Αυστραλία, η εταιρεία είναι σε θέση να αναφερθεί στους φόβους για το cloud, την απώλεια mobile συσκευών και την κυριότητα των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.

• Πώς πιστοποιεί η GLOBO την ασφάλεια στην διαχείριση πληροφοριών για τα έργα πληροφορικής υγείας που υλοποιεί; Ποια είναι τα διεθνή στάνταρτ και τι εξασφαλίζουν;

Δρ. Β.Πάλλιος: Τα συστήματα της GLOBO είναι πιστοποιημένα βάσει των αυστηρότερων κριτηρίων ασφάλειας. Συγκεκριμένα, το CMVP (Cryptographic Module Validation Program) του Εθνικού Ινστιτούτου Προτύπων και Τεχνολογίας (NIST) των Ηνωμένων Πολιτειών έχει πιστοποιήσει τη διαδικασία κρυπτογράφησης της εταιρείας βάσει του διεθνούς προτύπου ασφαλείας FIPS 140-2 όπως π.χ. κυβερνήσεις, ή οι τομείς των χρηματοοικονομικών και φυσικά της υγείας.

• Τι πρέπει να γνωρίζει ο πάροχος υγείας και τι ο καταναλωτής για να προστατευτεί πριν αρχίσει να διανέμει/χρησιμοποιεί ιατρικά app;

Δρ. Β.Πάλλιος: Το πλέον σημαντικό είναι ότι και οι δύο πρέπει να γνωρίζουν και να έχουν διασφαλίσει ότι τα προσωπικά δεδομένα είναι απόρρητα και ότι δεν υπάρχει κάποιος κίνδυνος διαρροής τους. Η εταιρεία, δηλαδή, που θα επιλέξει το συνεργάτη για την ανάπτυξη της εφαρμογής της, χρειάζεται να έχει λάβει όλες τις απαραίτητες διαβεβαιώσεις για την ασφάλεια και τα επίπεδα κρυπτογράφησης των δεδομένων που θα χρησιμοποιήσει ο συνεργάτης. Αυτό θα πρέπει να το μεταφέρει σαν πληροφόρηση και στον ίδιο τον καταναλωτή, ο οποίος θα θελήσει να χρησιμοποιήσει την εφαρμογή.

• Από τις επιφυλάξεις των αρμόδιων Αρχών γίνεται φανερό πως τα δεδομένα υγείας θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης από τα οποία «κάποιοι θα θησαυρίσουν». Mάλιστα έχει αποκαλυφθεί ότι η εκμετάλλευση αυτή ξεκινά από τους ίδιους τους developers των εφαρμογών. Ποια είναι η θέση της GLOBO;

Δρ. Β.Πάλλιος: Μία εταιρεία ανάπτυξης εφαρμογών οφείλει να διασφαλίζει τα δεδομένα, από οποιαδήποτε πηγή. Για αυτό και η GLOBO προσφέρει τα κατάλληλα εργαλεία και απαραίτητα επίπεδα κρυπτογράφησης. Αυτό, μάλιστα, ξεκινά ήδη από τον αρχικό σχεδιασμό, καθώς η ίδια της η πλατφόρμα είναι σχεδιασμένη με γνώμονα αυτή την ανάγκη, ώστε να προσφέρει την απόλυτη ασφάλεια των δεδομένων.

Ένα καλύτερο «αύριο» στην υγεία – Wearable health

• «Μέχρι το 2017 1,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα χρησιμοποιούν apps mHealth».Περιγράψτε ένα σενάριο των (mobile health) υπηρεσιών υγείας του μέλλοντος που θεωρείται υλοποιήσιμο σήμερα.

