Ραχμάν Μουσταφάγεφ: Στρατηγικής σημασίας οι σχέσεις Αζερμπαϊτζάν-Ελλάδας

Συνέντευξη: Γιάννης Μανδαλίδης

Ίσως δεν υπάρχει άλλη χώρα στον κόσμο, εκτός του Αζερμπαϊτζάν, που οι σχέσεις της με την Ελλάδα να γνωρίζουν τόση μεγάλη ανάπτυξη σε όλα τα επίπεδα, γεγονός που επιβεβαιώθηκε για μία ακόμη φορά από τη θερμή υποδοχή που επιφυλάχθηκε στον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, κατά την επίσκεψή του προ ημερών στο Μπακού. Δεν είναι μόνο ο ενεργειακός τομέας, που αποτελεί έναν από τους κεντρικούς άξονες της συνεργασίας αυτής, αλλά και η σύσφιγξη των διμερών σχέσεων ευρύτερα στον τομέα των εμπορικών συναλλαγών και στον χώρο του πολιτισμού.

Καρπός αυτής της συνεργασίας είναι και η συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας του Αζερμπαϊτζάν και η παράσταση του Κρατικού Χορευτικού Συγκροτήματος, το Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου, στο Ηρώδειο, με τη συμμετοχή 120 αζέρων μουσικών και χορευτών.

Για όλα αυτά μίλησε στο in.gr ο πρεσβευτής του Αζερμπαϊτζάν στην Αθήνα, κ. Ραχμάν Μουσταφάγεφ.

Μικρή, πλην σημαντική λεπτομέρεια: η συνομιλία μας με τον κ. Μουσταφάγεφ έγινε στα ελληνικά, καθώς ο Αζέρος διπλωμάτης ομιλεί πολύ καλά τη γλώσσα μας και δεν κρύβει την αγάπη του για την Ελλάδα, στην οποία βρίσκεται τα τελευταία πέντε χρόνια.

Κύριε Πρέσβη, τα τελευταία χρόνια έχουν πυκνώσει oι αμοιβαίες επισκέψεις αξιωματούχων Ελλάδας και Αζερμπαϊτζάν στο ανώτατο δυνατό επίπεδο. Τον περασμένο Ιούνιο επισκέφθηκε την Ελλάδα ο πρόεδρος Αλίγεφ και προ ημερών βρέθηκε στο Μπακού ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς. Σε ποιο σημείο βρίσκονται σήμερα οι σχέσεις των δύο χωρών;

Οι σχέσεις Αζερμπαϊτζάν – Ελλάδας βρίσκονται σήμερα σε ένα ποιοτικά καινούριο, πιο υψηλό επίπεδο ανάπτυξης. Βασίζονται τόσο στις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού και αλληλοκατανόησης των συμφερόντων, όσο και στην επιδίωξη αμοιβαίου οφέλους. Χαρακτηρίζονται από μια ευρεία ατζέντα και ένα ευνοϊκό πολιτικό κλίμα, ειλικρινή και αξιόπιστο διάλογο στο υψηλότερο επίπεδο. Η πρόσφατη επίσκεψη εργασίας του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στο Μπακού και η συνομιλία του με τον Πρόεδρο Aliyev αποτελούν μια ακόμη επιβεβαίωση αυτού.

Ο πρόεδρος Ιλχάμ Αλίγεφ, κατά τη διάρκεια των συναντήσεων και συνομιλιών με τους Έλληνες συναδέλφους του, τόνισε κατ΄ επανάληψη ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα – δηλαδή από τη στιγμή της πρώτης επίσημης επίσκεψής του στην Ελλάδα το 2009 – οι σχέσεις Αζερμπαϊτζάν-Ελλάδας έχουν φτάσει στο επίπεδο της στρατηγικής σημασίας και ότι η Ελλάδα έχει γίνει για το Αζερμπαϊτζάν ένας από τους σημαντικότερους εταίρους στην Ευρώπη. Είμαι βέβαιος ότι μια τόση υψηλή εκτίμηση συμμερίζονται και οι Έλληνες ηγέτες.

