Σταθεροποίηση Μέχρι το 2018 (;)

Ο εκπρόσωπος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Τζέρι Ράις, σημείωσε σε
συνέντευξη τύπου (Πέμπτη 11 Ιουλίου 2013), ότι το Ελληνικό πρόγραμμα αναμένεται να παρουσιάσει χρηματοδοτικό κενό μετά τον Ιούλιο του 2014.

Τόνισε ότι δεν τίθεται ενδεχόμενο αποχώρησης του ΔΝΤ από το Ελληνικό πρόγραμμα, καθώς έως και τον Ιούλιο 2014 το πρόγραμμα είναι επαρκώς χρηματοδοτημένο. Ωστόσο, μετά τον Ιούλιο του 2014 σημείωσε ότι η πιθανότητα χρηματοδοτικού κενού είναι μεγάλη. Σημείωσε ότι το πρόγραμμα προβλέπει τη σταδιακή επιστροφή στην ανάπτυξη το 2014 για την Ελληνική οικονομία, ωστόσο συμπλήρωσε πως οι προοπτικές παραμένουν αβέβαιες, για λόγους τόσο εσωτερικούς, όσο και εξωγενείς.

Η δεύτερη αναθεώρηση του δεύτερου μνημονίου για την Ελληνική οικονομία (
το Μάιο του 2013 [pdf]), αναφέρει τα παρακάτω, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για δημοσιονομικό κενό μετά το 2014: «Οι δημοσιονομικές προοπτικές μετά το 2014 παραμένουν αβέβαιες. Εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εξελίξεις στη φορολογία και στην κοινωνική ασφάλιση. Η γεφύρωση του χρηματοδοτικού κενού την περίοδο 2015-2016 θα ληφθεί υπόψη μετά τις διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό το φθινόπωρο του 2014»…«Στο βαθμό που ένα δημοσιονομικό κενό κατά την περίοδο 2015-2016 παραμείνει, οι Αρχές θα πρέπει να ακολουθήσουν διάφορες στρατηγικές για να το κλείσουν…Οι Αρχές θα έχουν προσδιορίσει τα συγκεκριμένα σχέδιά τους για το έτος 2015, το αργότερο μέχρι το τέλος του Αυγούστου του 2013, προκειμένου να διαμορφωθεί ένα λεπτομερές δημοσιονομικό πρόγραμμα για τα έτη 2014-2015 που θα έχει ως βασική υπόθεση την ύπαρξη πρωτογενούς πλεονάσματος της τάξης του 3% έως το 2015».

Εάν κάποιος παρατηρήσει τις εκτιμήσεις του δεύτερου προγράμματος προσαρμογής για την Ελληνική οικονομία (δεύτερη αναθεώρηση), οι χρηματοδοτικές ανάγκες της κυβέρνησης το 2014 παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα (Πίνακας 1).

Πίνακας 1. Χρηματοδοτικές ανάγκες ανά τρίμηνο (σε δις ευρώ)

.telerik-reTable-3 td {font-size:10px;}

.telerik-reTable-3 {
border-collapse: collapse;
border: solid 0px;
font-family: Tahoma;
}
.telerik-reTable-3 tr.telerik-reTableHeaderRow-3 {
margin: 10px;
padding: 10px;
color: #3a4663;
text-align: left;
font-size: 10pt;
font-style: normal;
font-family: Verdana;
text-transform: capitalize;
font-weight: normal;
border-spacing: 10px;
vertical-align: top;
background-color: #C4D1E3;
}
.telerik-reTable-3 td.telerik-reTableHeaderFirstCol-3 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
color: #3a4663;
line-height: 14pt;
}
.telerik-reTable-3 td.telerik-reTableHeaderLastCol-3 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
color: #3a4663;
line-height: 14pt;
}
.telerik-reTable-3 td.telerik-reTableHeaderOddCol-3 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
color: #3a4663;
line-height: 14pt;
}
.telerik-reTable-3 td.telerik-reTableHeaderEvenCol-3
{
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
color: #3a4663;
line-height: 14pt;
}
.telerik-reTable-3 tr.telerik-reTableOddRow-3 {
color:#666666;
vertical-align: top;
font-size: 10pt;
}
.telerik-reTable-3 tr.telerik-reTableEvenRow-3 {
color:#666666;
vertical-align: top;
font-size: 10pt;
}
.telerik-reTable-3 td.telerik-reTableFirstCol-3 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
background-color: #E7EBF7;
}
.telerik-reTable-3 td.telerik-reTableLastCol-3 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
background-color:#E7EBF7;
}
.telerik-reTable-3 td.telerik-reTableOddCol-3 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
background-color:#F7F3F7;
}
.telerik-reTable-3 td.telerik-reTableEvenCol-3 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
background-color:#E7EBF7
}
.telerik-reTable-3 tr.telerik-reTableFooterRow-3 {
background-color: #C4D1E3;
color: #3a4663;
font-weight: normal;
font-size: 10pt;
font-family: Verdana;
line-height: 11pt;
}
.telerik-reTable-3 td.telerik-reTableFooterFirstCol-3 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
text-align: left;
}
.telerik-reTable-3 td.telerik-reTableFooterLastCol-3 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
text-align: left;
}
.telerik-reTable-3 td.telerik-reTableFooterOddCol-3 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
text-align: left;
}
.telerik-reTable-3 td.telerik-reTableFooterEvenCol-3 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
text-align: left;
}

Πηγή: Το Δεύτερο Οικονομικό Πρόγραμμα Προσαρμογής για την Ελλάδα (Δεύτερη Αναθεώρηση) – Μάιος 2013.