Δρ. Β.Πάλλιος: Το τελευταίο διάστημα βλέπουμε μεγάλη αύξηση στην προσθήκη λειτουργιών σε mobile devices που έχουν σχέση με τον κλάδο της υγείας, όπως π.χ. η μέτρηση των καρδιακών παλμών. Το πιο μεγάλο trend, βέβαια, αυτή τη στιγμή σε εταιρείες τεχνολογίας είναι η ανάπτυξη και κυκλοφορία προϊόντων όπως είναι τα wearables (π.χ. smartwatches ή τα wristbands) καθώς και η συνεχώς διευρυνόμενη υποδομή σε censor networks (δίκτυα αισθητήρων) σε συνδυασμό με τις τεχνολογίες Internet of Things και Big Data. Όλα αυτά προωθούν το κομμάτι του υγιεινού τρόπου ζωής και του mHealth γενικότερα.

Από την άλλη, το θέμα της διαχείρισης, ασφάλειας και ανάπτυξης εφαρμογών για τέτοιου είδους προϊόντα είναι ακόμα σε ένα αρκετά πρώιμο στάδιο, καθώς οι εξελίξεις είναι σχετικά καινούριες. Τεχνολογικά το βασικότερο εμπόδιο που έχει να αντιμετωπίσει μία εταιρεία που αναπτύσσει εφαρμογές για τέτοια προϊόντα θεωρώ ότι είναι το γεγονός ότι τα λειτουργικά συστήματα είναι διαφορετικά από συσκευή σε συσκευή. Άρα, η ανάπτυξη εφαρμογών είτε πρέπει από την πρώτη στιγμή να στηριχθεί σε τεχνολογίες cross platform, όπως το GO!Enterprise, ή πρέπει να γίνεται χωριστά για τη κάθε μία.

Συνοψίζοντας, ως ένα συνολικό σχόλιο, θα λέγαμε ότι οι εφαρμογές που καλύπτουν το αντικείμενο της υγιεινής διαβίωσης είναι σήμερα ήδη ιδιαίτερα διαδεδομένες, το ίδιο και οι εφαρμογές που υποστηρίζουν μακροχρόνια ασθενείς ή την νοσηλεία στο σπίτι. Για το μέλλον, όμως, αυτό που αναμένεται – και μάλιστα σύντομα – είναι ότι η αξιοποίηση των wearables των censor networks θα αυξήσει θεαματικά και το είδος και τη διείσδυση του mHealth τόσο στο ευρύ κοινό όσο και στην κοινότητα της παροχής ιατρικών υπηρεσιών.

H εφαρμογή “EMBRYOGENESIS”

Η εφαρμογή που ανέπτυξε η Globo για την Ιατρική Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ απευθύνεται σε υπογόνιμα ζευγάρια που θα υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση, αλλά και σε όσους ενδιαφέρονται να προγραμματίσουν ιατρικό ραντεβού, προσφέροντας τη δυνατότητα να έχουν τις πληροφορίες που αφορούν στο δικό τους κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης διαθέσιμες απευθείας από τη φορητή τους συσκευή (smartphone ή tablet).

Σύμφωνα με την Globo, με την εφαρμογή “EMBRYOGENESIS”, οι χρήστες μπορούν να μηδενίσουν την ανασφάλεια και το άγχος που χαρακτηρίζει τη συγκεκριμένη διαδικασία, καθώς είναι για πρώτη φορά σε θέση να παρακολουθούν όλη τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης μέσα από την κινητή τους συσκευή, έχοντας πρόσβαση σε φωτογραφίες του εμβρύου σε όλες τις φάσεις της γονιμοποίησης, ενώ μπορούν να αποθηκεύουν και φωτογραφίες από τους υπερήχους που πραγματοποιούνται στα τελευταία στάδια της συγκεκριμένης διαδικασίας. Επίσης, θα μπορούν να βλέπουν το ιστορικό εξετάσεων ή προσπαθειών εξωσωματικής του παρελθόντος. Επιπρόσθετα, μέσω της εφαρμογής, εύκολα και γρήγορα, μπορούν να προγραμματίσουν το επόμενο ραντεβού με το γιατρό τους ή κάποια εξέταση, ενώ θα λαμβάνουν ειδοποίηση όταν η μέρα και η ώρα του ραντεβού πλησιάζει.

Επισημαίνεται ότι η εφαρμογή είναι διαθέσιμη σε όλα τα λειτουργικά συστήματα, iOS, Android, Windows Phone.

In.gr Τεχνολογία