Πείτε μας, τι θα γίνει στις 27 Σεπτεμβρίου στο Ηρώδειο;

Στις 27 Σεπτεμβρίου, στο πιο διάσημο θέατρο της Αθήνας, στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, με την υποστήριξη του «Ιδρύματος Ilham Aliyev» θα πραγματοποιηθεί η συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας του Αζερμπαϊτζάν και η παράσταση του Κρατικού Χορευτικού Συγκροτήματος του Αζερμπαϊτζάν. Θα είναι το μεγαλύτερο πολιτιστικό έργο του Αζερμπαϊτζάν στην Ελλάδα. Φανταστείτε ότι στη σκηνή θα υπάρχουν ταυτόχρονα περίπου 120 μουσικοί και χορευτές.

Για πρώτη φορά το ελληνικό κοινό θα δει τον Αζερικό χορό. Κατά την περίοδο από το 2010 έως σήμερα, σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, πραγματοποιήθηκαν διάφορες συναυλίες Αζερικής συμφωνικής, κλασικής και τζαζ μουσικής, αλλά δεν έχουμε ξαναφέρει το χορό. Έτσι, οι Αθηναίοι θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν αυτή την πτυχή της Αζερικής τέχνης.

Κύριε Πρέσβη, αυτό είναι το δεύτερο πολιτιστικό έργο του Ιδρύματος Heydar Aliyev στην Ελλάδα. Παρακαλώ πείτε μας λίγα πράγματα για το Ίδρυμα αυτό.

Νιώθω χαρούμενος που το Ίδρυμα ήρθε στην Ελλάδα με τα έργα του. Το «Ίδρυμα Heydar Aliyev» είναι ένας οργανισμός με κύρος όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και παγκοσμίως, που έχει στόχο να επεκτείνει τις διεθνείς ανθρωπιστικές και πολιτιστικές σχέσεις του Αζερμπαϊτζάν και να προωθήσει την υλοποίηση ανθρωπιστικών και φιλανθρωπικών έργων στο Αζερμπαϊτζάν σε όλο τον κόσμο.

Στο Αζερμπαϊτζάν, για παράδειγμα, το Ίδρυμα πραγματοποιεί έργα όπως «Για την ζωή χωρίς θαλασσαιμία», «Φροντίδα για τα παιδιά με διαβήτη», «Παροχή πρόσβασης σε τυφλούς και άτομα με προβλήματα όρασης σε τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας». Όλα αυτά τα έργα έδωσαν την ευκαιρία σε χιλιάδες παιδιά να επιστρέψουν σε μια φυσιολογική ζωή. Μέχρι σήμερα, με την υποστήριξη του Ιδρύματος, περισσότεροι από 35.000 ασθενείς έλαβαν θεραπεία σε τοπικές κλινικές, 8.000 ασθενείς χειρουργήθηκαν σε ιατρικά ιδρύματα της χώρας ενώ αρκετοί από αυτούς μετέβησαν για εξετάσεις και χειρουργικές επεμβάσεις στο εξωτερικό. Το «Ίδρυμα Heydar Aliyev» βοηθά τους ασθενείς και στο εξωτερικό – στη Ρωσία, στο Πακιστάν, στη Ρουμανία. Μεταξύ των σημαντικότερων έργων που πραγματοποιούνται στο εξωτερικό συγκαταλέγεται η ανακαίνιση του κέντρου για νέους και παιδιά με τύφλωση ή άλλα προβλήματα όρασης στο Σεράγεβο, η κατασκευή της νέας πτέρυγας του Ρωμαιοκαθολικού κέντρου για τα παιδιά με προβλήματα όρασης στη Βουδαπέστη, η συντήρηση των γηροκομείων στη ρουμανική πόλη Κλουζ και πολλά άλλα έργα.