Ειδικά το δεύτερο, τρίτο και τέταρτο τρίμηνο του 2014, οι ανάγκες θα ξεπερνούν κατά πολύ τη χρηματοδότηση από «επίσημη βοήθεια» και από ιδιωτικές χρηματοδοτικές πηγές (Διάγραμμα 1).

Διάγραμμα 1. Χρηματοδοτικό έλλειμμα ή πλεόνασμα για την Ελληνική οικονομία (σε δις ευρώ)

Πηγή: Το Δεύτερο Οικονομικό Πρόγραμμα Προσαρμογής για την Ελλάδα (Δεύτερη Αναθεώρηση) – Μάιος 2013.

Ουσιαστικά το δεύτερο τρίμηνο του 2014 αναμένεται να υπάρξει χρηματοδοτικό κενό ύψους €4,5 δις, το τρίτο τρίμηνο κενό ύψους €6,5 δις, ενώ το τέταρτο τρίμηνο κενό ύψους €0,6 δις. Τα ποσά αυτά δεν αναμένεται να καλυφθούν από τα χρηματοδοτικά πλεονάσματα του τέταρτου τριμήνου του 2013 (€2,3 δις) και του πρώτου τριμήνου του 2014 (€4,9 δις).

Οι υπεύθυνοι του ΔΝΤ ανοίγουν το δρόμο για μια Τρίτη χρηματοδοτική σχέση;

Το θέμα σχετίζεται με την έξοδο της Ελληνικής οικονομίας στις αγορές για δημόσιο δανεισμό. Νομίζω ότι πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι ένα τόσο «βαθύ» haircut, όπως αυτό του Ελληνικού PSI, απομακρύνει για αρκετά χρόνια το ενδεχόμενο εξόδου στις αγορές. Το διάστημα αυτό, σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία του παρελθόντος, θα είναι μεταξύ 5 και 10 έτη. Η προοπτική συνηγορεί υπέρ της ανάγκης επιμήκυνσης του προγράμματος. Θα επηρεαστεί αυτό από το γεγονός ότι η Ελληνική οικονομία είναι ενσωματωμένη στην Ευρωζώνη; Δε νομίζουμε.

Στην Ευρώπη υπάρχουν έντονες συζητήσεις ώστε όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) να υπογράφουν Συμβόλαια Μακροοικονομικών Προϋποθέσεων (
Macroeconomic Conditionality) σε αντικατάσταση των σημερινών δημοσιονομικών προγραμμάτων προσαρμογής και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για τις λεγόμενες «προγραμματικές χώρες» (Κύπρος, Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία). Τα συμβόλαια αυτά σχεδιάζεται επίσης να επεκταθούν και στις υπόλοιπες χώρες αρχικά της Ευρωζώνης και μετά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη θεωρία, τα Συμβόλαια Μακροοικονομικών Προϋποθέσεων αποτελούν μια σύλληψη διοικητικού χαρακτήρα. Μάλλον όμως θα κάνουν την εφαρμογή των πολιτικών περίπλοκη και αναποτελεσματική, όπως έδειξε η εφαρμογή των προγραμμάτων διάσωσης και ιδίως της Ελλάδας. Εναλλακτικά, τα συμβόλαια αυτά θα μπορούσαν να χρησιμεύουν ως μια απλουστευμένη γέφυρα μεταξύ της πολιτικής συνοχής και της οικονομικής διακυβέρνησης, προσφέροντας μια λύση διακυβέρνησης στην Ε.Ε., εάν όμως δεν αναλώνονται σε άπειρες λεπτομέρειες. Είναι κατανοητό ότι με τα συμβόλαια αυτά αποχυμώνεται η εσωτερική πολιτική σκηνή και μεταφέρεται το βάρος των ευθυνών σε Ευρωπαϊκά κέντρα. Αυτήν την εμπειρία την είχαν μέχρι σήμερα οι προγραμματικές χώρες. Θα επεκταθεί σε όφελος της Ευρωπαϊκής ομοσπονδίας.

Σε κάθε περίπτωση φαίνεται να αναμένεται η συνέχεια των προγραμματικών συμφωνιών για την Ελλάδα. Όχι όμως ως μια ειδική εφαρμογή για αυτήν, αλλά ως μια γενική υποχρέωση των Ευρωπαίων εταίρων.

Πετράκης Παναγιώτης
Καθηγητής ΕΚΠΑ
Με τη συνεργασία του Π. Κωστή

Καθ. Παναγιώτης Ε. Πετράκης