Επιπλέον, το Ίδρυμα υποστηρίζει τα πολιτιστικά έργα στο εξωτερικό. Με τη χρηματοδότησή του αναπαλαιώθηκαν τα πολιτιστικά μνημεία που βρίσκονται στο πάρκο του παλατιού των Βερσαλλιών και το Τμήμα Ισλαμικής Τέχνης στο Μουσείο του Λούβρου, ανακαινίστηκαν το κάστρο του Βερολίνου, οι ιερές ρωμαϊκές κατακόμβες του Βατικανού και η Αίθουσα των φιλοσόφων στα Μουσεία Καπιτωλίου στη Ρώμη. Το Ίδρυμα υποστηρίζει σχέδια για την ανάπτυξη της Σχολής της Αφρικάνικης Κληρονομιάς.

Το Ίδρυμα καταβάλλει κάθε προσπάθεια για να συμβάλει στην ανάπτυξη των διαπολιτισμικών σχέσεων, με τη φιλοξενία εκθέσεων διεθνούς φήμης καλλιτεχνών και γλυπτών.

Και τώρα το Ίδρυμα έχει έρθει στην Ελλάδα…

Η ιδέα υλοποίησης των έργων του Ιδρύματος στην Ελλάδα ανήκει στην Πρόεδρο του Ιδρύματος, την πρώτη κυρία του Αζερμπαϊτζάν κ. Μεχριμπάν Αλίγεβα. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα παρουσιάστηκε μεγάλο ενδιαφέρον για την ιστορία, τον πολιτισμό, τη μουσική, την τέχνη και τη σύγχρονη ζωή του Αζερμπαϊτζάν. Στις 6 Ιουνίου το Ίδρυμα πραγματοποίησε τη συναυλία της Ορχήστρας Δωματίου του Αζερμπαϊτζάν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ενώ στις 27 Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιηθεί η βραδιά μουσικής και χορού του Αζερμπαϊτζάν στο παγκόσμιας φήμης θέατρο του Ηρώδου του Αττικού. Το γεγονός ότι το Ίδρυμα έφερε στην Ελλάδα τα έργα του επιβεβαιώνει ότι η Ελλάδα είναι, πλέον, μεταξύ των προτεραιοτήτων όχι μόνο της εξωτερικής μας πολιτικής, αλλά και της πολιτιστικής διπλωματίας. Και είμαι πεπεισμένος ότι αυτά τα πρώτα έργα θα δώσουν τη σκυτάλη στα επόμενα και μαζί θα αποτελέσουν σημαντικό παράγοντα για την περαιτέρω ενίσχυση των σχέσεων φιλίας και συνεργασίας μεταξύ των χωρών μας.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ανάπτυξη των διμερών σχέσεων στον πολιτιστικό τομέα. Πού οφείλεται αυτό;

Πράγματι. Ο συγκεκριμένος τομέας συνεργασίας αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς. Έγιναν πιο συχνές οι επαφές μεταξύ φοιτητών, επιστημόνων και καλλιτεχνών. Αυξήθηκε ο αριθμός των κοινών έργων – σε τομείς όπως η μουσική και η εκπαίδευση, το κίνημα νεολαίας και ο αθλητισμός. Οι λόγοι είναι σαφείς. Καταρχάς, είμαστε γείτονες, έτσι οι πολιτιστικές παραδόσεις των δύο λαών μας έχουν πολλά κοινά στοιχεία και προκαλούν το αμοιβαίο ενδιαφέρον. Επιπλέον, ο πολιτισμός του Αζερμπαϊτζάν είναι πολύ πλούσιος, ειδικά η μουσική του. Είμαστε μία από τις λίγες χώρες της Ανατολής η οποία έχει τη θεμελιώδη σχολή συνθετών. Και στους Έλληνες είναι πολύ ανεπτυγμένη η αίσθηση της ομορφιάς, ξέρουν πολύ καλά από την αληθινή ομορφιά και τον πολιτισμό. Ως εκ τούτου, το ενδιαφέρον για τον πολιτισμό του Αζερμπαϊτζάν, συμπεριλαμβανομένης της μουσικής, αυξάνεται στην Ελλάδα χρόνο με το χρόνο.

Η Κομισιόν έδωσε το «πράσινο φως» για την πώληση του πλειοψηφικού πακέτου της ΔΕΣΦΑ στη Socar, ενώ Ελλάδα και Αζερμπαϊτζάν συνεργάζονται ήδη στο πλαίσιο του αγωγού ΤΑΡ. Η ελληνική κυβέρνηση βλέπει στο Αζερμπαϊτζάν τον καταλύτη στα ενεργειακά σχέδια της με τη δημιουργία του λεγόμενου Νότιου Διαδρόμου. Ποια η θέση του Αζερμπαϊτζάν για τη συνεργασία των δύο χωρών στον ενεργειακό τομέα;

Ελπίζουμε ότι η υλοποίηση του TAP και η ιδιωτικοποίηση του ΔΕΣΦΑ από την SOCAR θα έχει μια τονωτική επίδραση στην ανάπτυξη της οικονομικής και επενδυτικής συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων των χωρών μας στον τομέα της ενέργειας, αλλά και σε συναφείς τομείς της ελληνικής οικονομίας. Οι Αζερικές εταιρείες δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα υλοποίησης του ΤΑΡ στη Βόρεια Ελλάδα. Αναφέρομαι σε επιχειρήσεις με κύρος και μεγάλη εμπειρία στην υλοποίηση παρόμοιων μεγάλων έργων στο Αζερμπαϊτζάν, τη Γεωργία, την Τουρκία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Επιπλέον, η θετική επίδραση του έργου TAP θα ξεπεράσει κατά πολύ τα ενεργειακά και οικονομικά όρια. Όπως πολύ σωστά σημείωσε ο Έλληνας Πρωθυπουργός κ. Σαμαράς στην ομιλία του κατά τη διάρκεια της επίσημης τελετής θεμελίωσης του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, που πραγματοποιήθηκε στο Μπακού στις 20 Σεπτεμβρίου, «δεν κατασκευάζουμε απλώς αγωγούς, χτίζουμε γέφυρες που ενώνουν και φέρνουν κοντά χώρες και λαούς».

Όσον αφορά το έργο SOCAR-ΔΕΣΦΑ, αν θα αναπτυχθεί επιτυχώς, από την πλευρά του το Αζερμπαϊτζάν είναι έτοιμο για την υλοποίηση κοινών έργων με ελληνικές επιχειρήσεις στην ελληνική επικράτεια, αλλά και σε γειτονικές χώρες. Η θέση μας είναι πολύ σαφής: Ενδιαφερόμαστε να επενδύσουμε στην ελληνική οικονομία και είμαστε πρόθυμοι να διερευνήσουμε νέες ευκαιρίες και νέα έργα. Η Ελλάδα μπορεί να είναι σίγουρη ότι το Αζερμπαϊτζάν θα είναι ένας αξιόπιστος και αποδοτικός επενδυτικός εταίρος της για πολλά χρόνια, αφού είναι μια μικρή, αλλά με κύρος στην περιοχή, χώρα, με ισχυρή οικονομία, εσωτερική πολιτική σταθερότητα, ανεξάρτητη και ισορροπημένη εξωτερική πολιτική.

Ποιες προοπτικές υπάρχουν για την περαιτέρω εμβάθυνση των οικονομικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών; Σε ποιους άλλους τομείς, πέραν του ενεργειακού, μπορεί να υπάρξει συνεργασία;

Πολύ καλή ερώτηση. Οι σχέσεις μας δεν πρέπει να περιορίζονται μόνο στον ενεργειακό τομέα και να εξαρτώνται αποκλειστικά από τον ενεργειακό παράγοντα. Η ανάπτυξη των εμπορευματικών συναλλαγών μεταξύ των δυο χωρών μας δεν υστερεί σε σχέση με την πολιτική και ενεργειακή συνεργασία. Το 2013 οι εμπορευματικές συναλλαγές ανήλθαν σε 815 εκατ. δολάρια, σχεδόν τετραπλασιάστηκαν σε σύγκριση με το 2011. Παράλληλα όμως, σε αυτόν τον τομέα παρατηρούνται κάποια σοβαρά προβλήματα. Είναι γεγονός ότι η αύξηση αυτή πραγματοποιήθηκε εξ ολοκλήρου χάρη στην αύξηση των αζερικών εξαγωγών προς την Ελλάδα, κυρίως πετρελαίου και πετρελαϊκών προϊόντων. Ο όγκος των ελληνικών εξαγωγών προς το Αζερμπαϊτζάν είναι πολύ μικρός – περίπου 5 εκατομμύρια δολάρια. Ως εκ τούτου, ο πιο άμεσος στόχος των εμπορικών μας σχέσεων είναι η διαφοροποίηση των εξαγωγών με έμφαση του μη-πετρελαϊκού εμπορίου από την πλευρά μας και η αύξηση των εξαγωγών από την ελληνική πλευρά.

Οι Αζέροι είναι ένας λαός στην πλειονότητά του με πίστη στο Ισλάμ, με πλούσια παράδοση και ιδιαίτερα θρησκευτικά χαρακτηριστικά. Πώς βλέπει το Μπακού τις συγκρούσεις που λαμβάνουν χώρα στον ισλαμικό κόσμο και την έξαρση του θρησκευτικού εξτρεμισμού;

Με μεγάλη λύπη και ανησυχία παρακολουθούμε την αύξηση της βίας και του εξτρεμισμού στο μουσουλμανικό κόσμο καθώς και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Παρεμπιπτόντως, έχετε ονομάσει το φαινόμενο αυτό «θρησκευτικό εξτρεμισμό», ενώ εγώ πιστεύω ότι πρόκειται για σκέτο εξτρεμισμό, τρομοκρατία, που κρύβεται πίσω από θρησκευτικά συνθήματα.

Έχει γίνει πολύ της μόδας να μιλάμε για «την ισλαμική τρομοκρατία», για «τον ισλαμικό εξτρεμισμό», «τον τζιχαντισμό», αν και οι διαδικασίες αυτές δεν έχουν καμία σχέση με το ίδιο το Ισλάμ ως θρησκευτικό δόγμα. Το Ισλάμ, όπως και οι άλλες παγκόσμιες θρησκείες, δεν προτρέπει στη βία, αντιθέτως, μία από τις πιο σημαντικές εντολές του είναι ότι «δεν υπάρχει καταναγκασμός στη θρησκεία». Πολλοί παρερμηνεύουν τον όρο «τζιχάντ» ως «ιερό πόλεμο». Ως αραβολόγος και ανατολικολόγος μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η λέξη «τζιχάντ» μεταφράζεται από τα αραβικά ως «προσπάθεια, μόχθος». Και η αληθινή έννοια του όρου είναι ακόμα πιο ευρεία – σημαίνει το να μοχθεί κανείς για την αυτο-βελτίωση, για να πλησιάσει πιο πολύ στο Θεό. Έτσι, με εκπλήσσει όταν αποκαλούν «ισλαμιστές» ή «τζιχαντιστές» τους αγράμματους ανθρώπους, που συχνά δεν ξέρουν ούτε να διαβάζουν, ούτε να γράφουν, που ανατινάζουν αεροπλάνα, κτίρια και ανθρώπους, διαπράττουν αποτρόπαιες πράξεις βίας. Είναι ανοησία, είναι έλλειψη κατανόησης θρησκείας, συμπεριλαμβανομένου και του Ισλάμ. Αυτοί είναι απλώς εγκληματίες, τρομοκράτες και τίποτα άλλο.

Είμαστε αντιμέτωποι με το πρόβλημα της τρομοκρατίας και της βίας. Οι ρίζες του βρίσκονται στην οικονομική και κοινωνική καθυστέρηση τεράστιων μαζών πληθυσμού, στο χαμηλό επίπεδο του εκσυγχρονισμού και του εκδημοκρατισμού των μουσουλμανικών κοινωνιών, στην απουσία εγγυήσεων ελευθεριών και δικαιωμάτων των ανθρώπων. Υπό αυτές τις συνθήκες, μεγαλώνει η αίσθηση της κοινωνικής αδικίας και διαμαρτυρίας, η οποία, στις συνθήκες αντιδημοτικότητας των δυτικών ιδεολογιών όπως του κομμουνισμού, του σοσιαλισμού και του φιλελευθερισμού στις μουσουλμανικές κοινωνίες, παίρνει μια «Ισλαμική» όψη. Την ίδια στιγμή, σ’ αυτά τα καθαρά εσωτερικά προβλήματα, προσθέτονται τα συμφέροντα εξωτερικών «παικτών» και η πάλη τους για τις σφαίρες επιρροής σε μια μεγάλη έκταση, που εκτείνεται από τη Βόρεια Αφρική μέχρι τη Μέση Ανατολή, από την Ευρώπη ως την Ασία. Όλα αυτά οδηγούν σε αύξηση της βίας και της αντιπαράθεσης.

Πως μπορούν να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα;

Το Αζερμπαϊτζάν είναι μέρος του μουσουλμανικού κόσμου. Την ίδια στιγμή όμως έχουμε στενούς ιστορικούς δεσμούς με το χριστιανικό πολιτισμό. Μάλιστα, ήμασταν μέρος του για 8 αιώνες. Η Καυκάσια Αλβανία – ένα κράτος που υπήρχε στο έδαφος του Αρχαίου Αζερμπαϊτζάν (3ο αιώνας π.Χ. – 8ο αιώνας μ.Χ), ήταν ένα χριστιανικό κράτος την περίοδο από τον 1ου μέχρι τον 8ου αιώνα. Σήμερα στη χώρα μας συνυπάρχουν ειρηνικά διαφορετικές θρησκείες -το Ισλάμ, η Ορθοδοξία, ο Καθολικισμός και ο Ιουδαϊσμός. Ως εκ τούτου, δεν μπορούμε να παραμένουμε αδιάφοροι για το τι συμβαίνει στο εσωτερικό του μουσουλμανικού κόσμου και στα σύνορά του με το χριστιανικό. Η επίλυση των παραπάνω προβλημάτων, κατά τη γνώμη μου, έγκειται στο σταδιακό εκσυγχρονισμό αυτών των κοινωνιών, στη διασφάλιση της κοινωνικής και οικονομικής τους ανάπτυξης, καθώς και στη δημιουργία ευνοϊκών εξωτερικών συνθηκών για αυτές τις εσωτερικές διαδικασίες.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Αζερμπαϊτζάν, μέσω διαφόρων εθνικών και διεθνών ανθρωπιστικών προγραμμάτων, παρέχει βοήθεια στις μουσουλμανικές και αφρικανικές χώρες σε ό,τι αφορά την κοινωνική και οικονομική τους ανάπτυξη. Και μέσω της συμμετοχής σε διεθνείς οργανισμούς – OHE, OIΔ (Οργανισμός Ισλαμικής Διάσκεψης) και Κίνημα των Αδεσμεύτων – καλλιεργούμε ένα κλίμα ειρήνης, σταθερότητας και ασφάλειας σε αυτές τις περιοχές. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της ανάληψης της Προεδρίας του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (2012 – 2013), το Αζερμπαϊτζάν παρότρυνε ενεργά τις χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής να πάρουν μέρος στη συζήτηση σχετικά με την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη και ασφάλεια, έκανε ό,τι μπορούσε για να εισακουστεί η φωνή των χώρων αυτών και να ληφθεί υπόψη. Σκοπεύουμε να εξακολουθήσουμε την πολιτική αυτή στο μέλλον.

Δείτε το ενημερωτικό βίντεο για τους Α’ Πανευρωπαϊκούς Αγώνες, που θα γίνουν το 2015 στην πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν, Μπακού:

<!–

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